Spis treści:
- Melisa lekarska – wymagania uprawowe
- Pielęgnacja melisy w ogrodzie i domu
- Melisa – właściwości
- Melisa – zastosowanie
Melisa – opis
Melisa, łac. Melissa, to rodzina roślin, które wydzielają silny cytrynowy aromat i przyciągają pszczoły. Ich naturalnymi terenami występowania są Afryka Północna, Azja Zachodnia i Środkowa oraz Europa Południowa. W rodzinie wyróżnia się cztery gatunki, jednak w Polsce uprawiany jest tylko jeden z nich – melisa lekarska, łac. melissa officinalis.
Melisa lekarska jest rośliną, która powszechnie znana jest pod nazwami: cytrynowe ziele, pszczelnik czy matecznik. Choć nie jest w pełni mrozoodporna, może być uprawiana na zewnątrz prawie na całym świecie.
W sprzyjających warunkach bylina osiąga wysokość ok. 60 cm. Tworzy gęste kępy wzniesionych i rozgałęzionych pędów, wzdłuż których wyrastają jajowate, karbowane liście o długości ok. 8 cm i szerokości 5 cm. U nasady mają sercowaty kształt, a na końcu ostry czubek. U góry są ciemnozielone, a od spodu jaśniejsze z wyraźnym nerwem głównym. Dodatkowo liście pokryte są w niektórych obszarach drobnymi włoskami.
Wiosną i latem, w miejscach, gdzie stykają się łodygi z liśćmi, wyrastają kiście niewielkich kwiatków. Roztaczają wokół przyjemny cytrynowy aromat, który wabi pszczoły i inne owady zbierające nektar. Dzięki temu melisa jest niezwykle cenną rośliną w ogrodzie.
Przeczytaj również: Niezawodne zioło na depresję. Sam Hipokrates uważał dziurawiec za lek uniwersalny
Melisa lekarska – wymagania uprawowe
Dużą zaletą melisy jest to, że można ją uprawiać zarówno w domu, jak i w ogrodzie. W obu miejscach potrzebuje ona podobnych warunków, tzn.:
- ciepłego, pełnego słońca i osłoniętego od wiatru stanowiska – w takich warunkach jej liście zawierają najwięcej olejków eterycznych. W cienistym i wilgotnym miejscu również będzie dobrze rosła, jednak będzie mniej aromatyczna. Pamiętaj, aby nie narażać jej na przeciągi – melisa jest dość wrażliwa na niskie temperatury, przez co w takich warunkach mogłaby w zimie łatwo przemarznąć,
- żyznej, przepuszczalnej, optymalnie wilgotnej gleby – zadbaj o to, żeby ziemia była bogata w wapń i dobrze spulchniona, dzięki temu melisa będzie miała siłę do rozwoju. Przed wysiewem warto dodać do podłoża kompost. To naturalny nawóz, który nie tylko zapewni dodatkową dawkę mikro- i makroelementów, ale także ochroni roślinę przed zbyt wysokimi i niskimi temperaturami.
Jeśli chcesz uprawiać ją w domu, umieść ją w miejscu, gdzie jest wysoka wilgotność powietrza i stała temperatura oscylująca w okolicy 20°C. Warto zadbać także o słoneczne stanowisko.
Pielęgnacja melisy w ogrodzie i domu
Zastanawiasz się, jak dbać o melisę, aby pięknie się rozwijała? Niezależnie od tego, czy uprawiasz ją w gruncie, czy w donicy, pamiętaj o:
- codziennym nawadnianiu – roślina najlepiej rozwija się w wilgotnej glebie. Jednocześnie należy unikać przelewania, ponieważ stojąca woda nie wpływa korzystnie na stan korzeni,
- systematycznym nawożeniu co ok. 2 tygodnie – melisę należy dokarmiać regularnie od maja aż do lipca, czyli w okresie wegetacyjnym. Dzięki temu będzie miała jędrne, duże liście pełne cennych składników.
Podczas uprawy co jakiś czas sprawdzaj dokładnie, czy na liściach nie ma żadnych nieproszonych gości. Melisa może np. paść ofiarą mączniaka, czyli choroby grzybowej, która objawia się białym nalotem. Inną chorobą, która może zagrozić roślinie, jest plamistość liści. Objawia się ona ciemnobrązowymi plamami. Osłabia to melisę i doprowadza do jej obumierania.
Aby pozbyć się chorób, sięgnij po specjalne preparaty dostępne w sklepach ogrodniczych. Jednak pamiętaj, że spożywanie zakażonej rośliny nie jest bezpieczne.
Przeczytaj również: Jak uprawiać zioła w doniczkach? Nie przepłacaj za nie w sklepie
Zioła w doniczkach można uprawiać w domu, na balkonie i w ogrodzie 123RF/PICSEL
Rozmnażanie melisy
Melisę można uprawiać z nasion lub sadzonek pozyskanych przez podział rośliny-matki. Jeśli chcesz ją wysiać, zrób to w marcu do inspektu. Kiedy siewki podrosną, rozdziel je i zasadź w rozsadzie co ok. 10 cm na głębokości 6-7 cm.
Jeśli chcesz pozyskać nowe sadzonki przez podział, zrób to w maju lub sierpniu. Po rozdzieleniu byliny, od razu zasadź wszystko do gruntu, aby bryła korzeniowa nie wyschła.
Pamiętaj, żeby młodych okazów nie sadzić zbyt wcześnie – wiosenne przymrozki mogą uszkodzić roślinę, która w rezultacie obumrze.
Melisa – właściwości
Surowcem zielarskim melisy są jej liście zebrane przed kwitnieniem. Wysuszone ziele zawiera olejek eteryczny, który odpowiada za jego cytrynowy zapach. Często jest wykorzystywany w aromaterapii. Zawarte w nim składniki wspierają działania uspokajające oraz łagodzące nadpobudliwość, nerwowość i agresję. Oprócz tego w składzie melisy znajdują się:
- fenolokwasy, m.in. kwas rozmarynowy, który wspomaga eliminowanie bakterii, wirusów, grzybów i stanów zapalnych
- flawonoidy, które pomagają w procesach antyoksydacyjnych,
- śluzy, które wspierają ochronę np. błon śluzowych,
- kwas ursolowy i oleanolowy,
- garbniki i gorycze.
Składniki te pomagają w stanach zaniepokojenia, bezsenności i migrenach, dlatego melisa jest często polecana przed snem oraz w trudnych chwilach. Przyjmowanie sproszkowanych liści ziela podczas fazy lutealnej cyklu miesiączkowego ma wspomagać redukcję objawów zespołu napięcia miesiączkowego, czyli płaczliwości, rozdrażnienia i zmienności nastrojów.
Dzięki właściwościom swoich składników aktywnych melisa jest polecana nie tylko jako wsparcie relaksacji, ale także pomocniczo przy chorobach górnych dróg oddechowych i trądziku.
Przeczytaj również: Apteka w ogrodzie: Zioła na ból głowy
Bóle głowy przytrafiają się nam często. Są powodowane przez różne czynniki – zmęczenie, brak snu, stres, przeziębienia. Fot.123RF.com
Świeża melisa w kuchni
Liście melisy zebrane zgodnie ze sztuką można spożywać na surowo, np. jako dodatek do owocowych deserów, ciast, sałatek, koktajli, zup czy sosów. Ich cytrynowa nuta sprawia, że danie jest lekkie i świeże. To dobry wybór zwłaszcza latem, jako alternatywa dla orzeźwiającej mięty.
Ze świeżych liści melisy można także zaparzyć aromatyczną herbatę. W tym celu należy ok. 10 świeżo zebranych części rośliny zalać w szklanką wrzątku i przykryć talerzykiem. Po 15 minutach należy przecedzić napar, poczekać aż nieco ostygnie do temperatury ok. 60°C i dodać łyżeczkę miodu z lipy. Taki napój świetnie sprawdzi się jako sposób na dobry, głęboki sen. Doskonale smakuje także w wersji na zimno.
Melisa – zastosowanie
Liście melisy można wykorzystać na wiele różnych sposobów. W domowych warunkach można je wysuszyć w temperaturze ok. 30°C, a następnie stosować jako:
- płukankę do włosów – zaparz herbatę tak jak zwykle, przecedź i odstaw do wystudzenia. Gdy napar będzie chłodny, spłucz nim umyte i mokre włosy, a następnie ułóż fryzurę, tak jak zawsze. Obecny w zielu kwas rozmarynowy wspiera działania antyseptyczne, więc płukanka może być wsparciem w walce z łupieżem,
- parówkę na twarz – wsyp 2 łyżeczki suszu do dużej, najlepiej żaroodpornej miski lub garnka i zalej wrzątkiem. Odczekaj chwilę, aż temperatura wody nieco spadnie i następnie pochyl oczyszczoną twarz nad naczyniem na ok. 5 minut. Możesz przykryć głowę ręcznikiem, aby ciepło nie "uciekało". Po takiej parówce skóra jest gotowa do dalszych zabiegów pielęgnacyjnych. Zabieg jest szczególnie polecany dla tłustych i trądzikowych cer.
Melisy można używać także standardowo jako naparu do picia. W tym celu łyżeczkę suszu należy zalać 200 ml wrzątku, przykryć na 15 minut, odcedzić i wypić, póki napój jest ciepły.
Dowiedz się, po jakie polskie zioła warto sięgać na co dzień
Wykorzystaj substancje czynne zawarte w 10 najlepszych ziołach rosnących w Polsce i zadbaj o swoje zdrowie oraz urodę! Fot.123RF.com
Szałwia lekarska. Pomaga przy anginie, bólu gardła i zębów na INTERIA.TV.