Spis treści:
- Szarłat wyniosły (Amaranthus cruentus L.) – roślina ozdobna i jadalna
- Jak uprawiać szarłat wyniosły?
- Szarłat wyniosły – zastosowanie
Szarłat wyniosły (Amaranthus cruentus L.) – roślina ozdobna i jadalna
Szarłat wyniosły (Amaranthus cruentus L.), nazywany również amarantusem i szarłatem wiechowatym, jest rośliną jednoroczną należącą do rodziny szarłatowatych. Podobnie jak wielu innych reprezentantów tej grupy pochodzi z Ameryki Środkowej. Dziś jednak uprawia się go praktycznie na całym świecie – zarówno jako gatunek użytkowy, jak i ozdobny. To roślina o niezwykle bogatej historii, którą wysiewano ponad 4000 lat p.n.e. Była głównym pożywieniem Inków i Azteków, dlatego amarantus bywa określany złotem Inków.
Szarłat wyniosły nazywany jest złotem Inków. Fot. aga7ta/CanvaPro
Roślina ta znana jest z dekoracyjnych, wzniesionych i puszystych kwiatostanów, które przybierają różne odcienie fioletu oraz czerwieni. Szarłat wyniosły może mieć kolor rudy, różowy lub purpurowy. Kwitnienie trwa od lipca aż do pierwszych mrozów. To właśnie efektowne kwiatostany przyciągają uwagę otoczenia, wprowadzając do ogrodu nieco egzotyki. Kontrastują z zielenią ulistnienia, choć istnieją również ciekawe odmiany amarantusa, które mają liście w kolorze fioletowym – zbliżonym do barwy kwiatów. Kępy tej rośliny osiągają od 50 do 120 cm wysokości oraz od 30 do 60 cm, co daje nam wiele możliwości aranżacyjnych.
W ogrodzie możemy wysiać wiele ciekawych odmian tej rośliny. Na szczególną uwagę zasługuje szarłat wyniosły 'Autumn Palette', którego pomarańczowo-złote kwiatostany wyglądają niczym lisie kity. Równie atrakcyjna jest odmiana 'Oeschberg' o buraczkowych kwiatach oraz ciemnofioletowych liściach. Warto się zdecydować także na szarłat wyniosły 'Hot Biscuits', którego przypominające frędzle kwiaty mają złotawobrązowy odcień.
Szarłat wyniosły wygląda w ogrodzie imponująco. Może być wykorzystywany jako roślina ozdobna na rabaty, ale warto mieć go u siebie również z innego powodu. To pożyteczna roślina, która nie bez powodu nazywana jest zbożem XX wieku. Nasiona szarłatu wyniosłego – amarantus – zaliczane są do superfoods, czyli superżywności. Zawierają aż 18% cennego białka, błonnik pokarmowy oraz składniki mineralne (głównie żelazo, wapń i magnez). Ponadto znajdziemy w nich nienasycone kwasy tłuszczowe, które wspierają zdrowie układu krwionośnego. Co ważne, amarantus nie ma glutenu, może być więc spożywany przez osoby z celiakią. Jadalne są również jego liście.
Nasiona i liście szarłatu wyniosłego są jadalne. Fot. aga7ta/CanvaPro
Przeczytaj również: Uroczo pachnie, długo kwitnie i nadaje się na żywopłot. Abelia wielkokwiatowa – ciekawe odmiany, uprawa i zastosowanie
Jak uprawiać szarłat wyniosły?
Szarłat wyniosły jest rośliną jadalną o nieprzeciętnych walorach ozdobnych, a na dodatek nie ma wygórowanych wymagań i nie potrzebuje szczególnej pielęgnacji. Uprawa amarantusa jest prosta, więc poradzą z nią sobie nawet początkujący ogrodnicy. Co ciekawe, wystarczy wysiać go w ogrodzie raz, aby sam się rozsiewał i co roku wyrastał na nowo. Jak uprawiać szarłat wyniosły? Poniżej przedstawiamy garść praktycznych wskazówek.
- Ziemia – szarłat wyniosły nie jest wymagający względem gleby, w której rośnie. Choć poradzi sobie nawet w przeciętnym podłożu, warto jednak zapewnić mu żyzną, przepuszczalną ziemię, dzięki czemu będzie wyglądał bardziej efektownie i okazale. Gleba dla amarantusa może mieć dowolny odczyn – od kwaśnego do zasadowego.
- Stanowisko – roślina ta najlepiej rośnie w pełnym słońcu, ale zniesie również miejsce lekko zacienione.
- Siew – szarłat wyniosły możemy uprawiać na dwa sposoby – siejąc nasiona bezpośrednio do gruntu na wybranym stanowisku lub przygotowując rozsadę. Odpowiedni termin na siew w ogrodzie przypada na drugą połowę maja, więc w momencie, gdy młodym roślinom nie będą zagrażały już wiosenne przymrozki. Rozsadę trzeba zrobić wcześniej, najlepiej w kwietniu, wysiewając nasiona do doniczek z przepuszczalnym, sterylnym podłożem i przechowując w domu. Sadzonki mogą znaleźć się na stałym miejscu w ogrodzie w drugiej połowie maja.
Niektóre odmiany szarłatu wyniosłego mają rude kwiaty. Fot. fotolinchen/CanvaPro
- Podlewanie – amarantus nie lubi mokrej gleby, dlatego systematycznie podlewajmy go tylko w początkowej fazie wzrostu, a następnie wyłącznie w czasie suszy. Wykorzystujmy niewielkie porcje wody.
- Nawożenie – roślina ta nie potrzebuje dodatkowego dokarmiania.
- Przycinanie – jeśli chcemy, kłosowate kwiatostany szarłatu wyniosłego możemy przeznaczyć na kwiat cięty i wykorzystać do letnich bukietów.
- Mrozoodporność i zimowanie – gatunek ten nie jest odporny na mróz i po pierwszych przymrozkach obumiera.
- Choroby i szkodniki – amarantus nie choruje, nie jest też atrakcyjny dla szkodników ogrodowych, które omijają go szerokim łukiem.
Szarłat wyniosły – zastosowanie
Szarłat wyniosły pięknie wygląda, dlatego wielu ogrodników uprawia go na rabatach i kwietnikach, aby zdobił je efektownymi kwiatostanami przez całe lato aż do pierwszych jesiennych przymrozków. Jak już wspominaliśmy, amarantus doskonale nadaje się na kwiat cięty. Można wykorzystać go zarówno w świeżych, jak i suszonych bukietach. Warto wysiewać go też w pojemnikach, wybierając donicę z otworem odpływowym i pamiętając o warstwie drenażu na dnie.
Roślina ta znajduje również wszechstronne zastosowania w kuchni. Jadalne liście, zwłaszcza młode, które są najsmaczniejsze, możemy dodawać do sałatek i surówek lub przyrządzić na ciepło tak samo jak szpinak. Z zebranych, suchych nasion amarantusa możemy zrobić bezglutenową mąkę, mieląc je w blendrze albo młynku do kawy. Będzie ona zamiennikiem mąki pszennej dla osób, które nie mogą spożywać glutenu. Całe ziarna mogą być dodatkiem do domowego pieczywa, jogurtów czy koktajli. Możemy je też gotować do miękkości w osolonej wodzie (ok. 20 min), podobnie jak inne kasze.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Nie musisz ich palić ani wyrzucać do odpadów bio. Dobre sposoby na wykorzystanie suchych liści
Usuwanie mchu z tarasu i kostki brukowej. Będziesz mieć spokój aż do wiosny
Jesienne rozmnażanie pelargonii. Jak ukorzenić i pielęgnować sadzonki pelargonii?