Spis treści:
- Akebia pięciolistkowa – opis
- Akebia pięciolistkowa – odmiany
- Wymagania akebii pięciolistkowej
- Pielęgnacja akebii pięciolistkowej
- Akebia pięciolistkowa – zastosowanie w ogrodzie
- Sadzenie akebii pięciolistkowej
- Akebia pięciolistkowa – roślina jadalna
Akebia pięciolistkowa – opis
Akebia pięciolistkowa, łac. Akebia quinata, jest pnączem, które w naturalnych warunkach występuje głównie w Chinach, Japonii i Korei. Jednak świetnie zaadaptowała się także w USA, Nowej Zelandii i Europie Środkowej, gdzie uświetnia przydomowe aranżacje, miejskie przestrzenie i ogrody dendrologiczne.
Akebia tworzy szarozielone, częściowo zdrewniałe pędy, które silnie owijają się wokół różnych podpór o długości od jednego do trzech metrów. Wzdłuż nich wyrastają palczaste liście, które składają się z pięciu, ciemnozielonych, eliptycznych listków. Oprócz nich na długich łodyżkach wyrastają dwa rodzaje efektownych kwiatów:
- żeńskie – mają 2,5 cm i są zebrane po 2-3 sztuki w gronie,
- męskie – są mniejsze, mają ok. 1 cm, ale jest ich od 3 do 7 w jednym gronie.
Nie mają zdolności do samozapylania, ponieważ najpierw rozkwitają żeńskie, a dopiero po nich męskie. Dlatego żeby uzyskać owoce, trzeba umieścić dwa różne gatunki akebii obok siebie.
Z kwiatów powstają owoce w postaci podłużnych, mięsistych mieszkach, w których skrywa się jadalny miąższ. Mają one fioletowo zieloną skórkę i pękają po dojrzeniu. Wtedy można dostrzec ich czarne nasiona. Akebia jest niekiedy nazywana czekoladowym pnączem, ponieważ jej kwiaty wydzielają subtelny, słodki, czekoladowy lub korzenny zapach.
Kwiaty akebi wydzielają czekoladowy zapach. Fot.123RF.com
Akebia pięciolistkowa – odmiany
Akebia jest wspaniałą dekoracją ogrodu, która wprowadza do niego egzotyczną nutę. Dodatkowo bardzo szybko rośnie, co jest pożądaną cechą, zwłaszcza dla osób, które dopiero zakładają swój kwiatowy raj. Zastanawiasz się, jaką odmianę wybrać? Bardzo interesująco prezentują się zwłaszcza:
- akebia "silver bells" – wyróżnia się ciekawym połączeniem kolorów. Męskie kwiaty mają białe płatki i ciemnofioletowe pręciki, a żeńskie są jasnoróżowe z intensywnie purpurowym wnętrzem,
- akebia "alba" – ma delikatne kwiaty w białym kolorze z kremowymi pręcikami. Świetnie sprawdza się do zapylania innych odmian,
- akebia "variegata" – jej elementem dekoracyjnym nie są jasnofioletowe kwiaty, a piękne biało-zielone liście. Wspaniale prezentują się w towarzystwie ciemnozielonych okazów.
Różnorodność odmian pozwala stworzyć ciekawą kompozycję, która przykuje uwagę niejednego gościa.
Wymagania akebii pięciolistkowej
Ze względu na orientalne pochodzenie akebii, trzeba jej stworzyć odpowiednie warunki do rozwoju. Inaczej nie będzie efektownie rosła, a co więcej, nie przetrwa polskiej, mroźnej zimy. Aby pnącze efektownie owinęło się wokół podpór, należy zadbać o:
- przepuszczalne, żyzne podłoże – dobrze sprawdzi się uniwersalna ziemia ogrodowa, jednak jeśli sadzisz ją na wyjałowionej glebie, warto wcześniej wzbogacić teren np. kompostem. Natomiast glinę warto wymieszać z piaskiem, aby nieco rozluźnić podłoże, co przyspieszy rozwój korzeni. Jednocześnie ziemia nie może być zbyt luźna, ponieważ roślina nie przepada za suszą i woli lekko wilgotne środowisko,
- średnio nasłonecznione lub półcieniste stanowisko – możesz ją umieścić np. w zachodniej lub północnej części ogrodu, gdzie słońce dociera tylko kilka godzin dziennie. Jednocześnie pamiętaj, że akebia nie lubi pełnego słońca ani zupełnego cienia. Na takim stanowisku szybko traci chęć do rozwoju i zaczyna obumierać.
Akebia nie jest w pełni odporna na mróz, jednak nawet jeśli przemarznie, wiosną szybko wypuści nowe pędy i znów stworzy piękną dekorację.
Akebia iest odporna na choroby i szkodniki. Fot.123RF.com
Pielęgnacja akebii pięciolistkowej
Akebia jest dość silną rośliną o mocnym systemie korzeniowym. Dzięki temu nie zagrażają jej inne gatunki. Jednak po posadzeniu warto regularnie odchwaszczać ziemię w jej otoczeniu. Dzięki temu przyrost pędów będzie równomierny.
Pnącze nie wymaga ochrony przed szkodnikami ani chorobami, gdyż te go nie atakują. Co więcej, z reguły roślina nie potrzebuje przycinania. Sama owija się wokół podpór, tworząc gęsty wodospad liści. Cięcie można wykonać raz na kilka lat, aby skorygować pokrój lub odmłodzić akebię, jednak warto pamiętać, że jakiekolwiek zabiegi obniżają szansę na owocowanie. Jedynym powodem, dla którego warto sięgnąć po nożyce, jest usunięcie starych, uszkodzonych lub obumarłych pędów. Mogą one nie tylko obniżać walory estetyczne całego pnącza, ale także stanowić zagrożenie dla osób przebywających w jego okolicy.
Oprócz tego od czasu do czasu, zwłaszcza w okresach długiej suszy, można podlać pnącze, aby zachować wilgotność gleby.
Akebia pięciolistkowa – zastosowanie w ogrodzie
Egzotyczną roślinę można wykorzystać w ogrodzie na dwa sposoby – jako efektowne pnącze lub roślinę okrywową.
Jeśli chcesz poprowadzić pędy akebii do góry, musisz zapewnić im bardzo solidne podparcie. Doskonale sprawdzą się metalowe drabinki, a także np. ściany, altany, trejaże, ogrodzenia, pergole, a nawet pnie innych, wysokich drzew. Pnącze gęsto owinie się wokół nich i stworzy wspaniały, żywy "wodospad" liści i kwiatów, a tym samym zapewni ciekawą dekorację i pożądany cień.
Natomiast, możesz także pozostawić akebię na ziemi i pozwolić jej stworzyć na podłożu zielony "dywan". To świetny sposób, aby szybko zadarnić dużą, pustą przestrzeń, np. po północnej stronie domu, gdzie inne rośliny nie chcą się rozwijać.
Sadzenie akebii pięciolistkowej
Aby móc cieszyć się obecnością pięknego pnącza w ogrodzie, trzeba najpierw odpowiednio przygotować miejsce dla niego. Zacznij od odchwaszczenia wybranego obszaru i, jeśli jest taka potrzeba, wymieszania ziemi z kompostem. Następnie zadbaj o mocną podporę. Jeśli planujesz posadzić akebię przy altanie, upewnij się, że wszystkie jej elementy są dobrze przymocowane i zabezpieczone przed korozją. Dzięki temu roślina nie uszkodzi konstrukcji.
Kolejny krok to wykopanie dołu o głębokości i szerokości dwukrotnie większej niż bryła korzeniowa oraz wypełnienie go żyznym podłożem. Powinien on znajdować się ok. 30-40 cm od podpory. Na koniec należy wsadzić do środka akebię, lekko ją pochylić w stronę, w którą ma rosnąć i zasypać ziemią.
Akebia pięciolistkowa – roślina jadalna
W Chinach akebia traktowana jest jako roślina lecznicza. Cennym surowcem zielarskim są łodygi i osłonki owoców. Zawierają one dużo soli potasowych, a także saponin i flawonoidów, które są istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zebrane części akebii suszy się i przygotowuje napary.
Z kolei jej owoce mają słodki, choć nieco mdły smak, dlatego często podaje się je skropione cytryną. Zawierają liczne składniki odżywcze, które wspierają m.in. działania przeciwko bólowi i stanom zapalnym oraz wspomagają produkcję moczu.
Co ciekawe, badania wykazały, że spożywanie sfermentowanego ekstraktu z akebii może pomóc w uporaniu się ze złym samopoczuciem po spożyciu alkoholu i obniżeniu poziomu etanolu w osoczu. Natomiast owoce w postaci surowej mogą być wsparciem w leczeniu otyłości.