Z artykułu dowiesz się:
Dla zmęczonych zimną porą roku i monotonną dietą atrakcyjnie wyglądające rzodkiewki, ogórki, sałaty i pomidory to prawdziwa gratka. Nowalijki to warzywa, które są gotowe do zbioru zaraz po zakończeniu sezonu zimowego. Uprawiane są w ciepłych i wilgotnych szklarniach, gdzie okres ich wegetacji jest przyśpieszony i skrócony. Mają mniej składników odżywczych niż później dostępne warzywa sezonowe, ale i tak są niezłym źródłem witamin i minerałów, których brakuje nam po zimie. Nie każdy jednak powinien sięgać po pierwsze warzywa pojawiające się w sklepach.
Kto powinien unikać nowalijek?
Nowalijki są intensywnie nawożone, przy czym pobierają one tyle „pokarmu”, ile zostanie im dostarczone, a nie tyle, ile im potrzeba. Z tego powodu mogą one kumulować azotany w nadmiernej ilości. Te związki z kolei przekształcają się w azotyny, a później szkodliwe i rakotwórcze nitrozoaminy. Odradza się więc spożywanie „pierwszych” warzyw kobietom w ciąży, osobom starszym, niemowlętom i małym dzieciom. Najwięcej azotanów gromadzi się w:
- szczypiorku,
- burakach,
- sałacie,
- rzodkiewce,
- szpinaku.
Nie oznacza to jednak, że ze spożywania nowalijek powinniśmy całkiem rezygnować. Najlepiej wybierać warzywa z upraw ekologicznych. Przed spożyciem dobrze też porządnie je namoczyć: najpierw w wodzie z dodatkiem octu (na 1 l wody, szklanka octu), później w wodzie z sodą oczyszczoną (na 1 l wody, 1 łyżka sody). Po takiej dwuetapowej kąpieli warzywa dokładnie opłukujemy w czystej wodzie. Alternatywą dla sklepowych warzyw są te uprawiane przez nas samodzielnie, na parapecie lub na balkonie własnego domu.
Jak uprawiać warzywa samodzielnie w domu?
Uprawę pierwszych wiosennych warzyw możemy zacząć już teraz, nie zważając na ryzyko nawracających przymrozków. Miejsce na uprawy nie jest problemem – sporo warzyw i ziół można trzymać w domu, na parapecie lub balkonie. Jakie warzywa hodować samodzielnie? W domowym warzywniaku bez problemów wyrosną:
- szczypiorek,
- cebulka dymka,
- rzodkiewka,
- pietruszka,
- rzeżucha,
- sałaty,
- marchew,
- ogórki,
- drobnoowocowe pomidory oraz większość zielnych przypraw.
Nowalijki potrzebują żyznej ziemi. Fot.123RF.com
Jak wyhodować nowalijki? Po pierwsze warzywa potrzebują ziemi żyznej, tak aby ich plony były zadwoalające pod względem ilości i jakości. W centrach ogrodniczych są dostępne już gotowe podłoża dla warzyw, ale z powodzeniem można zrobić taką mieszankę samemu, łącząc ziemię urodzajną z kompostem, który dodatkowo zmniejsza intensywność wysychanie podłoża.
- Warunek konieczny – naczynie MUSI mieć otwory odpływowe oraz warstwe drenażu na dnie, która zapobiega gniciu korzeniu, gdy wody w podłożu jest zbyt wiele, i odwrotnie, jeśli warzywa ładnie nam już wykiełkują, należy utrzymywać odpowiednią wilgotność gleby kiedy nie pada deszcz, gdzyż młode siewki są najbardziej narażone na niekorzystne działanie braku wody w podłożu. Jeśli wiemy, że ciężko nam będzie podlewać nasze rośliny codziennie, warto już na etapie przygotowanie podłoża, dodać do ziemi nieco hydrożelu – preparatu, którego garnulki magazunują wodę i oddają ją roślnie, wtedy kiedy podłoże jest wysuszone.
- Nawożenie nowalijek w uprawie pojemnikowej jest bardzo istotne, pomimo tego, że w podłożu już na etapie siewu dodajemy nawóz, to wypłukuje się on stosunkowo szybko z niewielkich doniczek. Polecam nawozy naturalne, atkie jak np. płynny biohumus – bo przecież chcemy żeby nasze wiosenne warzywa były zdrowe i ekologiczne. Zaleconą dawkę nawozów, w trakcie sezonu wegetacyjnego podajemy roślinom co ok. 2 tygodnie.
- A kiedy nasze rośliny zaatakuje choroba lub szkodniki, lub nawet profilaktycznie dla poprawy ich odporności – warto mieć pod ręką preparat taki jak Biosept – w 100% naturalny, na bazie wyciągu z grejpfruta. To nowoczesny środek, który poprawia rozwój, jakość i ukorzenienie roślin, pozostawiając rośliny w doskonałej kondycji, dzięki czemu z większą siłą mogą przeciwstawić się patogenom.
Nowalijki - jakie to warzywa?
Uprawa marchewki w domowym zaciszu to całkiem prosta sprawa. Wybierajmy nasiona odmian przeznaczonych do wczesnego siewu. Warzywo preferuje stanowiska słoneczne lub nieznacznie cieniste. Gleba powinna być lekka, dobrze przepuszczalna; najlepiej wybierać uniwersalną lub podłoże warzywnicze. Pojemnik do uprawy marchewki nie powinien mieć mniejszej pojemności niż 20l.
To propozycja dla tych, którzy uważają, że nie mają ręki do roślin. Uprawa cebuli dymki nie może nie wyjść! Szczypior z cebuli uzyskamy już po trzech tygodniach od posadzenia. Warzywo najlepiej rośnie w ziemi próchniczej, uniwersalnej ogrodniczej lub warzywniczej wzbogaconej torfem albo kompostem. Uprawiamy ją w podłużnych, średnio głębokich doniczkach. Zdrowe cebule (nawet te ze sklepu!) bez oznak gnicia, czy widocznych uszkodzeń umieszczamy w ziemi w kilkucentymetrowych odstępach, tak by wystawała jedynie ¼ część warzywa. Na koniec lekko podlewamy doniczkę wodą. Później pozostaje czekać na plony.
- Natka pietruszki
Najlepiej udaje się wysiewana z korzenia oraz gotowej rozsady, w którą zaopatrzyć się można na targowiskach. Korzeń (cały lub jego fragment) umieszczamy w doniczce, tak by jego część wystawała nad powierzchnię ziemi i delikatnie podlewamy. Roślina wymaga gleby żyznej i lekkiej, z lekkim drenażem oraz jasnego, słonecznego lub półcienistego stanowiska.
Dobrze rośnie w miejscach słonecznych lub lekko zacienionych. Preferuje ziemię przepuszczalną, piaszczystą, z drenażem chroniącym roślinę przed zalaniem korzeni. Pojemnik dla tego warzywa nie może być zbyt płytki – sugerowana głębokość to minimum 10-15 cm. Nasiona rzodkiewki wysiewamy bezpośrednio do doniczki, podlewamy co 2-3 dni. Brak bordowych bulw nie oznacza niepowodzenia uprawy! Liście rzodkiewki również są jadalne. W podobny sposób sadzimy i uprawiamy sałatę rukolę oraz szpinak. Te warzywa rosną błyskawicznie.
Sałata również należy do warzyw szybkorosnących. Uprawiamy ją z nasion. Wysiewamy w kilkucentymetrowej rozstawie (sałata na listki) w ziemi uniwersalnej lub podłożu warzywniczym. Nie zapominajmy o drenażu. Jeśli zależy nam na główkach sałaty, odstępy między nasionami muszą wynosić ok. 30 cm. Roślina preferuje miejsca średnio jasne, ale nie całkiem zacienione.
- Pomidory
Na domową uprawę wybierajmy pomidory karłowate. Pojemniki napełniamy ziemią żyzną i przepuszczalną. Nasiona wciskamy w ziemię na głębokość 1 cm i delikatnie zraszamy wodą. Doniczki umieszczamy w widnym, dobrze oświetlonym miejscu. Po upływie dwóch tygodni siewki pikujemy do większych pojemników.
Jakie warzywa sadzić/siać obok siebie?
- ogórek i bazylia (zioło uchroni zielone warzywo przed mączniakiem),
- cebula i truskawki (zapobiegają występowaniu szarej pleśni),
- pomidory i aksamitki (kwiaty chronią warzywo przed nicieniami),
- fasola i nasturcja (zapewni fasoli ochronę przed mszycami),
- szczypiorek/czosnek i rośliny ozdobne (warzywa zapobiegną rozwojowi chorób grzybowych),
- czosnek i róża (warzywo wzmocni jej zapach),
- cebula/por i marchewka (odstraszają wzajemnie swoje szkodniki, tzn. marchewka odstrasza śmietkę cebulankę, a cebula – połyśnicę marchwiankę. Dodatkowo marchew pobudzi do wzrostu pora),
- pietruszka i pomidory (dzięki pietruszce owoce psianki będą smaczniejsze),
- marchew/sałata/ogórki i koper (koper zniechęca szkodniki),
- cebula i lilie/tulipany (dzięki warzywu kwiaty lepiej rosną),
- drzewa owocowe i łubin/mniszek lekarski.
Jakich warzyw nie siać/nie sadzić obok siebie?
- pomidory i ogórki (należą do tej samej rodziny, szybciej padną ofiarą wyniszczających pasożytów),
- sałata i pietruszka,
- koper włoski i pomidor,
- ziemniak i słonecznik,
- ziemniak i pomidory,
- kapusta i gorczyca.
Przeczytaj również: Kiedy siać pomidory? Instrukcja krok po kroku
Młode siewki pomidorów pojawiają się już po dwóch tygodniach. Fot. 123RF/PICSEL
Na balkonach z powodzeniem uprawiać można każdą odmianę ogórków, ale najwygodniejsze są odmiany mieszane oraz krzaczaste. Pojemniki pod uprawę powinny mieć pojemność 10 – 20l (jeden taki pojemnik na jeden ogórek). Nasiona wysiewamy od razu do donic lub przygotowujemy z nich rozsady. Ziemia pod ogórki powinna być żyzna, kompostowa. Na początku doniczki trzymamy w domu, dopiero w maju, po okresie hartowania, przenosimy je na balkon. Dla dobrego wzrostu ogórków kluczowe jest częste podlewanie. Wywiew zaczynamy od połowy kwietnia.
Termin siewu warzyw
- Szczypiorek i cebula: marzec — kwiecień
- Szpinak: marzec — kwiecień
- Sałata: przełom marca i kwietnia
- Rzodkiewka: od marca, przez cały sezon
- Por - marzec: kwiecień
- Pietruszka i natka pietruszki: marzec – kwiecień
- Marchew: marzec – czerwiec
- Jarmuż: marzec – kwiecień
- Groch: marzec – kwiecień
- Fasola szparagowa: marzec- lipiec
- Bób – marzec: kwiecień
- Burak liściowy: kwiecień-czerwiec
Przeczytaj również: Warzywa i kwiaty – co siejemy w marcu?
Nowalijki na własnym parapecie. Czy wiesz, co to są mikroliście? na INTERIA.TV.