Spis treści:
- Czarna malina – ogólna charakterystyka
- Najlepsze odmiany czarnej maliny
- Jak uprawiać czarną malinę?
- Rozmnażanie i przycinanie czarnej maliny
- Właściwości zdrowotne czarnych malin
Czarna malina – ogólna charakterystyka
Czarne maliny pochodzą z Ameryki Północnej i różną się od czerwonej składem odżywczym, wielkością jagód i smakiem. Jej pędy, które na całej długości pokryte licznymi kolcami, są giętkie i mogą sięgać nawet 3-4 m wysokości.
Roślina ta szybko się rozmnaża i ukorzenia sama, dzięki czemu zyskujesz nowe sadzonki. W pierwszym roku po zasadzeniu czarna malina uderza w fazę wzrostu, a dopiero od drugiego roku zaczynają tworzyć się kwiaty i owoce. Owalne liście wyrastają na pędach naprzemiennie, mają małe ząbki wzdłuż krawędzi i są charakterystycznie „owłosione” białym nalotem od dołu.
Kwiaty tworzą się w gronach w dużych ilościach. Składają się z pięciu białych, owalnych płatków. Malina czarna kwitnie zazwyczaj obficie na przełomie maja do połowy czerwca w dużych gronach kwiatowych. Po okresie kwitnienia następuje czas wzrostu i dojrzewania owoców, które zmieniają kolor. Zaczynają od zielonego, zielono-białego, różowo-czerwonego, jaskrawoczerwonego aż do fioletowo-czarnego. Owoce zazwyczaj nie są duże, pokrywa je jasny, woskowy nalot.
Przeczytaj również: Uprawa malin dla początkujących. Wszystko o sadzeniu, pielęgnacji, przycinaniu i nawożeniu
Najlepsze odmiany czarnej maliny
Dzięki intensywnemu smakowi ciemnej jagody z nutą kwaskowatości, czarne maliny mogą być używane do przygotowywania deserów, dżemów, syropów, soków, ale także jedzenia świeżych owoców.
- Odmiana uprawna o nazwie Jewel znana jest z doskonałych plonów, które można zbierać od połowy lipca. Owoce są duże, błyszczące, jędrne, a sam krzak jest bardzo odporny na przemarzanie oraz choroby wirusowe i grzyby. Można je uprawiać bez oprysków i chemicznego nawożenia.
- Średnie, czarne owoce z białym nalotem, które dojrzewają od połowy lipca, wydaje odmiana Bristol. Cieszą się one dużą popularnością ze względu na wyśmienity smak. Jest mniej odporna na mrozy i choroby, więc warto kupować sadzonki u zaufanych dostawców, a następnie odpowiednio o nie zadbać.
- Pozostaje jeszcze czarna malina Litacz, czyli wyhodowana przez naukowców odmiana polska. Jej owoce smakują i wyglądają podobnie do odmiany Bristol, ale można je zbierać już pod koniec czerwca. Ten rodzaj jest odporny na przymrozki oraz zamieranie pędów, ale łatwo ulega wirusowi krzaczastej karłowatości maliny. Warto więc zadbać, aby sadzonki pochodziły od sprawdzonych, zaufanych dostawców.
Przeczytaj również: Najlepsze odmiany malin. Soczyste, bez robaków i chorób
Jak uprawiać czarną malinę?
Uprawa czarnych malin w przydomowym ogródku to świetny sposób na cieszenie się tymi smacznymi owocami rok po roku. Aby jednak uzyskać jak najwięcej plonów ze swoich upraw, ważne jest trzymanie się zasad prawidłowej uprawy i pielęgnacji tych roślin.
- Sadzenie
Sadzonkę czarnej maliny można kupić w sprawdzonych szkółkach lub sklepach ogrodniczych. Można też z łatwością ją rozmnażać, gdy ma się już kilka własnych krzewów. Sadzenie czarnych malin najlepiej wykonać wczesną wiosną lub późną jesienią. Najkorzystniejszym okresem dla szybkiej adaptacji sadzonek jest marzec lub okres od końca września do końca października. Należy pamiętać, że młoda czarna malina jest rośliną słabo odporną na nagły spadek temperatury oraz silne mrozy.
- Podłoże i stanowisko
Dobre położenie i rodzaj gleby są ważne dla udanej uprawy czarnej maliny. Wybierz słoneczne lub częściowo zacienione miejsce. Nie sadź ich w pobliżu dzikich malin, jeżyn, pomidorów i truskawek, które mogą rozprzestrzenić na nie chorobę. Czarne maliny są samopylne, co oznacza, że pojedyncza roślina może wydać owoce.
Sadzonki lubią dobrze przepuszczalną glebę, więc wybierz miejsce, w którym nie jest ona gliniasta. Podczas sadzenia wymieszaj z ziemią kompost lub obornik. Posadź sadzonki najlepiej w rzędzie w odległości metra od siebie. Upewnij się, że masz dostęp do każdej strony rośliny, co ułatwi ci jej późniejsze przycinanie i zbiory owoców.
Pamiętaj, że czarne maliny rosną wysoko (nawet do 4 metrów), dlatego wskazane jest lokowanie ich w pobliżu ogrodzeń z siatki, pergoli lub montaż specjalnych podpórek, które utrzymają roślinę. Najlepiej zainstalować je już w momencie sadzenia.
- Podlewanie i nawożenie
Aby czarne maliny obficie zaowocowały, należy je nie tylko starannie przycinać, ale także zadbać o ich nawilżenie i nawożenie. Podlewaj regularnie krzaki w cieplejszych, bezdeszczowych lub wietrznych miesiącach letnich. Czarne maliny potrzebują około 10 litrów wody tygodniowo, przy czym unikaj zraszania rośliny z góry podczas owocowania, ponieważ przyczynia się to do gnicia owoców.
Wczesną wiosną, zanim pojawią się pierwszy wzrost, warto rozsiać nawóz organiczny lub mineralny dobrany do rodzaju gleby. Każdej jesieni przykrywaj rośliny warstwą kompostu o grubości ok. 5-10 cm, aby wzmocnić glebę i wesprzeć wiosenny wzrost. Warto też kontrolować chwasty, które pozbawiają rośliny jagodowe składników odżywczych. Dobrym rozwiązaniem jest rozłożenie wokół roślin ok. 10 cm warstwy słomy lub wiór drewnianych.
Przeczytaj również: Dlaczego ściółkowanie malin jest ważne? Kiedy i czym ściółkować maliny?
Rozmnażanie i przycinanie czarnej maliny
Dorosłe sadzonki z powodzeniem można wykorzystać do pozyskania nowej rośliny. Rozmnażanie malin czarnych jest najskuteczniejsze, kiedy dwuletnie pędy po owocowaniu, wygną się w kierunku ziemi i zostaną przysypane warstwą 2-3 cm żyznej gleby. Wówczas po upływie około 2-4 tygodni zaczną kiełkować. Dobrze zakorzenione można odłączyć od głównego krzewu w październiku lub w marcu i zasadzić w innym miejscu.
Czarne maliny są łatwe w uprawie, ale jeśli chcesz zebrać obfite plony, niezbędne jest ich przycinanie. Jeśli tego nie zrobisz, rośliny będą wyglądały dziko, zajmą więcej miejsca i stracą swoją zdolność wydawania dużych owoców. Do przycinania malin czarnych przydadzą się grube rękawiczki i sekator. Trzeba uważać na kolce, dlatego zaleca się okrycie ciała odzieżą z długimi rękawami i nogawkami. W kwestii samego przycinania należy postępować zgodnie z harmonogramem:
- W pierwszym roku posadzenia sadzonki nie rób nic poza podziwianiem jej wzrostu.
- W drugim roku po posadzeniu przytnij czarne maliny wczesną jesienią, gdy osiągną ponad 1 m wysokości. Uszczknij czubki rozgałęzionych pędów. Idealna wysokość rośliny dla obfitych zbiorów to ok. 1 m. Poza tym im krótsze będą pędy, tym mniej owoców zjedzą ptaki.
- W trzecim roku i kolejnych latach przycinaj krzewy wczesną wiosną. Poczekaj, aż rośliny zaczną tworzyć pąki, ale nie wypuszczą jeszcze liści. Nie czekaj, aż roślina wyrośnie, ponieważ może to zahamować jej wzrost. Skracaj rozgałęzienia o ok. 25-30 cm. Po takim cięciu roślina stworzy małe, zwarte drzewko, który wkrótce wyda pyszne owoce.
Właściwości zdrowotne czarnych malin
Owoce czarnych malin zawierają dwa razy więcej przeciwutleniaczy o właściwościach antynowotworowych i odmładzających niż czerwone maliny. Ponadto są bogate w substancje przeciwbakteryjne oraz przeciwzapalne, które działają podobnie, jak aspiryna. Warto również wspomnieć o dużej zasobności witaminy C i E oraz makroelementów - magnezu, cynku, potasu i wapnia.
Opracowanie: Barbara Machalska - Cyran