Spis treści:
Próchnica – podstawa żyznej gleby
Próchnica, znana również jako humus, powstaje w wyniku wieloletniego rozkładu materii organicznej - resztek roślinnych, obornika lub kompostu. W polskich glebach jej średnia zawartość oscyluje wokół 1,5 proc. – wartość wyrażana w procentach węgla organicznego (Corg), będącego kluczowym wskaźnikiem żyzności. Choć poziom ten jest typowy dla wielu regionów kraju, wynosi on poniżej optimum, co niestety ogranicza potencjał rolniczy większości upraw. Próchnica nie tylko wzbogaca glebę w substancje odżywcze, ale także poprawia jej strukturę, wspiera mikroorganizmy i zwiększa odporność na degradację.
Jeśli chcemy uzyskać żyzną glebę, zawartość próchnicy powinna wynosić 2-3 proc. Corg. Taki zakres znacząco podnosi zdolność gleby do magazynowania wody. Wzrost o zaledwie 0,5-1 proc. może zwiększyć retencję wilgoci nawet kilkukrotnie. Próchnica ogranicza wymywanie azotu i potasu, zapewniając roślinom stabilny dostęp do składników odżywczych. W warstwie ornej osiągnięcie minimum 2 proc. Corg pozwala maksymalnie wykorzystać potencjał plonotwórczy, poprawiając jednocześnie strukturę gleby, jej przewiewność i zdolność do zatrzymywania wilgoci.
Dlaczego to ważne? Gleba z wysoką zawartością próchnicy jest odporniejsza na wiatr i suszę. Żyjące w niej mikroorganizmy – bakterie, grzyby, dżdżownice – pracują jak mała fabryka, rozkładając resztki i budując żyzność. W zaledwie 1 gramie ziemi może być od 4000 do 7000 różnych gatunków bakterii. Warto również zauważyć, że na świecie istnieje ponad 5000 gatunków dżdżownic – to prawdziwa armia dbająca o glebę. Bez nich ziemia słabnie, eroduje i traci moc. Co więcej, zdrowa gleba magazynuje węgiel – na świecie to 2700 mld ton CO2, więcej niż w atmosferze i roślinach razem wziętych! To twoja mała walka z erozją i zmianami klimatu – działka zyska, planeta też.
Przeczytaj również: Przed sadzeniem, popraw jakość gleby. Oto dwa naturalne sposoby
Jak poprawić jakość gleby?
Poprawa jakości gleby to nic trudnego. Oto pięć prostych sposobów, na zwiększenie ilości próchnicy i ożywienie ziemi. Klucz to wspieranie organizmów glebowych, ponieważ to właśnie one wykonują 90 proc. pracy w tworzeniu humusu – od bakterii po dżdżownice, które drążą tunele i mieszają resztki z ziemią.
- Płodozmian i międzyplony
Nie siej ciągle tego samego – ziemia potrzebuje różnorodności. Między warzywami posadź koniczynę, lucernę albo trawę – w 3-4 lata podniosą próchnicę o 0,3-0,5 proc., wzbogacając glebę o azot i resztki organiczne. Zamiast tylko ziemniaków czy marchwi, zasadź groch albo fasolę – poprawisz stan gleby nawet o 20-25 proc.
- Nawozy organiczne i obornik
Obornik to jeden z najskuteczniejszych sposobów na zwiększenie próchnicy, pod warunkiem odpowiedniego przygotowania. Najlepsze rezultaty daje obornik fermentowany przez co najmniej 3 miesiące. Na działce wystarczą 2-3 wiadra na 100 mkw. Taka ilość zapewnia odpowiedni dopływ substancji organicznych i wspiera mikroorganizmy glebowe. Jeśli nie masz obornika, przygotuj kompost z resztek roślinnych, skoszonej trawy i obierek – działa podobnie, a nic nie kosztuje.
Poprawa jakości gleby to nic trudnego. Wystarczy wprowadzić kilka zasad do uprawy. Fot. Sergii Petruk/123RF.com
- Preparaty biologiczne
Do najczęściej stosowanych środków zaliczają się m.in. naturalne, płynne koncentraty. W ich składzie znajdziemy azot, fosfor, potas, magnez, wapń, siarkę i bakterie kwaszące kwasy mlekowego. Pierwszą dawkę można zastosować na resztki pożniwne, a drugą wiosną, by wspomóc rozwój korzeni.
Warto również zastosować specjalnie dobraną mieszankę naturalnych mikroorganizmów, czyli bakterii kwasu mlekowego, drożdży i bakterii fotosyntetyzujących. Preparat rozcieńczony w wodzie (1:10) stosuje się w ilości 1,5-3 litry na 100 mkw. jesienią i 0,5-1,8 litra wiosną. W czasie siewu używa się 0,1-0,15 litra na 10 kg nasion, a w sezonie wegetacyjnym – 0,2-0,3 litra na 100 mkw. (3-4 zabiegi).
- Kontrola pH i wapnowanie
Odpowiednie pH gleby to warunek aktywności mikroorganizmów próchnicotwórczych. Gleba powinna mieć odczyn między 6,0 a 7,0. Przy pH poniżej 5,5 procesy rozkładu materii organicznej zwalniają. Żeby to sprawdzić, kup prosty tester pH w sklepie ogrodniczym – kosztuje grosze, a da ci jasny obraz.
Jeśli gleba jest za kwaśna, trzeba dodać wapna, np. wapna węglanowego. Średnia dawka to 20 kg na 100 mkw. To orientacyjna ilość – dokładną dawkę lepiej ustalić po analizie gleby, ponieważ każda ziemia jest inna. Wapno nie tylko podnosi pH, ale też sprawia, że gleba jest bardziej pulchna i lepiej utrzymuje składniki odżywcze.
- Uprawa bezorkowa
Głębokie kopanie to nie zawsze dobry pomysł, szczególnie na lekkiej, piaszczystej glebie. Zamiast przekopywać całą działkę, spulchniaj ją płytko – widłami albo motyką. Dzięki temu próchnica pozostanie w wierzchniej warstwie (0-15 cm), zamiast rozkładać się za szybko pod wpływem powietrza. Dżdżownice i mikroby zostaną na miejscu, drążąc tunele – na 1 mkw. zdrowej gleby może być ich nawet 200, a z nimi miliony bakterii.
Gleba o wysokiej żyzności pozwala ograniczyć stosowanie nawozów mineralnych o 10-15 proc. Fot. sonsam/123RF.com
Dlaczego żyzność gleby jest ważna?
Żyzna gleba, bogata w próchnicę, zatrzymuje 3-6 razy więcej wody niż gleba mineralna, okazując się nieocenionym wsparciem w okresach suszy. Pełni funkcję naturalnego magazynu składników odżywczych, stopniowo uwalniając je dla roślin i minimalizując straty wynikające z wypłukiwania. Wysoka zawartość próchnicy sprzyja również rozwojowi zróżnicowanej mikroflory, skutecznie ograniczając aktywność patogenów. Rolnicy stosujący preparaty biologiczne odnotowują spadek występowania chorób roślin o 15-20 proc., redukując zapotrzebowanie na pestycydy.
Gleba o wysokiej żyzności pozwala ograniczyć stosowanie nawozów mineralnych o 10-15 proc., generując oszczędności finansowe i zmniejszając presję na środowisko. Przykładem jest mniejsze zapotrzebowanie na intensywne nawożenie azotowe w glebach o podwyższonej zawartości próchnicy. Poprawa żyzności przyczynia się do redukcji erozji oraz emisji gazów cieplarnianych poprzez efektywniejsze magazynowanie węgla.
Zdrowa gleba to dom dla milionów organizmów – w 1 g ziemi żyje 100 mln bakterii i tysiące grzybów, które dbają o jej zdrowie. To one zamieniają resztki w próchnicę, która zawiera 50 proc. CO2. Szacuje się, że gleby mogą dodatkowo magazynować 2-5 mld ton CO2 rocznie, więc dbając o działkę, walczysz z ociepleniem klimatu. Ale uwaga: chemia i plastik (60-400 tys. ton mikrodrobin w glebach UE rocznie!) niszczą ten ekosystem, a nadmiar nawozów spływa do mórz, tworząc martwe strefy – około 70 tys. km² w Bałtyku.
Źródło: Deccoria.pl
Przeczytaj również:
Nawożenie rozsady pomidorów. Łodygi będą grube, a korzenie gęste i mocne
Pikowanie roślin: kiedy przesadzać siewki?
Kiedy sypać wapno na trawnik, dlaczego warto to robić? Czy wapno usuwa mech z trawnika?