Spis treści:
- Co to jest mir domowy?
- Czy musimy wpuścić do domu policję?
- Czy musimy wpuścić do domu straż miejską?
- Czy musimy wpuścić do domu straż pożarną?
- Urzędnicy skarbówki i sanepidu – trzeba ich wpuścić?
- Czy musimy wpuścić do domu komornika?
- Czy musimy wpuścić do mieszkania pracownika elektrowni, gazowni?
- Kogo nie musimy wpuszczać do domu?
- Wejście na posesję – przepisy
Co to jest mir domowy?
Zgodnie z definicją, mir domowy to prawo do niezakłóconego korzystania z domu, mieszkania, lokalu lub ogrodzonego terenu. Właściciel nieruchomości może decydować o tym, jakie osoby postronne, kiedy i w jakich okolicznościach mogą przebywać w jego lokalu oraz na należącym do niego terenie.
Wiesz już, co to jest mir domowy. Warto także sprawdzić, kogo on dotyczy. Oprócz właściciela obejmuje on użytkowników nieruchomości oraz osoby, które choćby chwilowo są upoważnione do dostępu do tych miejsc. To mogą być goście, najemca mieszkania albo sąsiadka, która opiekuje się zwierzętami domowymi pod nieobecność właścicieli.
Na czym polega naruszenie miru domowego – przepisy
Warto wiedzieć, że naruszenie miru domowego jest traktowane jako przestępstwo z art. 193 Kodeksu karnego. Jak on brzmi?
„Kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.”
Na czym polega naruszenie miru domowego? Przepisy są jasno sformułowane. Miejscami chronionymi, zgodnie z ich brzmieniem, mogą być:
- dom,
- mieszkanie (lokal mieszkalny),
- lokal inny niż mieszkalny (np. lokal użytkowy, biuro, sklep),
- pomieszczenie (np. garaż, piwnica, altana),
- ogrodzony teren (np. ogród, pole uprawne, ogródek działkowy).
Dodatkowo zgodnie z prawem: nie opuszczenie wbrew żądaniu osoby uprawnionej lasu, pola, ogrodu, pastwiska, łąki lub grobli, które nie są ogrodzone, stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny do 500 PLN. Wynika to art. 157 Kodeksu wykroczeń.
Przestępstwo z art. 193 Kodeksu karnego dotyczące naruszenia miru domowego polega więc na wejściu do wyżej opisanych miejsc wbrew woli osoby uprawnionej. Co ważne, taka wola wcale nie musi być wyraźnie określona (np. słownie czy za pośrednictwem tablic informacyjnych). Może być także podana w sposób dorozumiany (np. zamknięta furtka oznacza, że nie można wejść na posesję).
Czy musimy wpuścić do domu policję?
Zastanawiasz się, czy musimy wpuścić do domu policję w każdej sytuacji? Warto wiedzieć, że taki obowiązek dotyczy wyłącznie wpuszczania funkcjonariuszy w określonych przypadkach. Jednym z nich jest chęć dokonania przeszukania w celu wykrycia, zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej. Dotyczy także konieczności znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym.
Jest jeden warunek – policjanci muszą okazać stosowne postanowienie sądu bądź prokuratora (czyli nakaz). Przeszukanie zawsze musi się również odbyć przy udziale świadka. To może być inny funkcjonariusz lub poproszony o asystowanie sąsiad.
Do przeszukania może dojść wyłącznie między godziną 6.00 a 22.00. Poza tymi godzinami trzeba wpuścić policję jedynie w razie zagrożenia życia lub ryzyka zatarcia śladów przestępstwa. Funkcjonariusz może wówczas wejść bez nakazu, ale musi być umundurowany i pokazać legitymację służbową. Dokument dostarcza do 7 dni po przeszukaniu.
Straż pożarna jako jedyna służba może wejść do domu lub mieszkania zawsze, gdy jest taka konieczność. Fot. JAROSLAW JAKUBCZAK/POLSKA PRESS/Polska Press/East News
Ważne! Policja nie może wejść do domu z powodu naruszania ciszy nocnej czy zakłócania porządku w dzień. Może udzielić pouczenia wyłącznie przez drzwi, np. stojąc na korytarzu klatki schodowej.
Czy musimy wpuścić do domu straż miejską?
Straż miejska i gminna ma prawo wstępu do lokalu bez nakazu w celu sprawdzenia, co jest spalane w piecu. Burmistrz, wójt lub prezydent miasta mogą więc upoważnić tę służbę do kontrolowania pieców. Przesłanki do prowadzenia kontroli palenisk nie są jeszcze sprecyzowane, dlatego samorządowcy są uprawnieni do podejmowania działań kontrolnych z własnej inicjatywy w dowolnym momencie.
Wynika to z art. 379 Ustawy prawo ochrony środowiska:
„w granicach administracyjnych gmin wójt (burmistrz lub prezydent) sprawuje kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością organu.”
Czy musimy wpuścić do domu straż miejską w celu sprawdzenia paleniska? Trzeba mieć świadomość, że jest to obowiązkowe. Ponadto należy wziąć pod uwagę art. 225 Kodeksu karnego. Zgodnie z nim:
„kto osobie uprawnionej do przeprowadzania kontroli w zakresie ochrony środowiska lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”
Czy musimy wpuścić do domu straż pożarną?
Straż pożarna jako jedyna służba może wejść do domu lub mieszkania zawsze, gdy jest taka konieczność, czyli występuje zagrożenie życia lub zdrowia ludzi bądź zagrożenie mienia. Nie musi mieć do tego żadnych upoważnień.
Urzędnicy skarbówki i sanepidu – trzeba ich wpuścić?
Wizyta takich urzędników musi być uzasadniona, wynikać z podpisanych umów o spełnianie świadczeń lub z uzasadnionych podejrzeń. Pracownicy tych służb powinni mieć legitymacje lub identyfikatory oraz okazać dokumenty uzasadniające przeprowadzenie kontroli. Funkcjonariusze służb mundurowych, jeśli im towarzyszą, muszą być umundurowani.
A zatem: urzędnicy skarbówki i sanepidu – trzeba ich wpuścić czy nie? Tak, ale tylko jeśli mają stosowne dokumenty oraz powód ich wizyty jest uzasadniony, np. doszło do skażenia wody lub zatrucia.
Czy musimy wpuścić do domu komornika?
Komornik może wejść do lokalu w celu dokonania egzekucji komorniczej nawet wbrew woli lokatora. Musi być to związane z niespłaconym zadłużeniem i toczącą się sprawą. Dłużnik zawsze ma prawo zażądania okazania identyfikatora i pisemnego zezwolenia prezesa sądu rejonowego. Jeśli komornik chce dostać się do nieruchomości siłą (to także jest dopuszczalne), wówczas musi mu towarzyszyć policja.
Czy musimy wpuścić do domu komornika o dowolnej porze dnia? Czynności egzekucyjnych nie powinno się dokonywać w dni wolne od pracy ani w godzinach nocnych. Jest to dopuszczalne tylko w szczególnych przypadkach, na podstawie odpowiedniego sądowego zezwolenia.
Czy musimy wpuścić do mieszkania pracownika elektrowni, gazowni?
Kwestię dostępu do liczników i innych urządzeń znajdujących się na terenie nieruchomości regulują zapisy konkretnych umów o dostawę mediów. Zawsze można jednak żądać okazania ważnej legitymacji z nazwiskiem pracownika oraz nazwą firmy.
Pracownicy gazowni czy zakładu energetycznego zawsze muszą też zapowiedzieć swoją wizytę ze stosownym wyprzedzeniem. To może być na przykład ogłoszenie na drzwiach bloku lub informacja telefoniczna.
Istnieją przypadki, że dostawcy mediów zastrzegają sobie w umowach prawo wstępu do domu w sytuacji, gdy podejrzewają kradzież mediów. Wówczas mogą skontrolować całą instalację w lokalu mieszkalnym oraz odczytać i skontrolować liczniki. Teoretycznie można odmówić im wstępu. Wówczas mają jednak prawo do wezwania policji albo wypowiedzenia umowy i odcięcia dostawy prądu, wody czy gazu do lokalu.
Kogo nie musimy wpuszczać do domu?
Art. 193 Kodeksu karnego dosyć dokładnie opisuje, kogo nie musimy wpuszczać do domu. Są to praktycznie wszystkie osoby poza opisanymi wyżej wyjątkami, czyli np. komornika, straży pożarnej czy policji w pewnych sytuacjach.
Nie ma obowiązku wpuszczania do domu listonosza, pracownika administracji budynku czy dozorcy. Z całą pewnością nie trzeba wpuszczać akwizytorów, osób prowadzących petycje czy ankiety, przedstawicieli wspólnot religijnych oraz innych osób, na których wizytę nie mamy ochoty.
Co więcej, trzeba bardzo uważać na oszustów podających się za pracowników gazowni, elektrowni czy administracji. Dotyczy to głównie osób starszych, które często nie wiedzą, że takie osoby nie mogą domagać się wejścia do nieruchomości bez stosownej zapowiedzi. Wpuszczając ich do domu, seniorzy padają ofiarą kradzieży, oszustw a nawet napadów.
Wejście na posesję – przepisy
Wtargnięcie na cudzą posesję również jest traktowane jako przestępstwo naruszenia miru domowego. Jest to opisane w omówionym wyżej art. 193 Kodeksu karnego. Podlega ono karze grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności do 1 roku.
Czym jest wejście na posesje? Przepisy opisują sytuację wtargnięcia na teren ogrodzony i nieogrodzony. Pierwszy z nich jest traktowany tak samo jak wejście do mieszkania lub domu. W drugim przypadku osobie, która dokonała zniszczeń sadzonek czy traw na terenie prywatnym, grozi kara grzywny lub nagana (art. 156 Kodeksu wykroczeń).
Z tego wynika, że samo wejście na teren nieogrodzony nie jest karane. Jeśli jednak wiąże się z dokonaniem szkód, podlega odpowiedzialności karnej.
Czy sąsiad może wejść na posesję?
Sąsiad ma prawo wejść na nasz teren, tylko jeśli uzyskał upoważniającą do tego decyzję starosty. Dotyczy to sytuacji, w której jego wejście jest konieczne np. ze względu na prowadzone roboty budowlane, a sprawy pomiędzy sąsiadami nie udało się załatwić polubownie. Bez zgody uprawnionego organu sąsiad nie może wejść na posesję.
Czy trzeba wpuszczać listonosza?
Nie ma obowiązku wpuszczania go do domu w celu odebrania przesyłki. Jeśli nie może wejść, zostawi w skrzynce pocztowej awizo.
Czy trzeba wpuszczać listonosza, aby sprawdził, czy płacimy abonament radiowo-telewizyjny lub czy mamy odbiornik RTV? Nie ma takiego wymogu. Prawo do kontroli przysługuje wyłącznie specjalnym pracownikom Poczty Polskiej. Mogą oni jednak wejść do domu, tylko wtedy, gdy wyrazimy na to zgodę.
Właściciel wynajmowanego mieszkania – czy może wejść?
Ważną, choć nie dla wszystkich oczywistą, kwestią jest także to, czy do wynajmowanego mieszkania może wejść jego właściciel bez zgody lokatora. Jeśli zastanawiasz się, kogo nie musimy wpuszczać do domu, to wśród tych osób jest również właściciel nieruchomości. Zostało to ściśle określone w art. 10 Ustawy o ochronie praw lokatorów.
Co więcej, w celu ochrony prawa do nietykalności mieszkania najemca ma prawo stosować fizyczne ograniczenia w dostępie do wynajętego mieszkania. Może np. wymienić zamki w drzwiach.
Są jednak pewne wyjątki od tej reguły. Lokator powinien udostępnić właścicielowi mieszkanie w celu dokonania okresowego przeglądu instalacji po wcześniejszym ustaleniu terminu. Musi go wpuścić także w razie uzasadnionej konieczności doraźnego przeglądu stanu i wyposażenia technicznego lokalu oraz ustalenia zakresu prac konserwacyjnych.
Najemca ma obowiązek wyrazić zgodę na taką wizytę, jednak zawsze wymaga ona wcześniejszego umówienia.
Bez zgody najemcy właściciel może wejść do lokalu tylko w przypadku poważnej awarii wywołującej szkodę lub powodującej jej ryzyko (wyciek gazu, pożar, zalanie). Musi jednak zrobić to w obecności świadka, na przykład policjanta, strażaka lub innego sąsiada.
Warto znać swoje prawa
Warto mieć świadomość swoich praw, a przede wszystkim wiedzieć, kogo nie musimy wpuszczać do domu. To ważne, ponieważ niektórzy mogą wykorzystywać naszą nieznajomość przepisów na swoją korzyść. W razie wątpliwości można skonsultować się z prawnikiem w ramach darmowej porady. Można również zadzwonić na komisariat policji, aby upewnić się, czy postępujemy zgodnie z zasadami.
Warto szczególnie uczulać osoby starsze, aby nie wpuszczały do domu nieuprawnionych do wejścia osób.
Źródła:
- deccoria.pl
- Naruszenie miru domowego (Art. 193): https://statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko-4/63488,Naruszenie-miru-domowego-art-193.html
- 193. - [Zakłócenie miru domowego] – Kodeks karny, Dz.U.2022.1138, Dziennik Ustaw: https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-karny-16798683/art-193
- 10. - [Awarie, przeglądy, remont lokalu] - Ochrona praw lokatorów, mieszkaniowy zasób gminy i zmiana Kodeksu cywilnego, Dz.U.2023.725, Dziennik Ustaw: https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/ochrona-praw-lokatorow-mieszkaniowy-zasob-gminy-i-zmiana-16903658/art-10
- 156. - [Niszczenie zasiewów, sadzonek lub traw] – Kodeks wykroczeń, Dz.U.2022.2151, Dziennik Ustaw: https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-wykroczen-16788218/art-156
- 157. - [Nieopuszczenie wbrew żądaniu cudzego terenu] – Kodeks wykroczeń, Dz.U.2022.2151, Dziennik Ustaw: https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-wykroczen-16788218/art-157
Przeczytaj również:
Co zrobić, gdy lokator niszczy mieszkanie? Poznaj swoje prawa
Kto płaci za naprawę usterki w wynajmowanym mieszkaniu – właściciel czy najemca?
Rusza pomoc sąsiedzka dla osób starszych. Ci, którzy pomagają, dostaną za to pieniądze