Ciemiężyca zielona – zwana też strzemieszycą – to bylina z rzędu liliowców, rodziny melantkowatych (Melanthiaceae). Rośnie dziko w Europie, Azji oraz Ameryce Północnej, szczególnie w górach, lasach (głównie łęgowych i grądowych), nad potokami i bagnami.
W Polsce roślinę łatwo spotkasz na halach i łąkach górskich m.in. w Sudetach, Tatrach i na Babiej Górze, jednak najlepiej omijać ją z daleka. Ciemiężyca zielona jest gatunkiem chronionym, a przy tym śmiertelnie niebezpiecznym.
Jak wygląda ciemiężyca zielona?
W sprzyjających warunkach bylina może urosnąć całkiem wysoko, bo nawet do 150 centymetrów. Jednak u przeciętnych okazów ciemiężycy zielonej wysokość zwykle oscyluje wokół 20-30 centymetrów – dotyczy to roślin zadomowionych w lasach i miejscach zacienionych.
W części nadziemnej ciemiężyca wytwarza grube, sztywne, nierozgałęzione łodygi. Na nich skrętolegle wyrastają duże (do 25 cm), eliptyczne liście. Są owłosione od spodu i dość charakterystyczne dzięki fałdom przypominającym plisy oraz podłużnemu unerwieniu. W lecie na szczycie łodygi wyrasta wiechowaty kwiatostan składający się z licznych, żółtozielonych kwiatów.
Ciemiężyca zielona: wymagania i pielęgnacja
Ciemiężyca zielona potrzebuje gleby wilgotnej i przepuszczalnej, nie znosi zbyt suchego, jałowego podłoża. Stanowisko powinno być półcieniste. W miejscach nasłonecznionych wskazane jest ściółkowanie gleby korą lub kompostem. Dzięki temu zabiegowi podłoże dłużej zachowa zalecaną dla gatunku wilgotność. Roślina jest wysoce mrozoodporna i dobrze zimuje w polskim klimacie.
Podlewanie w okresach bezdeszczowych oraz ściółkowanie podłoża to podstawowe, choć nie jedyne zabiegi przy uprawie ciemiężycy zielonej. Pielęgnacja rośliny polega również na podwiązywaniu łodyg, które pokładają się pod ciężarem dużych kwiatostanów i przy silnych opadach deszczu. Poza tym roślinę często atakują ślimaki, dlatego warto zawczasu zapewnić jej ochronę przed tymi szkodnikami.
Jeśli chodzi o rozmnażanie ciemiężycy zielonej sadzonki można pozyskać z nasion. Jednak z uwagi na długi czas kiełkowania siewek (nawet do 15 miesięcy), znacznie łatwiejszym i szybszym sposobem jest podział rośliny matecznej.
Ciemiężyca zielona w ogrodzie
Okazałe byliny o ciekawych liściach i dużych kwiatostanach doskonale pasują do nasadzeń naturalistycznych i rabat bylinowych. Jednak zanim zdecydujesz się na uprawę ciemiężycy w ogrodzie, weź pod uwagę silnie toksyczne właściwości rośliny.
Substancje wydzielane przez ciemiężycę podrażniają skórę i błony śluzowe układu pokarmowego, a także działają szkodliwe na układ krążenia i układ nerwowy. Co ciekawe, substancje te mają także właściwości lecznicze, dzięki czemu ciemiężyca znalazła zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym.
Niestety różnica pomiędzy dawką bezpieczną a toksyczną jest niewielka. Ryzyko zatrucia zachodzi już przy kontakcie zewnętrznym, dlatego pielęgnacja ciemiężycy zielonej powinna odbywać się w rękawiczkach, z zachowaniem szczególnej ostrożności. Z tego względu najlepiej zrezygnować z uprawy byliny w ogrodzie, do którego dostęp mają zwierzęta domowe i dzieci.
Stanowisko: Półcieniste
Wilgotność: Podłoże wilgotne
Roślina ozdobna z: Owoce, kwiaty, liście
Podlewanie: średnie
Wysokość: 1-2m
Pokrój: Wzniesiony
Termin kwitnienia: Czerwiec, lipiec, sierpień
Zimozielone: nie