Spis treści:
- Co to jest samowola budowlana?
- Jak uniknąć samowoli budowlanej? Zmiany w prawie 2023
- Kary za samowolę budowlaną
- Legalizacja samowoli budowlanej
Co to jest samowola budowlana?
Samowola budowlana to potoczne określenie, które odnosi się do nieruchomości wybudowanej bez dopełnienia formalności wymaganych przez prawo budowlane. A zatem to budynek, który:
- powstał bez pozwolenia na budowę,
- nie został zgłoszony w odpowiednim urzędzie,
- wykonano, pomimo że urząd wydał sprzeciw do rozpoczęcia budowy,
- zaczął powstać lub został wykonany przed wydaniem ostatecznego pozwolenia na rozpoczęcie prac.
Za samowolę budowlaną może zostać uznany również obiekt, który powstał niezgodnie z obowiązującymi normami i przepisami. Dotyczy to sytuacji, gdy stan rzeczywisty nie zgadza się z projektem budowlanym.
Uwaga! Za samowolę budowlaną może być uznany nie tylko dom. Tak mogą zostać określone także nieprzepisowo wykonane remont nieruchomości, rozbudowa lub nadbudowa obiektu, a nawet powstanie garażu, basenu czy wiaty.
Jak uniknąć samowoli budowlanej? Zmiany w prawie 2023
Boisz się, że twoja inwestycja okaże się samowolą budowlaną? Przede wszystkim musisz pamiętać, aby przed rozpoczęciem budowy:
- uzyskać pozwolenie na prace budowlane — jest ono niezbędne, jeśli planujesz budowę, rozbudowę, nadbudowę, odbudowę lub przebudowę nieruchomości. O ten dokument trzeba się ubiegać, także jeśli zamierzasz zmienić sposób użytkowania nieruchomości, a ten proces wymaga wykonania robót budowlanych;
lub
- zgłosić zamiar stworzenia budynku — zgłoszenie wystarczy, jeśli chcesz stworzyć np. zbiornik bezodpływowy (do 10 m3), oczyszczalnię ścieków (do 7,5 m3 na dobę), kanalizację kablową, zjazd z drogi krajowej/wojewódzkiej, wolno stojące parterowe budynki gospodarcze, garaże i wiaty, przydomowe ganki, oranżerie (o powierzchni zabudowy do 35 m2) czy wolnostojące parterowe budynki do rekreacji indywidualnej (do 70 m2).
Aby uniknąć samowoli budowlanej, zanim wybudujesz dom, musisz uzyskać zgodę na jego budowę. Fot.CanvaPro
Obecnie przy wielu inwestycjach nie jest wymagany projekt budowlany. To duże ułatwienie. Pamiętaj jednak, że brak konieczności przygotowywania planów budowy nie oznacza, że inwestycji nie trzeba zgłaszać. Dlatego dopilnuj formalności w urzędach, jeśli nie chcesz, aby budowa była uznana za samowolę.
Miej również na uwadze to, aby nie rozpoczynać prac, zanim nie będziesz mieć stosownego pozwolenia lub nie upłynie odpowiedni czas od dokonania zgłoszenia. Czasami warto wstrzymać się z pracami nawet kilkanaście dni na wypadek, gdyby w urzędzie popełniono błąd lub dokumenty nie dotarły do właściwych organów.
Aby uniknąć samowoli budowlanej, warto także skontaktować się z ekspertem prawa budowlanego. Dzięki takiej konsultacji nie przeoczysz ważnych kwestii i dopełnisz wszystkich formalności. Tym samym będziesz mieć pewność, że nieruchomość została wybudowana zgodnie z prawem.
Kary za samowolę budowlaną
Samowola budowlana to przestępstwo karane zgodnie z art. 24 § 1 kodeksu wykroczeń. Według przepisów osoba, która wybudowała nieruchomość bez pozwolenia czy zgłoszenia lub postawiła ją mimo sprzeciwu organu właściwego, może otrzymać karę grzywny w wysokości od 20 do 50 000 zł. Można również otrzymać od organu nadzoru budowlanego nakaz rozbiórki obiektu.
Do 2023 roku inwestorzy, którzy dopuścili się samowoli budowlanej, mogli również otrzymać karę ograniczenia albo pozbawienia wolności do 2 lat. Jednak nowelizacja prawa budowlanego złagodziła konsekwencje takich działań.
Przeczytaj również: Mostek termiczny. Co to jest, gdzie najczęściej powstaje i czym grozi?
Legalizacja samowoli budowlanej
Zaczynasz stawiać dom, garaż lub inny obiekt, ale nie masz pozwolenia lub inwestycja nie została zgłoszona? Możesz poczekać, aż organ nadzoru budowlanego wyda postanowienie o wstrzymaniu budowy i wtedy rozpocząć proces legalizacji samowoli. Masz na to 30 dni od doręczenia pisma. Jednak możesz też z własnej inicjatywy wystąpić z odpowiednim wniosek do urzędu. Dzięki temu unikniesz kłopotów z organem nadzoru budowlanego.
Wniosek o legalizację samowoli budowlanej możesz złożyć ty lub zarządca obiektu. Należy go przedstawić w wojewódzkim lub powiatowym inspektoracie nadzoru budowlanego. Wybór organu zależy od tego, kto wydaje pozwolenie na budowę. Od 1 lipca 2021 roku wniosek o legalizację samowoli możesz także złożyć za pośrednictwem portalu e-budownictwo.
Po przedstawieniu dokumentów wraz z dowodem dokonania stosownej opłaty skarbowej organ nadzoru budowlanego zarejestruje wniosek. Następnie:
- dokona oględzin obiektu budowlanego i ustali jego stan prawny oraz faktyczny;
- ustali strony postępowania administracyjnego;
- oceni nieruchomość pod względem zgodności z przepisami o planowaniu przestrzennym czy z przepisami techniczno-budowlanymi. Organ musi ustalić, czy obiekt można doprowadzić do stanu zgodnego z planem.
Samowola budowlana może skutkować poważnymi karami. Fot.123RF.com
Jeśli nadzór budowlany uzna, że budynek nie może być przystosowany do prawnego stanu techniczno-budowlanego, wyda nakaz rozbiórki. Taka decyzja może zapaść, także jeśli nieruchomość nie jest bezpieczna dla mieszkańców. W przypadku niekorzystnego postanowienia można się odwołać do wyższej instancji.
Natomiast jeśli nadzór nie będzie miał żadnych przeciwwskazań, wyda postanowienie o przedłożeniu dokumentów legalizacyjnych. Wówczas w kancelarii lub w biurze podawczym odpowiedniego organu nadzoru budowlanego należy przedstawić:
- projekty zagospodarowania działki lub terenu, architektoniczno-budowlany oraz techniczny,
- decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
- zaświadczenie o zgodności budowy z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, który obowiązuje,
- oświadczenie o prawie do dysponowania obiektem na cele budowlane.
Jeśli zamierzasz zbudować zakład górniczy lub obiekt na terenach zamkniętych musisz mieć także postanowienie o uzgodnieniu z odpowiednim starostą kwestii linii zabudowy, uzbrojenia technicznego, elewacji i przebiegu dróg. Na złożenie powyższych dokumentów masz 60 dni od otrzymania postanowienia o przedłożeniu dokumentów legalizacyjnych. Następnie nadzór sprawdzi, czy wszystko się zgadza. Jeśli tak, otrzymasz postanowienie z nakazem wniesienia opłaty legalizacyjnej. Na jej uregulowanie masz 7 dni. Po zapłaceniu należnej kwoty organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję o legalizacji, w której będą zawarte:
- zezwolenie na wznowienie budowy, jeśli nie została dokończona,
- zatwierdzenie projektu budowlanego, zagospodarowania działki lub terenu.
Pamiętaj, że cała procedura legalizacyjna może zająć kilka miesięcy. Nie ma dokładnego terminu, w którym organ musi zakończyć postępowanie. Dlatego warto uzbroić się w cierpliwość.
Uniknij samowoli budowlanej lub ją zalegalizuj. Dzięki temu nie otrzymasz surowej kary, która mogłaby znacznie uszczuplić budżet na remont czy budowę.
Źródła: biznes.gov.pl, deccoria.pl
Przeczytaj również: Obowiązkowe kontrole domu. Jak często trzeba je przeprowadzać? Przepisy i kary