Spis treści:
- Dziewanna – charakterystyka gatunku
- Dziewanna – uprawa
- Najpopularniejsze odmiany dziewanny
- Dziewanna – właściwości i zastosowanie
Dziewanna – charakterystyka gatunku
Dziewanna pospolita (Verbascum L.) to roślina, która zaliczana jest do rodzaju trędownikowatych. Co ciekawe, występuje w ogromnej ilości gatunków. Znanych jest ich na świecie ok. 360. Naturalne środowisko występowania dziewanny to tereny Azji i Afryki (Północnej i Wschodniej), ale nie tylko. W samej Europie rośnie aż 87 jej gatunków, w Polsce znanych jest 8 z nich.
Zainteresowanie tą rośliną jest w pełni uzasadnione, ponieważ dziewanna nie tylko charakteryzuje się uroczymi kwiatami i strzelistym pokrojem, ale jest również rośliną chętnie odwiedzaną przez owady. Nie ma dużych wymagań glebowych. Można ją sadzić właściwie wszędzie, nawet na uboższych i bardzo suchych glebach. Ważne jedynie, aby rozwijała się w pełnym słońcu. Wyróżnia się głębokim systemem korzeniowym przez co szybko i łatwo rośnie.
Dziewanny są z natury roślinami dwuletnimi lub bylinami. Obecnie rosną przeważnie na terenie Europy i Turcji. Ich pędy osiągają od 30 cm do 2 metrów. Dzikie dziewanny radzą sobie na stanowiskach ubogich, suchych i bardzo słonecznych, a kluczem do ich przetrwania jest głęboki system korzeniowy.
Liście rośliny są ułożone skrętolegle i nie mają przylistków. Na łodygach i liściach zauważyć można charakterystyczne owłosienie. Blaszka liściowa jest falista i całobrzega.
Kwiaty są zebrane w grona, a niekiedy w kłosy, na długim, prostym pędzie kwiatostanowym. Są z reguły pięciopłatkowe i grzbieciste. Roślina najliczniej występuje w barwie żółtej. Owocem dziewanny jest tzw. torebka.
Dziewanna pięknie prezentuje się na rabacie z różami. Fot.123RF.com
Dziewanna – uprawa
Roślina jest stosunkowo łatwa w uprawie, nie wymaga też wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Podlewa się ją jedynie w skrajnych przypadkach, a nawożenie jest zupełnie zbędne.
Dziewannę do ogrodu możesz sprowadzić na dwa sposoby.
- Pierwszym jest wykopanie tej rośliny z terenu, w którym występuje w stanie dzikim. Pamiętaj jednak, aby robić to ostrożnie! Następnym krokiem jest przeniesienie jej na swoją rabatę. Najlepiej, żeby była to młoda roślina, tworząca przyziemną rozetę z liści. Takie egzemplarze najbardziej nadają się do sadzenia. Weź pod uwagę, że dziewanna ma korzeń palowy, którego nie można uszkodzić. W ten sposób wykopaną roślinę należy od razu posadzić w wybranym miejscu. Dopiero w drugim roku rozwoju rośliny możesz się jednak spodziewać wyrośnięcia wzniesionego pędu. Jego wysokość jest zwykle uzależniona od konkretnej odmiany rośliny. Większość odmian posiada spore i owłosione liście oraz okazałe, żółte, białe, pomarańczowe lub purpurowe kwiaty.
- Drugim sposobem jest pozyskanie odpowiedniego materiału do siewu. Możesz go zdobyć poprzez zebranie dojrzałych nasion z dziko rosnącego okazu. Uprawę dziewanny należy rozpocząć w lipcu lub sierpniu. Co ważne, nie przykrywa się jej glebą, a jedynie lekko w nią wciska. Kwiaty powinny się ukazać jeszcze tego samego roku, co wysiew. Jeżeli jednak posadzisz roślinę z nasion, zakwitnie dopiero w kolejnym roku.
Najbardziej korzystne dla rozwoju dziewanny jest miejsce dobrze nasłonecznione i suche. Co prawda, roślina znana jest z dobrej adaptacji nawet w przypadku słabych gleb. Ponadto, trudne czynniki środowiskowe nie mają na nią negatywnego wpływu. Pomimo tego, iż roślina wyrośnie na każdym rodzaju podłoża, lepiej posadzić ją w tym przepuszczalnym i próchniczym. Dzięki temu zyskasz pewność, że twoja dziewanna ogrodowa przyjmie się idealnie i odwdzięczy się pięknymi kwiatami.
Najpopularniejsze odmiany dziewanny
Wyróżnić można kilka powszechnie znanych odmian dziewanny. Są to m.in.:
- dziewanna drobnokwiatowa – to roślina dwuletnia, która dorasta do ok. 2 m wysokości. Ta dziewanna nie jest wykorzystywana w zielarstwie. Jej pojedynczy kwiat kwitnie tylko kilka godzin, po tym czasie więdnie;
- dziewanna wielokwiatowa – to odmiana bardzo często występująca w Polsce. Najczęściej porasta nieużytki, pobocza lub skraj lasu. Często wykorzystywana jest do obsadzania trudnych i suchych gleb, które z łatwością pięknie aranżuje. Jej łodyga i liście pokryte są gęstym owłosieniem. Kwiaty dziewanny wielkokwiatowej są zazwyczaj żółte i rosną w kłosach;
- dziewanna kutnerowata – to roślina dość często mylona z dziewanną wielkokwiatową. Dlaczego? Ponieważ obie odmiany należą do rodziny trędownikowatych. Dziewanna kutnerowata jest wysoką rośliną dwuletnią, dorastającą do 150 cm wysokości. W całości pokryta jest żółtawym kutnerem, stąd nazwa. Kwiat dziewanny kutnerowatej ma dokładnie 5 płatków w kolorze żółtym;
- dziewanna austriacka – to odmiana niższa od pozostałych. Dorasta do wysokości od 70 do 100 cm. Zachwyca jednak kwiatami w kolorze białym z czerwonym oczkiem. Toleruje każdy rodzaj gleby, ale najbardziej lubi stanowisko słoneczne i niezbyt wilgotne podłoże.
Wszystkie wyżej wymienione odmiany dziewanny nadają się do hodowli ogrodowej. Są piękne i mało wymagające w uprawie. Ponadto, w ostatnich latach wyhodowano nowe, hybrydowe odmiany dziewanny o intrygujących kolorach kwiatów. Są to warianty takie jak np.: dziewanna Sugar Plum o kwiatach fioletowych, czy dziewanna Rose o kwiatach różowych. Dziewanna Dark Eyes ma kwiaty żółte z ciemno-czerwonym oczkiem, a dziewanna Pink Peticoats kwitnie w kolorze łososiowym. Odmiana Clementine z kolei zachwyca kwiatami o barwie żółto-różowej z czerwonym oczkiem.
Dziewanna – właściwości i zastosowanie
Dziewanna to zioło, które oczarowuje nie tylko pięknym wyglądem. Roślina ta jest źródłm cennych składników, takich jak flawonoidy, garbniki, saponiny czy kumaryna. Z kwiatów dziewanny robi się natomiast nalewki pomocnicze na kaszel lub płukanki do uszu.
Zawarte w dziewannie saponiny wspierają działania moczopędne i przeciwzapalne. Flawonoidy to natomiast bardzo dobre antyoksydanty. Widoczne na łodygach rośliny czarne plamki, to cenna żywica, którą spokojnie można dodać do nalewek. Dziewanna zawiera także kumarynę, zdrowe kwasy organiczne, a także bogate w aromaty olejki eteryczne.
Dziewanna może pomóc ukoić ból jamy ustnej i gardła, załagodzić stan zapalny ucha. Fot.123RF.com
Kwiaty dziewanny wykazują również wiele właściwości wspomagających przy różnych schorzeniach. Dziewanna może pomóc ukoić ból jamy ustnej i gardła, załagodzić stan zapalny ucha. Powszechnie wybierana jest także jako środek wspomagający trawienie.
Dziewanna znalazła także zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Można ją znaleźć m.in. w składzie preparatów do rozjaśniania włosów czy w szamponach wzmacniających. Systematyczne stosowanie produktów z dodatkiem dziewanny pomaga nadać włosom zdrowy wygląd oraz wzmocnić ich połysk i miękkość.
Roślina wspiera też przeciwdziałanie rozwojowi szkodliwych drobnoustrojów, dlatego też można ją stosować do pielęgnacji cery trądzikowej. Wykorzystywana jest także w żelach pod prysznic, ponieważ wspomaga oczyszczanie skóry i łagodzenie podrażnień, bez uczulania.