Spis treści:
- Aktinidia – charakterystyka
- Minikiwi – odmiany
- Aktinidia – uprawa
- Aktinidia – właściwości i wartości odżywcze
Aktinidia – charakterystyka
Aktinidia jest rodzajem pnączy, które rodzą jadalne owoce, należące do rodziny aktinidiowatych. Niektóre z nich można uprawiać w Polsce. W dodatku jesienią przebarwiają się na piękny, intensywnie żółty kolor, co dodaje im uroku. Roślina jest coraz chętniej uprawiana w naszym kraju, zarówno z uwagi na ciekawy wygląd, jak i ze względu na smaczne owoce.
Pnącza posiadają wijące się pędy i są dość łatwe w uprawie. Wyróżniają się odpornością na choroby i szkodniki, a także raczej niewielkimi wymaganiami, przez co niemal u każdego powinny dobrze rosnąć, przynosząc obfity plon.
W naturze rośliny należące do tego rodzaju występują w krajach Dalekiego Wschodu, przy czym najbardziej zróżnicowane są w Chinach. W uprawie są jednak dość popularne w Europie, Ameryce i w Nowej Zelandii. W niektórych państwach (między innymi we Włoszech, w Hiszpanii, w USA czy w Izraelu) aktinidia uprawiana jest nawet na skalę przemysłową.
Drewniejące pnącza aktinidii mogą osiągać nawet 20 metrów długości. Roślina posiada pojedyncze, zazwyczaj długoogonkowe liście i owalne jagody, z licznymi nasionkami w miąższu, które przypominają popularne kiwi.
Przeczytaj również: Co kwitnie i owocuje w listopadzie. Jak dbać o rośliny w listopadzie?
Minikiwi – odmiany
Aktinidia występuje w wielu gatunkach, przy czym tylko niektóre z nich mogą być uprawiane w naszym kraju. To aktinidia ostrolistna (Actinidia arguta) i actinidia pstrolistna (Actinidia kolomikta). Pod osłonami można też próbować uprawiać aktinidię chińską (Actinidia chinensis).
Najczęściej uprawiana jest w Polsce właśnie aktinidia ostrolistna, która jesienią wydaje gładkie, zielone owoce, o wielkości 3-5 cm, znane jako minikiwi.
Aktinidia – uprawa
Uprawa aktinidii nie jest szczególnie wymagająca, a roślina posiada wiele zalet. Cechuje się między innymi sporą odpornością. Jeśli chodzi o ewentualne choroby i szkodniki, nie zaobserwowano na razie żadnych poważnych objawów. Zdarza się jednak, że jej liście zaczynają żółknąć, co jest spowodowane zwykle nadmiarem wapnia lub niedoborem żelaza. Roślinę mogą też atakować mszyce.
- Sadzenie
Krzewy aktinidii sadzimy wiosną, już po ostatnich przymrozkach. Najlepszym terminem jest maj. Bardzo ważna jest odpowiednia ziemia pod uprawę. Musi być zasobna i o odczynie lekko kwaśnym (pH 5,5-6,5), chociaż nieznaczne odchylenia nie powinny negatywnie wpłynąć na rośliny. Tuż przed sadzeniem warto wymieszać ziemię z przekompostowanym obornikiem, lecz korzenie roślin nie powinny mieć bezpośredniej styczności z zastosowanym nawozem. Umieszczane w ziemi sadzonki powinny być 2 lub 3-letnie i mieć dobrze wykształcony system korzeniowy. Stanowisko powinno być słoneczne, a gleba wilgotna, ale lekka.
- Podlewanie i nawożenie
Podlewanie aktinidii jest bardzo ważne, gdyż jest to roślina wrażliwa na niedobór wody. Warto na to zwrócić uwagę zwłaszcza w okresach suszy, które mogą spowolnić wzrost roślin.
W pierwszym roku po posadzeniu aktinidii nie nawozimy. Trzeba tylko zadbać o to, by gleba była odpowiednio wilgotna. Przydaje się jednak ściółkowanie ziemi wokół podstawy. W późniejszym czasie minikiwi powinno być nawożone 2 razy w roku – na początku kwietnia i na przełomie czerwca oraz lipca. Aktinidię można nawozić kompostem lub zastosować nawóz wieloskładnikowy.
- Kwitnienie
Aktinidia ostrolistna kwitnie na przełomie maja i czerwca. Potrzebuje 150 dni bez przymrozków, by wydać plon. Po posadzeniu będziemy musieli jednak dość długo czekać na owoce – minimum 3 lata.
- Owocowanie
Owoce aktinidii mają niestety bardzo delikatną skórkę. Dzięki temu można je jeść bez obierania, ale z drugiej strony nie nadają się do długiego transportu. Są bowiem podatne na uszkodzenia mechaniczne. Na szczęście wyselekcjonowano nowe odmiany aktinidii ostrolistnej, które cechują się większą odpornością. Owoce wielkością przypominają pomidorki koktajlowe. Mają zwykle 3-5 cm, gładką i cienką skórkę oraz kolor od zielonobrązowego do nawet purpurowego. Po przekrojeniu ukazuje się jednak miąższ, przypominający znane wszystkim kiwi.
Kiedy najlepiej zbierać minikiwi? Wiele zależy od uprawianej odmiany. Większość nadaje się do zbiorów we wrześniu lub październiku, choć niektóre można zbierać jeszcze w listopadzie. Są też odmiany wczesne, które można zbierać już pod koniec sierpnia (odmiana dr Szymanowski).
- Rozmnażanie
Aktinidię zwykle rozmnaża się przez wykonanie odkładów poziomych. Należy do tego przystąpić w okresie zimowym. Jest to zdecydowanie najłatwiejszy sposób, choć można również spróbować wysiewu nasion wiosną lub jesienią.
- Przycinanie
Aktinidia dość szybko i sprawnie rośnie. Wymaga zatem przycinania i to dosyć solidnego. Cięcie aktinidii powinno być przeprowadzane zimą lub na przedwiośniu. Należy usunąć nawet 80% jej rocznego przyrostu, ścinając wierzchołki pędów.
Aktinidia – właściwości i wartości odżywcze
Owoce aktinidii są słodkie lub słodko-kwaśne w smaku. Są uznawane za naprawdę smaczne i chętnie spożywane na surowo. Jeśli chodzi o roślinę znaną jako aktinidia, wartości odżywcze minikiwi są naprawdę wyjątkowe. Przede wszystkim są znakomitym źródłem witaminy C – nawet lepszym niż zwykłe kiwi. Znajdziemy w nich także:
- potas
- wapń
- fosfor
- żelazo
- magnez
- błonnik
- kwas foliowy
- witaminę A
- witaminę E
- witaminę K.
Z uwagi na dużą ilość witaminy C, warto włączyć owoce aktinidii do swojej diety, by zwiększyć swoją odporność. Cenne właściwości odżywcze idą w parze z licznymi właściwościami zdrowotnymi. Minikiwi może wspomóc odchudzanie i wykazuje działanie przeczyszczające. Po owoce powinny sięgać osoby z nadciśnieniem, a także ci, którzy chcą poprawić swój wzrok. Z uwagi na zawartość luteiny, owoce pomagają zachować ostrość widzenia. Podobno posiadają też właściwości antynowotworowe.
Przeczytaj również: Jej owoce można zbierać aż do zimy. Jak uprawiać dziką różę i co z niej zrobić?
Owoce dzikiej róży to prawdziwa skarbnica witamin. Fot. 123RF.com