Spis treści:
- Czym się różnią irysy cebulowe od kłączowych?
- Sadzenie irysów cebulowych – kiedy i jak?
- Pielęgnacja irysów cebulowych
- Rozmnażanie irysów cebulowych
- Ciekawe odmiany irysów cebulowych
- Choroby i szkodniki irysów cebulowych
Czym się różnią irysy cebulowe od kłączowych?
Główna różnica między irysami cebulowymi a kłączowymi tkwi w budowie ich podziemnych części. Irysy cebulowe (Iris xiphium, Iris reticulata) wytwarzają cebule, które są zwarte, okrągłe lub jajowate i pokryte łuskami. Natomiast irysy kłączowe (Iris germanica) rozwijają się z poziomych, zdrewniałych kłączy rosnących tuż pod powierzchnią ziemi.
Czym się różnią irysy cebulowe od kłączowych pod względem kwitnienia? Irysy cebulowe kwitną znacznie wcześniej – niektóre odmiany już w lutym–marcu, podczas gdy kłączowe zakwitają dopiero w maju–czerwcu. Dodatkowo irysy cebulowe są zwykle mniejsze (10–30 cm) i mają drobniejsze kwiaty niż ich kłączowi kuzyni, którzy mogą osiągać nawet 100 cm wysokości.
Różnica widoczna jest również w wymaganiach uprawowych – irysy cebulowe są łatwiejsze w pielęgnacji i lepiej znoszą przesadzanie. Po przekwitnięciu ich liście szybko zamierają, co umożliwia zasadzenie w tym samym miejscu roślin letnich.
Przeczytaj również: Jak pielęgnować irysy, żeby kwitły jak najdłużej? Uprawa i rozmnażanie kosaćców
Sadzenie irysów cebulowych – kiedy i jak?
Sadzenie irysów cebulowych najlepiej przeprowadzić wczesną jesienią – od września do października. Dzięki temu rośliny zdążą się ukorzenić przed zimą i wcześnie zakwitną wiosną. Cebule należy sadzić na głębokość równą 2–3 krotności ich średnicy, z zachowaniem odstępów 5–10 cm, w zależności od odmiany. Na 1 mkw można posadzić około 40–50 mniejszych cebul irysów siatkowatych lub 15–20 większych cebul irysów holenderskich.
Irysy cebulowe preferują glebę przepuszczalną, o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH 6,0–7,0). Idealne podłoże powinno być żyzne, bogate w próchnicę, ale dobrze zdrenowane. Jeśli twoja ziemia jest ciężka i gliniasta, warto dodać do niej piasek, perlit lub drobny żwir, aby poprawić drenaż i zapobiec gniciu cebul.
Wybierając stanowisko dla irysów cebulowych, pamiętaj o zapewnieniu im dużej ilości światła. Ważna jest również ochrona przed silnymi wiatrami, które mogą uszkadzać delikatne kwiaty. Dobrym rozwiązaniem jest sadzenie ich przy murach, w zaciszu większych krzewów lub pod drzewami zrzucającymi liście.
Przeczytaj również: Sadzenie kwiatów cebulowych kwitnących wiosną. Po zimie ogród będzie tętnił kolorami
Pielęgnacja irysów cebulowych
Podlewanie irysów cebulowych jest istotne głównie w okresie wzrostu i kwitnienia. Na etapie rozwoju pąków kwiatowych i podczas kwitnienia wymagają one regularnego nawadniania, ale bez przelewania. Latem, gdy części nadziemne zamierają, ogranicz podlewanie do minimum – cebule wchodzą wtedy w okres spoczynku i nadmierna wilgoć mogłaby prowadzić do ich gnicia.
Nawożenie rozpocznij wczesną wiosną, gdy pojawiają się pierwsze liście. Stosuje się wówczas nawóz wieloskładnikowy dla roślin cebulowych lub kwitnących, bogaty w potas i fosfor. Unikaj nawozów z wysoką zawartością azotu, które stymulują wzrost liści kosztem kwiatów. Drugie nawożenie można przeprowadzić po przekwitnięciu, aby wzmocnić cebule przed okresem spoczynku.
Po przekwitnięciu nie wycinaj od razu liści – pozwól im naturalnie zaschnąć, ponieważ dostarczają one składniki odżywcze do cebul. Dopiero gdy całkowicie zżółkną (zwykle na przełomie maja i czerwca), możesz je delikatnie usunąć. Jeśli irysy rosną w towarzystwie innych roślin, możesz zamaskować ich usychające liście, sadząc w pobliżu letnie kwiaty.
Przeczytaj również: Pielęgnacja irysów po przekwitnięciu. Co zrobić, by za rok kosaćce kwitły jeszcze lepiej?
Kwestia wykopywania cebul po przekwitnięciu zależy od gatunku i klimatu. Irysy siatkowate (Iris reticulata) są mrozoodporne i mogą pozostać w gruncie przez kilka lat bez wykopywania. Wręcz lepiej rozwijają się, gdy nie są przesadzane. Z kolei irysy holenderskie (Iris x hollandica) w regionach o surowszych zimach (poniżej -10°C) warto wykopać po całkowitym zaschnięciu liści, zazwyczaj na przełomie czerwca i lipca.
Cebule należy oczyścić, wysuszyć w przewiewnym miejscu i przechowywać w suchym, chłodnym pomieszczeniu w temperaturze 5–10°C do jesiennego sadzenia. W łagodniejszym klimacie irysy holenderskie mogą również zimować w gruncie, pod warunkiem że podłoże jest dobrze zdrenowane i nie gromadzi wody.
Niektóre odmiany irysów cebulowych mogą kwitnąć na przełomie litego i marca. Fot. Chiaroscuro/CanvaPro
Rozmnażanie irysów cebulowych
Irysy cebulowe rozmnażają się naturalnie poprzez wytwarzanie cebulek przybyszowych wokół cebuli matecznej. Po 2–3 latach uprawy w jednym miejscu można wykopać cebule, oddzielić młode cebulki i posadzić je oddzielnie. Najlepszym terminem na taki zabieg jest okres po całkowitym zaschnięciu liści (czerwiec–lipiec).
Młode cebulki zazwyczaj zakwitną po 1–2 latach od posadzenia, w zależności od ich wielkości. Niektóre gatunki irysów cebulowych, jak irys siatkowaty, można również rozmnażać z nasion. Proces jest jednak znacznie dłuższy – od wysiania nasion do uzyskania kwitnących roślin może minąć 3–5 lat.
Przeczytaj również: Lilie – kiedy wykopywać cebulki? Najlepsze sposoby przechowywania
Ciekawe odmiany irysów cebulowych
Wśród ciekawych odmian irysów cebulowych na szczególną uwagę zasługuje irys siatkowaty 'Harmony' o intensywnie niebieskofioletowych kwiatach z żółtym paskiem na dolnych płatkach. Ta niewysoka odmiana (10–15 cm) kwitnie już w lutym–marcu i doskonale sprawdza się w pojemnikach oraz na skalniakach.
Ciekawe odmiany irysów cebulowych to również irys holenderski 'Blue Magic' o głęboko granatowych kwiatach, osiągający wysokość 50–60 cm, oraz 'White Excelsior' o śnieżnobiałych płatkach, idealny do jasnych kompozycji ogrodowych.
Niezwykle efektowna jest także odmiana 'Eye of the Tiger' o kwiatach w kolorze kremowo-żółtym z brązowym centrum i fioletowymi żyłkami. Kwitnie ona nieco później niż większość irysów siatkowatych, zwykle w kwietniu. Jeśli szukasz czegoś wyjątkowego, warto zwrócić uwagę na irys Danforda o cytrynowożółtych kwiatach, który jest jednym z najwcześniej kwitnących gatunków, pojawiającym się często jeszcze pod koniec zimy.
Przeczytaj również: Jak przezimować wrażliwe na mróz kwiaty cebulowe i bulwiaste? Zimowanie dalii, mieczyków, begonii
Choroby i szkodniki irysów cebulowych
Irysy cebulowe są stosunkowo odporne na choroby i szkodniki, jednak w niesprzyjających warunkach mogą być atakowane przez różne patogeny. Najczęstszym problemem jest zgnilizna cebul, wywoływana przez grzyby z rodzaju Fusarium. Aby zapobiec tej chorobie, zapewnij roślinie dobrze przepuszczalną glebę i unikaj nadmiernego podlewania.
Innym zagrożeniem jest szara pleśń, która pojawia się głównie w wilgotnych warunkach. Rozpoznasz ją po szarych, puszystych nalotach na liściach i kwiatach. W ramach profilaktyki zapewnij roślinom dobrą cyrkulację powietrza i unikaj zagęszczania nasadzeń.
Spośród szkodników największe zagrożenie stanowią nicienie oraz myszy i nornice, które chętnie podgryzają cebule. Aby uchronić rośliny przed gryzoniami, możesz sadzić je w specjalnych koszyczkach ochronnych lub w towarzystwie roślin o intensywnym zapachu, takich jak narcyzy czy czosnki ozdobne.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Posadź na początku października. Wczesną wiosną stworzy szafirowe łany kwiatów
Jak przygotować glebę pod sadzenie rododendronów? Dobrze się ukorzeni i będzie miał dużo kwiatów
Jakie kwiaty można wysiać jesienią? Zadbaj o dobre stanowisko i podłoże, będą kwitły zjawiskowo