Strzyżyk sarni, strzyżyk jeleni – jak wygląda?
Strzyżaki sarnie (lub jelenie), znane również jako sarnie wszy lub łowiki to niewielkie owady o brunatnym zabarwieniu. Ich ciała osiągają do 5-6 mm długości; są spłaszczone i pokryte skórzastym, chitynowym pancerzykiem. Powłoka ta jest na tyle wytrzymała, że znacząco utrudnia zgniecenie pojedynczego osobnika w palcach. Wyposażone są w skrzydła i trzy pary odnóży zakończone pazurkami czepnymi, umożliwiającymi skuteczne zahaczenie się o skórę lub sierść żywiciela. Dlatego właśnie, jeśli już wylądują na człowieku, trudno jest je usunąć lub strzepnąć z ciała. Owady nie latają na duże odległości.
Kleszcz ze skrzydełkami
Strzyżaki jelenica są pasożytami zewnętrznymi. Żerują głównie na sarnach, jeleniach i łosiach (stąd ich nazwa), ale nie stronią od ludzi. Za pomocą aparatu kłująco-ssącego wkłuwają się w skórę ofiary i żywią się ich krwią. Gdy znajdą i wylądują na swoim żywicielu, szybko tracą skrzydła. Zwierzęta te są jajożyworodne. W sierści żywiciela — saren lub jeleni — samica składa larwy, które po przepoczwarzeniu się, spadają na ziemię, gdzie zimują w ściółce leśnej, aż do osiągnięcia dorosłości i okresu ich największej aktywności. Nie stwierdzono, by strzyżyki rozmnażały się na człowieku.
fot. Strzyżak sarni // AfroBrazilian, Wikimedia Commons, CC BY 4.0
Latające kleszcze w Polsce
Strzyżaki sarnie to owady charakterystyczne dla obszarów o umiarkowanym klimacie. Występują na terenie całej Polski, głównie w lasach – na ich obrzeżach, ścieżkach wytyczanych przez dzikie zwierzęta i terenach zacienionych. Zdarza się, że w takich miejscach występują chmarami. Sarnie wszy aktywne są w sezonie letnim: od czerwca do września lub parę miesięcy dłużej, jeśli jesień jest wystarczająco ciepła.
Czy są kleszcze ze skrzydłami?
Wyżej wymienione cechy: żywienie się krwią, dotkliwe „kąsanie”, trudność w usunięciu ze skóry żywiciela, występowanie w lasach sprawiają, że strzyżyki sarnie są mylone z kleszczami. Warto wiedzieć, że kleszcze są pajęczakami i nie mają skrzydeł — i po tym właśnie można odróżnić te zwierzęta.
Wyświetl ten post na Instagramie.
Latające kleszcze — ugryzienie
Chociaż człowiek nie leży w preferencjach pokarmowych strzyżyków, zdarza się, że dotkliwie „kąsają” ludzi. Dłuższy czas po takim wkłuciu, przeważnie na drugi dzień, na skórze pojawia się czerwony, bolący lub swędzący ślad albo grudki. Zmiana po ugryzieniu strzyżyka sarniego zwykle utrzymuje się przez 2-3 tygodnie, czasem nie schodzi aż do roku. W skrajnych przypadkach dochodzi do silnej reakcji alergicznej i powstania długo utrzymującego się stanu zapalnego lub rumienia. Chociaż strzyżyki potrafią być uciążliwe, przeważnie jednak tylko obsiadają człowieka, wplątują się w ubrania i włosy, wchodzą do oczu i uszu, ale nie „atakują” i nie wysysają krwi. Na ogół odlatują w poszukiwaniu lepszego źródła pokarmu.
Strzyżaki – choroby, jakie roznoszą
Badania naukowe nie odpowiadają jednoznacznie na pytanie, czy sarnie wszy przenoszą groźne dla ludzkiego organizmu choroby. Istnieją publikacje dowodzące, że są one nosicielami bakterii z rodzaju Anaplasma i Borrelia, które wywołują anaplazmozę i boreliozę; nie ma jednak pewności, że infekują żywiciela. Strzyżyki mogą przekazywać swoim ofiarom mikroorganizm wywołujący bartonelozę, objawiającą się bolesnymi zmianami skórnymi. Lasy Państwowe co roku przestrzegają przed chmarami strzyżyków sarnich i przypominają, ze na ogół, są one niegroźne.
Strzyżak jeleni — ochrona
W odstraszeniu strzyżyków jelenich sprawdzą się konwencjonalne preparaty ochrony przed owadami, np. repelenty zawierające duże stężenie biobójczych substancji DEET, ikaradynę czy IR 3535 (Insect Repellent 3535).
Strzyżak sarni – jak odstraszyć?
Z naturalnych preparatów można wypróbować olejki eteryczne, które działają odstraszająco na inne tego typu pasożyty, np. olejek eukaliptusowy, miętowy, kamforowy, wrotyczowy. Przeczytaj, jak zrobić domowy odstraszasz na kleszcze i komary.
Strzyżyki jelenice najczęściej obsiadają osobniki o ciemnym umaszczeniu, wybierając się do lasu lepiej ubrać się w jasną garderobę, ze śliskich tkanin, zasłaniającą całe nogi i ręce – nie jest to jednak metoda gwarantująca całkowitą ochronę. Długie włosy warto ciasno spiąć, by nic się w nie wplątało. Po powrocie z leśnego spaceru należy dokładnie obejrzeć całe ciało, zwracając uwagę na trudnodostępne miejsca: szyję, miejsce za uszami, pachwiny.
Redakcja Deccoria.pl