Z artykułu dowiesz się:
- Ćma bukszpanowa - charakterystyka i pochodzenie
- Jak wygląda ćma bukszpanowa?
- Ćma bukszpanowa - zwalczanie
- Domowe sposoby na ćmę bukszpanową
Ćma bukszpanowa - charakterystyka i pochodzenie
Od paru lat, posiadacze bukszpanów zaczęli zauważać masowe zanikanie części roślin, a nawet obumieranie egzemplarzy. Po wielu obserwacjach i badaniach za przyczynę tego zjawiska uznano ćmę azjatycką (Cydalima perspectalis), ze względu na żer ukierunkowany tylko na bukszpan, potocznie zwaną ćmą bukszpanową.
Jak wskazuje nazwa gatunkowa, ćma pochodzi z Azji. W Europie zaczęła się stopniowo rozprzestrzeniać w Europie w wyniku importowania roślin. Najbardziej problematyczne są gąsienice, które obgryzają młode oraz częściowo zdrewniałe części roślin, oraz są trudne do zlokalizowania ze względu na ubarwienie bardzo zbliżone do liści bukszpanu. Kolejną trudność stanowi fakt, że jaja składane są wewnątrz krzewu, przez co trudno je zlikwidować. Ćma nie ma w Europie bezpośredniego wroga. Nie jest ona zjadana przez ptaki, a jedynym jej zjadaczem jest szerszeń azjatycki (Vespa velutina), występujący jedynie w ojczyźnie pasożyta.
Bukszpan zaatakowany przez ćmę azjatycką. Fot.123RF.com
Jak wygląda ćma bukszpanowa?
Dorosłe osobniki na pozór przypominają zwykłe ćmy. Rozpiętość białych lub jasnobrązowych skrzydeł z charakterystyczną obwódką wynosi ok. 4 cm. W jakich miesiącach atakuje ćma bukszpanowa? Szkodniki aktywne wiosną i latem, od kwietnia do września.
Ćma bukszpanowa - cykl rozwojowy
Samice składają jasnożółte jaja z czarną plamką w środkowej partii krzewu, na spodzie liści. Mają one średnicę 1 mm, są zebrane w licznych grupach, po 15-30 sztuk.
Dorosłe osobniki na pozór przypominają zwykłe ćmy. Pixabay.com
Najgroźniejsze – najbardziej żarłoczne są larwy ćmy bukszpanowej. Po wykluciu się mają zaledwie milimetr, jednak w ciągu kilku tygodni dorastają do 4 cm długości. Ich ciała są zielone lub brązowe, pokryte podłużnymi, czarnymi paskami. Młode osobniki żerują głównie na brzegach liści, starsze zjadają je w całości. Ćmy wydają 2-3 pokolenia w roku. Larwy z ostatniego cyklu zimują w kokonach ukrytych między liśćmi bukszpanu.
Po czym poznać żerowanie ćmy bukszpanowej?
Larwy Cydalima perspectalis są bardzo żarłoczne. Żywią się liśćmi oraz pędami różnych gatunków bukszpanów, co w konsekwencji prowadzi do zamierania rośliny. Warto wiedzieć o tym, że młode larwy zjadają wyłącznie delikatną część liścia, najgroźniejsze są większe gąsienice, które zjadają całe liście oraz młode pędy.
Krzewy bukszpanu, na których żerują larwy ćmy bukszpanowej, bardzo często obłożone są zielonkawymi grudami odchodów, przyklejonymi do przędzy. Następstwem długotrwałego żerowania szkodników jest pojawienie się tzw. gołożerów - suchych, pozbawionych liści pędów, pokrytych przędzą, co nie tylko negatywnie wpływa na wygląd estetyczny krzewów, ale dodatkowo utrudnia zwalczanie ćmy bukszpanowej.
Jeżeli chodzi o dorosłe motyle ćmy bukszpanowej, to należy pamiętać o tym, że nie stwarzają one bezpośredniego zagrożenia dla krzewów bukszpanu. Ich głównym pożywieniem są soki roślinne oraz nektar kwiatów.
Dorosły motyl ćmy bukszpanowej. Fot.123RF.com
Ćma bukszpanowa zwalczanie
- Preparaty, które zwalczają szkodnika
Na początek, należy pod roślinami rozłożyć maty i „przeczesywać” krzew w celu zbierania gąsiennic, co 10-14 dni w trakcie sezonu. Zebrane na macie jaja, larwy oraz gąsienice należy zniszczyć, wyklucza się składanie odpadów na kompostownik. Kolejną metodą jest wykonanie oprysku preparatem Mospilan 20.
Kiedy robić oprysk? Pierwszy oprysk przeciwko ćmie bukszpanowej wykonuje się w kwietniu. Stosuje się go w porze wieczornej, przy bezwietrznej i bezdeszczowej pogodzie, po oblocie pszczół w okresie najintensywniejszego składania jaj przez ćmy oraz wylęgu larw. Mospilan 20SP dawkowanie: dla jednorazowego zastosowania 1 g / 2,5 l wody.
Przed wykonaniem oprysku należy usunąć opadłe liście oraz pozbyć się porażonych gałęzi, w których mogłyby znajdować się jajeczka lub poczwarki ćmy bukszpanowej. Fot.123RF.com
Obok Mospilanu do skutecznych środków na ćmę bukszpanową zalicza się:
Polysect 005 SL — działa ogólnie, stosowany w uprawach ogrodowych, jak i doniczkowych. Po rozcieńczeniu środek aplikowany jest opryskiwaczem ręcznym lub doglebowo, przy podlewaniu. Polysect 005 SL dawkowanie: 10 ml / 1 l wody (oprysk w ogrodzie) 6 ml / 100 ml wody dla 1 l ziemi.
Lepinox Plus – preparat o działaniu powierzchniowym, przeznaczony do zwalczania przede wszystkim gąsienic ćmy bukszpanowej. Zawiera bakterie, po których spożyciu ćma przestaje żywić się liśćmi, a po upływie ok. 72 godzin obumiera. Preparat stosuje się jako oprysk nalistny. Pierwszy oprysk należy wykonać w kwietniu/maju, bezpośrednio po wylęgu. Lepinox Plus – dawkowanie: 10 g / 5 l wody na obszar o 100 m kw.
Domowe sposoby na ćmę bukszpanową
W celu zwalczania ćmy bukszpanowej poza konwencjonalnymi preparatami można wypróbować domowe sposoby lub naturalne opryski.
- Pułapka feromonowa na ćmę bukszpanową
Kolejną metodą są pułapki feromonowe. Motyle wabią siebie nawzajem poprzez zapach. Pułapka zwabia męskie osobniki, dzięki czemu nie dochodzi do zapłodnienia. Pułapka składa się z pojemnika lejkowego oraz wkładu, który stanowi dyspenser feromonowy CDP. Pojemnik należy wypełnić niedużą ilością wody z płynem do naczyń oraz umieścić dyspenser, po czym powiesić go nad bukszpanem na wysokości 1,5 - 2 m. Jeden pojemnik wystarcza na obszar do 2500 m2. Jeśli ogród podzielony jest na strefy architekturą lub drzewostanem, należy umieścić pułapki w poszczególnych sekcjach. Wkłady należy wymieniać, co ok. 5 tygodni, rozpoczynając w marcu, a kończąc na jesieni. Pojemnik należy cyklicznie opróżniać z dorosłych osobników.
- Oprysk na ćmę bukszpanową z wrotyczu
Na szkodnika odstraszająco działają opryski z gnojówki z wrotyczu. Jej wykonanie jest proste: 1 kg rozdrobnionych liści wrotyczu zalewa się 10 l wody. Nastaw powinien fermentować przez 2-4 tygodnie. Będzie gotowy do użycia, gdy płyn będzie klarowny i niepieniący się. Rośliny pryska się regularnie od wiosny.
- Oprysk na ćmę bukszpanową z tytoniu
W podobny sposób wykorzystać można tytoń. 0,5 kg liści rośliny należy zaparzyć w 5 l wody. Oprysk jest gotowy do użycia po 24 godzinach. Poznaj więcej przepisów na domowe opryski!
- Oprysk na ćmę bukszpanową z szarego mydła
Na forach ogrodniczych internauci polecają, by bukszpan pryskać opryskiem z szarego mydła. 75 g mydła należy zetrzeć na tarce i rozpuścić w 5 litrach ciepłej wody. Metoda ta świetnie sprawdza się nie tylko w przypadku larw motyli, ale również przeciwko mszycom, przędziorkom i wełnowcom.
- Zbieranie ręczne i oprysk strumieniem wody
W sytuacji, kiedy okaże się, że krzewy bukszpanu zostały zaatakowane przez Cydalima perspectalis, to zanim udasz się do sklepu ogrodniczego po chemiczne środki ochrony roślin, możesz spróbować pozbyć się szkodników w sposób mechaniczny. Jak? Oczywiście najprościej poprzez delikatne potrząsanie gałęzi krzewu. Zanim jednak przystąpisz do działania, pamiętaj, aby pod bukszpanem rozłożyć folię, co w znacznym stopniu ułatwi skuteczne usunięcie larw. Alternatywnie gąsienice ćmy bukszpanowej można zwalczyć poprzez zastosowanie oprysku roślin silnym strumieniem wody. Najbardziej uporczywe szkodniki pozostałe na gałęziach krzewu należy wybrać ręcznie.
- Przycinanie
Można również wyciąć pędy wraz z oprzędami, na których żerują gąsienice ćmy bukszpanowej. Usunięte części roślin należy następnie spalić, co zapobiegnie ewentualnemu przedostaniu się szkodników na inne krzewy.
Według specjalistów krytycznym momentem dla przetrwania ćmy jest zimowanie larw. Niespodziewany atak mroźnej może zaskoczyć gąsienice, które nie będą jeszcze gotowe do przejścia w fazę spoczynku. Niska temperatura i zimowe warunki utrudniają odnajdywanie im miejsc, w których mogłyby się schronić i przetrwać do kolejnego sezonu wegetacyjnego.
Przeczytaj również: Czy ćma bukszpanowa atakuje tuje? Jak ją rozpoznać?
Czy cięty bukszpan odrośnie po ćmie bukszpanowej?
Na ogół krzewy odrastają, chociaż ich rekonwalescencja zależy od tego, w jakim stopniu zostały uszkodzone. Profilaktycznie bukszpan należy regularnie doglądać i przeczesywać jego liście. Ćma żeruje początkowo w wewnętrznej partii krzewów, ma więc czas by dokonać wiele szkód, zanim zostanie zauważona. Tym większa jest szansa na odratowanie porażonych okazów, im wcześniej zaczniemy działać.
Po zastosowaniu wyżej opisanych zabiegów, krzewy trzeba skrócić o obumarłe i uszkodzone pędy – po takim cięciu jest szansa, że wypuszczą nowe liście jeszcze latem lub w przyszłom roku. W przypadku żywopłotów ogołoconych przez ćmę do cna i wysuszonych, ich regeneracja może potrwać nawet kilka lat.
mgr inż arch. kraj. Anna Waligóra Jędrzejowska & Redakcja Deccoria.pl
