Z tego artykułu dowiesz się:
- Jak uprawiać ostropest plamisty
- Jak zbierać ostropest plamisty
- Jakie są właściwości ostropestu plamistego
- Jakie są zastosowania ostropestu plamistego
Ostropest plamisty – opis
Ostropest plamisty, łac. Silybum marianum, pochodzi z terenów Europy Południowej, Afryki Północnej oraz Azji Zachodniej i Środkowej. Przez przypadek został introdukowany także w innych rejonach świata, więc obecnie można go spotkać poza pierwotnymi terenami, np. w Australii lub obu Amerykach. W Polsce jest uprawiany masowo na plantacjach w Wielkopolsce, na Żuławach i Kujawach oraz na Lubelszczyźnie.
Pokrój ostropestu plamistego przypomina rodzimy oset. Oba gatunki wywodzą się z tej samej rodziny – astrowatych. Wyróżnia je gruba, wzniesiona łodyga, która w przypadku ostropestu może osiągnąć nawet 2 metry wysokości. Mają również podobne kwiaty w postaci dużych koszyczków, które wyrastają na końcach pędów. Jednak w przypadku ostropestu łuski, które okrywają koszyczki, są długie i kolczasto zakończone. Co więcej, z kwiatów powstają owoce w postaci niepękających niełupek z jednym, brązowym nasionkiem w środku. Ostropest kwitnie od lipca do sierpnia.
Tym, co różni obie rośliny, są także liście. Ostropest plamisty tworzy gęste rozety dużych, odwrotnie jajowatych lub eliptycznych liści z wyraźnym, białym unerwieniem, które mają bardzo kolczaste brzegi, dlatego ich zrywanie bez odpowiednich rękawic jest niebezpieczne. Spośród nich wyrasta długi pęd otulony podstawą pojedynczych, bezłodyżkowych listków. Z kolei liście ostu są podłużne i zakończone licznymi cierniami, dzięki czemu łatwo je odróżnić od ostropestu.
Ostropest plamisty – uprawa w polskich warunkach
Uprawa ostropestu plamistego nie jest trudna. Roślina może być z powodzeniem hodowana w tym samym miejscu nawet przez 20 lat. Co więcej, dzięki kolcom nie pada ofiarą ptaków ani zwierzyny, więc nie trzeba obawiać się szkód w uprawie.
Jeśli chcesz zacząć hodować ostropest plamisty w ogrodzie, zadbaj o nasłonecznione stanowisko z przepuszczalną, niezbyt wilgotną glebą. Zbyt wysoki poziom np. wód gruntowych lub regularne zalewanie grządki przez deszcze może negatywnie wpłynąć na kondycję roślin.
Na przygotowane podłoże wysiej w kwietniu nasiona ostropestu. Powinny znaleźć się na ok. 2-3 cm głębokości. Następnie poczekaj, aż wzejdą i wyrwij część siewek, zwłaszcza słabe i zniekształcone, aby przerzedzić rozsadę. Pozostaw przerwy ok. 50-60 cm. Pamiętaj, że ostropest jest bardzo dużą rośliną, dlatego trzeba zapewnić mu odpowiednio dużo miejsca na grządce.
Zanim uprawa pokryje całą ziemię, należy regularnie ją odchwaszczać. Najkorzystniejsze jest usuwanie chwastów mechanicznie, jednak może to być trudne, gdy kolce staną się długie. Na jednoliścienne rośliny można zastosować oprysk naturalnymi preparatami dostępnymi w sklepach ogrodniczych.
Aby wzmocnić plony, można zastosować nawóz bogaty w fosfor i potas. Jeśli prowadzisz uprawę ekologiczną, dobrze sprawdzi się również nawóz przygotowany ze skórki bananów.
Surowcem zielarskim ostropestu są nasiona Fot. 123RF/PICSEL
Zbiory ostropestu plamistego
Surowcem zielarskim ostropestu plamistego są jego nasiona. Aby je pozyskać, należy:
- z końcem sierpnia, tuż po zasuszeniu się kwiatów, ale przed całkowitym otwarciem koszyczków, ściąć wszystkie łodygi,
- oddzielić koszyczki od pędów i pozostawić je w suchym, przewiewnym oraz zacienionym miejscu na kilka dni, aby przeschły,
- wymłócić kwiaty, aby oddzielić nasionka od pozostałej części rośliny,
- zebrać nasiona i przechowywać w szczelnie zamykanym pojemniku w suchym, ciemnym i chłodnym miejscu.
Jednak zbiera się nie tylko nasiona ostropestu, ale także jego liście, które po usunięciu kolców są jadalne.
Ostropest plamisty – surowiec zielarski
Nasiona ostropestu plamistego stanowią źródło wielu ważnych składników odżywczych. W ich składzie znajdują się:
- sylimaryna – jej zawartość wynosi 2-3%. Wspiera regenerację i ochronę wątroby oraz procesy antyoksydacyjne i rozkurczające. Pomaga detoksykować organizm, zwalczać stany zapalne, zmniejszać negatywny wpływ przyjmowanych leków na nerki i poprawić oporność komórkową na działanie insuliny. Co więcej wspomaga również profilaktykę marskości wątroby, podziału komórek nowotworowych i tworzenia się kamieni żółciowych,
- garbniki – wspierają procesy ściągające i eliminujące stany zapalne,
- nienasycone kwasy tłuszczowe, w tym linolowy i oleinowy – wspomagają funkcjonowanie m.in. układu krwionośnego oraz budowę błon komórkowych,
- kwasy organiczne – pomagają eliminować bakterie, trawić treść pokarmową oraz produkować żółć,
- sterole – wspierają procesy zmniejszające poziom cholesterolu, a tym samym redukcję ryzyka zachorowania na miażdżycę, zawał, a nawet na niektóre nowotwory,
- aminokwasy – wspomagają produkcję białek, regenerację tkanek, a nawet wchłanianie się substancji odżywczych do układu krwionośnego.
Bogaty skład sprawia, że spożywanie nasion ostropestu plamistego niesie ze sobą wiele korzyści.
Właściwości ostropestu plamistego
Zastanawiasz się, czy warto sięgnąć po produkty z dodatkiem nasion ostropestu plamistego? Składniki zawarte w drobnych nasionkach tej rośliny pomagają:
- regenerować komórki, a tym samym zapobiegać rozwojowi zmian martwiczych,
- zabezpieczyć wątrobę przed degeneracją spowodowaną toksynami, co jest istotne zwłaszcza przy różnych chorobach przewlekłych np. takich jak niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby,
- eliminować nieprzyjemne objawy towarzyszące dolegliwościom żołądkowym, takim jak zgaga lub wzdęcia,
- zwalczać bakterie i grzyby, w tym także bakterie próchnicowe,
- przyspieszyć gojenie się ran i stanów zapalnych spowodowanych ekspozycją na promieniowanie UVA.
Co ciekawe, badacze wskazują, że obecna w nasionach sylimaryna może być również wsparciem w walce z chorobami pamięci, np. Alzheimerem czy stwardnieniem rozsianym.
Z nasion ostropestu plamistego powstają suplementy diety wspomagające pracę układu trawiennego Fot. 123RF/PICSEL
Ostropest plamisty – zastosowanie
Ostropest plamisty jest bardzo pożądanym składnikiem w przemyśle farmaceutycznym. Z wykorzystaniem jego nasion powstają liczne suplementy diety wspomagające układ trawienny i pracę wątroby. Jednak to nie jedyne możliwości ich zastosowania.
Z rośliny pozyskuje się także olej, który oprócz wysokiej zawartości sylimaryny ma w składzie także cenne witaminy E, K i C. Można go spożywać samodzielnie lub np. jako dressing np. do sałatek albo zamiast masła. Ma delikatny, ziołowy smak, dzięki czemu nie zdominuje potrawy, a wspaniale ją urozmaici i zapewni nowe doznania.
Nasiona ostropestu plamistego można także spożywać na surowo. Jednak, aby zawarte w nich składniki odżywcze mogły przeniknąć do organizmu, należy dobrze je pogryźć. Można je także dodać np. do wypieków. Jednak należy pamiętać, że w temperaturze powyżej 180°C zmniejsza się zawartość sylimaryny w nasionach, przez co stają się one mniej wartościowe.
Według badań spożywanie ostropestu plamistego nie wywołuje skutków ubocznych, nawet przy długim zażywaniu. Dzięki temu nie musisz obawiać się o złe samopoczucie przy częstym sięganiu po niego.
Ostropest plamisty to niezwykle interesująca roślina. Warto rozważyć zasianie jej w ogrodzie, aby nie tylko urozmaicić rabaty, ale także uzyskać cenne nasiona.
Redakcja Deccoria.pl