Lilak (Syringa) to krzew z rodziny oliwkowatych. Rodzaj ten liczy ok. 25 gatunków. Błędnie bywa określany mianem „bzu”, z którym zupełnie nie jest spokrewniony (Sambucus). Do Polski przywędrował z obszaru południowo-wschodniej Europy. Większość lilaków dorasta do 6-8 m wysokości i bardzo szeroko się rozgałęzia. Słyną one z pięknych kwiatów, zebranych w wiechy o długości od 15 – 25 cm, które kwitną w maju. W zależności od odmiany (których na świecie uprawianych jest przeszło kilkaset) mogą ubarwiać się na purpurowo, fioletowo, różowo, biało i żółto. Kwiaty wydają intensywny, przyjemny zapach. Wydłużone, jajowate liście Syringi również mają walor dekoracyjny.
Lilaki najczęściej stosowane są jako rośliny ozdobne, zarówno w parkach, skwerach, jak i prywatnych ogrodach. Ich drewno jest niezwykle trwałe, z tego względu często używa się go do produkcji np. instrumentów muzycznych.
Stanowisko i podłoże
Lilaki są krzewami prostymi w uprawie, jedynie niektóre szlachetniejsze odmiany mogą sprawić niewielkie problemy. Najlepiej sadzić je wiosną lub jesienią – posadzone latem, mogą się nie przyjąć. Z zasady mają niewygórowane wymagania – urosną na ubogich, umiarkowanie wilgotnych glebach (z wyjątkiem odmian szlachetnych, które wolą gleby żyzne, obojętne lub lekko zasadowe). Są odporne na działanie suszy i mrozu. W słonecznym stanowisku bujniej zakwitną, jednakże poradzą sobie również w półcieniu. Wiosną warto wyściółkować glebę wokół nich kompostem lub obornikiem.
Krzewy nadają się do sadzenia pojedynczego, w parach lub grupach, np. wzdłuż ogrodzeń lub jako żywopłot, najlepiej w miejscach rzadko zagęszczonych przez inne rośliny, z którymi mogą konkurować o zasoby. Między sąsiadującymi egzemplarzami powinien być zapewniony swobodny przepływ powietrza. Jego brak może narażać rośliny na atak mączlika.
Cięcie
Tuż po przekwitnięciu krzewy należy przyciąć, nie dopuszczając do zawiązania nasion, które mocno osłabiają rośliny. Dzięki temu zabiegowi obficie zakwitną w kolejnym roku. Poza tym regularnie należy wycinać odrosty korzeniowe, które zaniedbane, również je osłabiają. U starych i zaniedbanych okazów, wczesną wiosną można przeprowadzić cięcie odmładzające – usuwamy stare pędy na wysokość ok. 1 m.
Rozmnażanie
Wszystkie gatunki lilaka rozmnaża się przez odrosty korzeniowe, te szlachetne można również rozmnażać przez szczepienie.
Dlaczego lilak nie kwitnie? Przyczyn może być kilka:
- stanowisko w zbyt głębokim cieniu;
- przekarmienie nawozami azotowymi – roślina została pobudzona do rozrostu pędów i liści, co spowolniło proces wytwarzania kwiatostanów;
- roślina została przycięta zbyt późno i w efekcie pozbyto się zalążków nowych pędów.
Gatunki, na które warto zwrócić uwagę:
- lilak afrykański
- lilak kanadyjski
- lilak drobnolistny
- lilak amurski
- lilak Meyera
- lilak chiński
- lilak Josiki
Jak zbierać i utrzymywać bukiety "bzów"?
Bukiety z bzu to doskonały pomysł na wiosenną dekorację domu. Nie tylko będą cieszyć oko, ale też zmysł węchu, sącząc swój słodki, przyjemny zapach. Istnieje jednak kilka zasad, dzięki którym ścięte kwiaty krzewu, będą stały dłużej niż przeciętnie.
1. Ważna jest pora zbioru lilaka: Dłużej utrzyma się ten ścinany (ścinany ostrym nożykiem, nie urywany!) wczesnym rankiem lub wieczorem. Okazy ścinane w pełnym słońcu zmarnieją już następnego dnia.
2. Usuwanie drobnych, dolnych listków rośliny: Dzięki oberwaniu listków znajdujących się w dolnych partiach ściętych kwiatów, zapobiegniemy ich gniciu, kiedy roślina zostanie wstawiona już do wazonu. Dodatkowo przytnijmy od kątem końcówki jej gałązek.
3. Najpierw do wrzątku: Przed wstawieniem bukietu do docelowego naczynia, zanurzmy jego końcówki na pół minuty we wrzątku.
4. Odzywka obowiązkowo: Kwiaty lilaka będą dłużej świeże i pachnące, jeśli w wodzie, w której je trzymamy, rozpuścimy odżywkę przeznaczoną do tego typu roślin. Sprawdzą się również naturalne „nawozy” – np. cukier w ilości ok. 1 łyżeczki.
5. Nawadnianie: Bzy zużywają bardzo dużo wody, zatem pamiętajmy o jej regularnej i częstej wymianie - nawet dwukrotnie w ciągu dnia. W trakcie tego zabiegu warto skontrolować stan gałązek i liści w dolnej części bukietu. Jeśli staną się „oślizgłe” i nieprzyjemnie lepkie w dotyku, delikatnie je usuńmy.
Mało kto wie, że z białych i fioletowych kwiatów lilaka można przyrządzać herbatki o lekko kwiatowym posmaku. Po zebraniu, kwiaty należy umieścić w szczelnym pojemniku i postawić w ciepłym miejscu. Kiedy stracą kolor (będą prawie białe), wyjmujemy je ze słoika. Pod wpływem powietrza szybko zbrązowieją i będą gotowe do zaparzenia. Co ciekawe, medycyna ludowa wykorzystywała liście lilaka do sporządzania maści o działaniu przeciwbólowym i przyspieszającym gojenie ran.
Deccoria.pl
Przeczytaj również: Apteka w ogrodzie: Lilak pospolity