Spis treści:
Ptaszek z brewką i bez
Raniuszek zwyczajny (Aegithalos caudatus) to gatunek niewielkiego ptaka z rodziny raniuszków (Aegithalidae), który jest szeroko rozpowszechniony w całej Eurazji, w tym także w Polsce. Trudno go pomylić z jakimkolwiek innym gatunkiem. Raniuszek mierzy 13-15 cm, ma kulisty, krępy tułów i wyróżnia się niezwykle długim ogonem, który stanowi nawet 2/3 długości jego ciała.
Jego upierzenie jest bardzo kontrastowe: wierzch ciała czarny, z winno-brązowym siodełkiem na plecach i jasnymi lotkami; głowa, pierś i brzuszek jasny z delikatnym różowo-rudym nalotem od spodu; natomiast dziób, nogi i oczy są czarne. W obrębie gatunki praktycznie nie występuje dymorfizm płciowy, czyli osobniki obu płci wyglądają bardzo podobnie i trudno je rozróżnić.
Na całym obszarze występowania łącznie wyodrębniono 19 podgatunków raniuszka, z czego w Polsce można zaobserwować dwa z nich: raniuszka białogłowego (Aegithalos caudatus caudatus), który jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje się białą głową oraz raniuszka czarnobrewego (Aegithalos caudatus europaeus) z czarną brewką nad okiem. Osobniki z białą głową (A. c. caudatus) występują na terenie całego kraju, natomiast ptaki z czarną brwią (A. c. europaeus) można spotkać głównie w rejonach zachodnich.
Przeczytaj również: Najmniejszy ptak w Europie gości w polskich ogrodach. Jak przyciągnąć mysikrólika do ogrodu?
Jakie zwyczaje mają raniuszki?
Raniuszki zasiedlają przede wszystkim lasy liściaste i mieszane, a także ich skraje, zarośla oraz młodniki. Gniazda są zlokalizowane wysoko w gęstych koronach drzew i krzewów, najczęściej w rozwidleniach pnia. To niezwykle misterna konstrukcja owalnej lub lekko jajowatej bryły, której budowa trwa 2-3 tygodnie. Gniazdo jest praktycznie niezauważalne, ponieważ ptaki pokrywają jego zewnętrzne ściany fragmentami kory i porostami, znajdującymi się na danym drzewie.
Jak trafnie wskazuje Radosław Nawrot, dziennikarz portalu zielona.interia.pl, raniuszki wyróżniają się niezwykle złożonymi zachowaniami społecznymi, a już zwłaszcza rodzinnymi. W połowie kwietnia samica składa ok. 10 jaj, które nieprzerwanie wysiaduje przez 2 tygodnie – w tym czasie to samiec przynosi jej pokarm. Po wykluciu przez ok. 20 dni para ma ogrom pracy, związany z wykarmieniem tak licznej gromadki – i tu ciekawostka, ptasim rodzicom często pomagają w tym inne osobniki, które nie doczekały się własnego potomstwa.
Porównanie dwóch podgatunków raniuszka (Aegithalos caudatus), występujących w Polsce: raniuszka czarnobrewego (A. c. europaeus) po lewej i raniuszka białogłowego (A. c. caudatus) po prawej. Fot. Stefan Momita; Rosemarie_Kappler/CanvaPro
Niekiedy reniuszki decydują się na drugi lęg w czerwcu, wówczas w odchowie najmłodszych piskląt uczestniczą także młode z pierwszego lęgu. Raniuszki gniazdujące w Polsce najczęściej są ptakami osiadłymi. Jednak w okresie jesienno-zimowym niekiedy przemieszczają się na większe odległości w poszukiwaniu żerowisk.
Przeczytaj również: Dlaczego ptaków nie wolno dokarmiać chlebem? Zostawiaj im to w karmiku, będą się tłumnie zlatywać
Czym dokarmiać raniuszka?
Raniuszek ma stosunkowo krótki i delikatny dziób, który jest przystosowany do chwytania drobnych bezkręgowców, ich larw i jaj. Drobnym dziobem ptak wyjmuje je z pęknięć kory, a także zbiera z powierzchni gałęzi, pędów i liści. W okresie jesienno-zimowym raniuszki stopniowo przestawiają się na dietę roślinną – zjadają wówczas miękkie nasiona i owoce. Najczęściej można je spotkać podczas żerowania m.in. na trzmielinie i wiciokrzewie.
Zimą raniuszki mogą zaglądać do przydomowych karmników, jeżeli tylko znajdą tam odpowiedni dla siebie pokarm. Ich największym przysmakiem okazuje się słonecznik pastewny i łuskany, ponieważ zawiera dużo łatwo przyswajalnych tłuszczów. Raniuszki sprawnie wychwytują nasiona i odlatują na pobliskie gałązki, aby zjeść je w spokoju. Ptaki chętnie korzystają także z kulek i pyz tłuszczowych, w których znajduje się słonecznik.
Musisz pamiętać, że dokarmianie ptaków to bardzo odpowiedzialne zajęcie i jak już się na nie zdecydujesz, powinieneś je kontynuować aż do wiosny. W dokarmianiu raniuszków – tak samo, jak innych gatunków ptaków – nie możesz stosować spleśniałego, mlecznego czy zjełczałego pokarmu. Dlatego często wymieniaj wykładaną karmę i regularnie czyść karmnik z resztek pokarmu, odchodów i piór. Unikaj także wykładania produktów solonych i wędzonych.
Źródła: deccoria.pl, otop.org.pl, lasy.gov.pl
Przeczytaj również:
9 roślin, których nie wolno przycinać w listopadzie. Wiosną nie wypuszczą nowych pędów
Mało doceniany naturalny nawóz. Dobrze sprawdza się przy jesiennym nawożeniu gleby i kompostowaniu