Spis treści:
- Żurawina — charakterystyka i gatunki
- Żurawina — uprawa
- Żurawina — właściwości
- Żurawina — zastosowanie
Żurawina — charakterystyka i gatunki
Żurawina to wieloletnia, zimozielona krzewinka z rodziny wrzosowatych. W Polsce występują dwa gatunki żurawiny: wielkoowocowa (drobnolistna) i błotna. Oba gatunki można spotkać na borach bagiennych i leśnych torfowiskach. W przydomowych ogrodach uprawia się głównie tę pierwszą, nie tylko ze względu na wartościowe owoce, ale też dla jej dekoracyjnych drobnych, owalnych liści. Roślina wytwarza płożące się pędy, z których wznoszą się pędy owocujące. Kwitnie od czerwca do lipca, a owocuje jesienią, aż do pierwszych przymrozków. Duże, okrągłe owoce, z początku zielonkawe z czasem czerwieniejące, mają gładką, połyskującą skórkę i kwaśny, nawet lekko cierpki smak.
W Polsce występują dwa gatunki żurawiny: wielkoowocowa i błotna. Fot. Pixabay
Żurawina — uprawa
Warunki klimatyczne panujące w Polsce sprzyjają uprawom żurawiny, jednak nie często widywana jest ona w ogrodach. Może to być spowodowane pewnymi trudnościami związanymi ze specyficznymi wymaganiami tej rośliny. Uprawy żurawiny jednak nie należy się bać, bo gdy zapewnimy jej odpowiednie warunki do wzrostu i rozwoju, będzie pięknie wyglądać i owocować. Poniżej wyjaśniamy podstawowe zasady uprawy żurawiny:
- Podłoże
Gleba odpowiednia dla żurawiny powinna być lekka mineralna lub torfowa, o dużej wilgotności. Idealne pH wynosi 3 – 3,5. Poza torfem, do podłoża warto dodać trocin lub kory sosnowej.
- Stanowisko
Stanowisko krzewinki powinno być dobrze nasłonecznione – owoce sadzonek uprawianych w cieniu nie zmieniają barwy na czerwoną.
- Sadzenie
W zależności od rodzaju sadzonki, żurawinę sadzić można przez cały sezon (sadzonki z doniczki – częściej sprzedane w sklepach i szkółkach) lub jedynie na wiosnę i jesienią (sadzonki z gruntu, z odkrytym korzeniem). Uprawę okazów prowadzimy w rozstawie 50 × 50 cm, co sprzyja lepszemu wykształceniu pędów owocujących. Po umiejscowieniu w gruncie sadzonki podsypujemy torfem. Żurawina zaczyna owocować ok. 3 lata od posadzenia.
- Podlewanie
Z powodu płytkiego systemu korzeniowego, żurawina jest wrażliwa na niedobory wody – należy podlewać ją regularnie, zarówno w porze letniej, jak i zimowej. Dobrze, by woda używana do nawadniania była możliwie niskozmineralizowana, „odstana” lub zakwaszona sokiem z cytryny lub torfem.
- Nawożenie
Regularne nawożenie żurawiny nie jest konieczne, a czasami nawet niewskazane, ponieważ zbyt wysoka ilość azotu w podłożu może obniżyć jakość plonu zamiast go wspomagać. Dlatego w zupełności wystarczy raz w roku na wiosnę zasilić roślinę nawozem do roślin kwasolubnych. Natomiast w październiku lub we wrześniu warto podsypać krzaczki nawozem jesiennym bogatym w fosfor i potas, co pozwoli roślinom lepiej przetrwać zimę.
- Kwitnienie i owocowanie
Żurawina kwitnie od czerwca do lipca. Najczęściej we wrześniu i w październiku czerwone owoce o średnicy około 1 cm nadają się już do zbioru. Zrywa się je prosto z krzaczków tak jak inne jagody.
- Zimowanie
Żurawina wielkoowocowa nie jest odporna na mróz, dlatego jesienią należy okryć ją włókniną, a korzenie zasypać warstwą ściółki.
- Przycinanie
Cięcie żurawiny wykonuje się wczesną wiosną - od lutego do marca. U młodych sadzonek wycina się chore, uschnięte lub nadłamane pędy. Można je również skracać. W przypadku starszych krzewów po kilku latach uprawy warto zastosować radykalne cięcie pędów tuż nad ziemią w celu odmłodzenia sadzonek.
Owoce żurawiny dojrzewają jesienią. Fot. 123RF.com
Żurawina — właściwości
O owocach żurawiny mówiono kiedyś, że są „cytryną dla ubogich” – kilkadziesiąt lat temu była zdecydowanie tańsza od cytrusa. Dziś jest na odwrót, za dobrą żurawinę przychodzi płacić „krocie”. Wpływa na to niewielka skala komercyjnych upraw tego owocu.
Żurawina to owoc bogaty w błonnik, witaminy z grupy B, a także A, C i E. W jej składzie występują cenne minerały, takie jak fosfor, jod, potas, sód i żelazo. Dzięki zawartości poliantocyjanidów odznacza się działaniem antyoksydacyjnym. Za jej kwaskowaty smak odpowiada kwas benzoesowy, będący naturalnym konserwantem. Co ciekawe, znajdują się w niej flawonole o unikatowej strukturze, które nie występują w innych owocach. Nic dziwnego, że żurawina znalazła szerokie zastosowanie w medycynie.
Żurawina wykazuje się właściwościami przeciwgrzybiczymi i antybakteryjnymi. Już w XVII w. Indianie stosowali jej liście i owoce do leczenia ran, zakażeń krwi oraz zaburzeń pracy układu moczowego. Z czasem jej walory docenili także marynarze, którzy zabierali ją ze sobą na statki, ponieważ jej spożywanie żurawiny zapobiegało rozwojowi szkorbutu. Obecnie żurawinę docenia się właśnie ze względu na jej wpływ na układ moczowy. Jej spożywanie powoduje zakwaszenie moczu, co powstrzymuje rozwój bakterii powodujących bolesne infekcje pęcherza. Regularne picie skoncentrowanego soku z żurawiny zapobiega również powstawaniu kamieni nerkowych oraz wrzodów w żołądku. Owoc odznacza się działaniem oczyszczającym organizmu z toksyn oraz obniżającym poziomu złego cholesterolu.
Z żurawiny można przygotowywać pełne witamin przetwory. Fot. 123RF.com
Żurawina — zastosowanie
„Surowa” żurawina będzie najzdrowsza, ale nie wszystkim może odpowiadać jej cierpki smak. Jeśli chcemy włączyć ją do swojej diety, warto wypróbować jej suszony wariant lub różnorodne przetwory: soki, nalewki, kisiele, konfitury, wina. Z suszonych owoców (najlepiej tych lizofilowanych lub suszonych naturalnie, bez dodatku tłuszczy, siarczanów i substancji słodzących!) przygotować można zdrowotny napar – 4 łyżki suszu zalewamy szklanką wrzątku i zaparzamy pod przykryciem przez kilka minut.
Przeczytaj również: Borówka brusznica – pogromca toksyn i źródło zdrowia. Sprawdź, jak uprawiać ją w ogrodzie
Pigwa bywa nazywana polską cytryną. Jakie ma właściwości? na INTERIA.TV.