Spis treści:
- Czym jest ziemia okrzemkowa?
- Ziemia okrzemkowa do wzmocnienia gleby jesienią
- Inne zastosowanie ziemi okrzemkowej w ogrodzie
Czym jest ziemia okrzemkowa?
Ziemia okrzemkowa, znana również jako diatomit, powstaje ze szczątków glonów okrzemek – organizmów jednokomórkowych, które odgrywają kluczową rolę w ekosystemach wodnych. Ich szkielety zbudowane z krzemionki (SiO₂) opadały na dno jezior i oceanów, tworząc warstwy osadów, które z czasem przekształciły się w lekką, porowatą skałę. W Polsce złoża diatomitu znajdują się m.in. w Jaworniku Ruskim, a na świecie największe pokłady występują w Stanach Zjednoczonych, Chinach i Peru. Materiał ten ma postać jasnego proszku o ziarnach wielkości od 5 do 100 mikrometrów.
W praktyce ogrodniczej ziemia okrzemkowa ceniona jest za wysoką zawartość krzemionki – od 60 do nawet 90 procent – oraz porowatą strukturę, która poprawia przepuszczalność gleby i sprzyja jej spulchnieniu. Badania przeprowadzone w 2018 roku przez Uniwersytet Rolniczy w Karnataka w Indiach („Diatomaceous earth as source of silicon on the growth and yield of rice in contrasted soils of Southern India”, wykazały, że zastosowanie diatomitu jako źródła krzemu zwiększa pobór tego pierwiastka przez rośliny ryżu, poprawiając ich odporność na stres środowiskowy.
Ziemia okrzemkowa znajduje zastosowanie również w przemyśle – jako materiał filtracyjny w browarnictwie, farmacji czy produkcji olejów. Używa się jej w filtrach do piwa i wina oraz w produkcji kosmetyków. Ze względu na właściwości absorbujące stosuje się ją także do oczyszczania cieczy oraz jako naturalny środek owadobójczy. Raport „Mineral Commodity Summaries: Diatomite” z 2023 roku podkreśla, że globalne wydobycie diatomitu przekracza 2 miliony ton rocznie, a największym konsumentem pozostaje przemysł filtracyjny.
Okrzemki, z których powstaje ziemia okrzemkowa, odpowiadają za produkcję około 25 procent tlenu na Ziemi, a więc są jednym z najważniejszych „niewidzialnych” producentów życia na naszej planecie.
Przeczytaj również: Na szkodniki, do kompostu i ukorzeniania sadzonek. Jak stosować ziemię okrzemkową w ogrodzie?
Ziemia okrzemkowa do wzmocnienia gleby jesienią
Jesienne wprowadzenie ziemi okrzemkowej ma przede wszystkim znaczenie dla struktury gleby. To lekki, porowaty materiał działa, który rozluźnia zbite grudki ziemi, poprawia napowietrzenie i ułatwia drenaż. W listopadzie, gdy rośliny kończą sezon wegetacyjny, gleba często jest zmęczona intensywnym użytkowaniem. Dodatek diatomitu pozwala jej „odetchnąć” i przygotować się na zimowe procesy biologiczne.
Drugim istotnym aspektem jest dostarczenie krzemu – pierwiastka, który wzmacnia rośliny od środka. Krzem wbudowuje się w ich ściany komórkowe, czyniąc je bardziej odpornymi na stres wodny, choroby i niskie temperatury. W doświadczeniach prowadzonych na roślinach ozdobnych przez naukowców z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie w 2025 roku ((„Enhancing Soil Physical Quality with Diatomite Amendments”) stwierdzono, że suplementacja krzemem poprzez diatomit zwiększała zawartość makroelementów (N, P, K, Mg, Ca) w liściach i poprawiała tolerancję na niedobór wody. Jesienne zastosowanie ziemi okrzemkowej nie jest więc jedynie zabiegiem technicznym, lecz realnym wsparciem dla roślin w trudnych warunkach.
Warto jednak pamiętać o mikroelementach. Ziemia okrzemkowa zawiera żelazo w ilości 4–6 procent, co czyni ją atrakcyjnym dodatkiem, ale nie zawsze oznacza pełną dostępność tego pierwiastka dla roślin. Badania prowadzone przez BCKV – stanowy uniwersytet rolniczy w Bengalu Zachodnim w Indiach, w 2018 roku („Soil Application of Silicon: Effects on Economic Yield and Nutrition of Phosphorus, Zinc and Iron in Rice (Oryza sativa L.) wykazały, że zastosowanie diatomitu w uprawie ryżu zmniejszyło zawartość żelaza i cynku w ziarnie. A zatem stosowanie ziemi okrzemkowej wymaga ostrożności i dostosowania do specyfiki gleby oraz gatunku roślin. Jesienią najlepiej rozsypać ziemię okrzemkową cienką warstwą:
- warzywa – 4,5-5 kg/100 m²,
- krzewy i drzewa owocowe – 4-4,5 kg/100 m²,
- rośliny ozdobne – 3,5-4 kg/100 m² - możemy lekko przekopać glebę na głębokość 5–10 cm.
Aby prawidłowo wykonać ten zabieg, powinniśmy wybrać dzień bez silnego wiatru i użyć maseczki, ponieważ pył diatomitowy łatwo się unosi. Jeśli będziemy wdychać go w nadmiarze, może doprowadzić do pylicy płuc. Warto też sprawdzić pH gleby – ziemia okrzemkowa ma odczyn zbliżony do 7–8 i może wpływać na równowagę kwasowo-zasadową. Jej obecność w glebie zimą wspiera procesy biologiczne, a wiosną daje roślinom lepszy start.
Zastosowanie diatomitu w uprawach fasoli i ziemniaków zwiększało plon i poprawiało kondycję roślinFot. YuriyS/CanvaPro
Inne zastosowanie ziemi okrzemkowej w ogrodzie
Ziemia okrzemkowa w ogrodzie może nam pomóc w walce ze szkodnikami, wspierać proces kompostowania, a nawet poprawiać warunki dla drzew owocowych. Jej wszechstronność sprawia, że staje się materiałem, po który coraz chętniej sięgają ogrodnicy poszukujący ekologicznych i prostych rozwiązań. Warto wykorzystać ją jako:
- naturalną ochronę przed owadami: pył diatomitowy działa mechanicznie – jego ostre, mikroskopijne cząstki uszkadzają zewnętrzną warstwę ciała owadów, prowadząc do ich odwodnienia. Świetnie radzi sobie też z mrówkami. To metoda bezpieczna dla roślin i środowiska, choć wymaga powtarzania po opadach deszczu;
- dodatek do kompostu: posypanie warstw odpadów organicznych ziemią okrzemkową ogranicza nieprzyjemne zapachy, wspiera napowietrzenie i wzbogaca kompost w krzemionkę. Diatomit redukuje ryzyko rozwoju pasożytów w miejscach przechowywania odpadów, przyspiesza dojrzewanie kompostu i poprawia jego właściwości nawozowe;
- wsparcie dla drzew i krzewów owocowych: rozsypywanie ziemi okrzemkowej wokół pni drzew lub w rzędach krzewów owocowych poprawia strukturę gleby, wspiera rozwój systemu korzeniowego i ogranicza jej zbijanie. Badania opublikowane przez WIT Press w 2014 roku („Evaluation of the effect of diatomaceous earth as a sustainable bioinput in commercial crops”) wykazały, że zastosowanie diatomitu w uprawach kukurydzy, fasoli czy ziemniaków zwiększało plon i poprawiało kondycję roślin.
Przeczytaj również: Prewencyjnie obsypuj krzaki bukszpanu. Żarłoczne gąsienice ćmy bukszpanowej będą bez szans
Ziemia okrzemkowa ma odczyn lekko zasadowy, dlatego jej stosowanie na glebach kwaśnych lub przy roślinach preferujących kwaśne środowisko – takich jak borówki, azalie czy rododendrony – może prowadzić do zaburzenia równowagi chemicznej podłoża. Podniesienie pH ogranicza dostępność mikroelementów, zwłaszcza żelaza i manganu, które w kwaśnym środowisku są łatwo przyswajalne przez rośliny. W efekcie może dojść do niedoborów objawiających się m.in. chlorozą, czyli żółknięciem liści. Dlatego w przypadku gleb kwaśnych ziemię okrzemkową należy stosować bardzo ostrożnie, w niewielkich ilościach lub całkowicie z niej zrezygnować.
Ziemia okrzemkowa jest naturalna i bezpieczna dla środowiska, ale wymaga odpowiedniego przechowywania i aplikacji. Najlepiej trzymać ją w suchym miejscu, ponieważ wilgoć zmniejsza jej właściwości absorbujące.
Źródła: deccoria.pl, ResearchGate
Przeczytaj również:
Jak przygotować ziemię z donic do ponownego użycia?
Jakie kwiaty siać w ogrodzie przed zimą? Wybór odpornych i pięknych gatunków