Z artykułu dowiesz się:
- Co to jest amoniak – właściwości
- Jak działa amoniak?
- Wszechstronny amoniak: zastosowanie w domu
- Jak jeszcze można wykorzystać amoniak?
- Skorzystaj z amoniaku również w ogrodzie!
- Amoniak – czy jest szkodliwy dla człowieka?
- Uwaga na amoniak – środki ostrożności
Co to jest amoniak – właściwości
Amoniak (NH3) jest bezbarwnym gazem o charakterystycznym i bardzo silnym zapachu. Jako produkt naturalnego procesu gnicia występuje w przyrodzie powszechnie, ale w odpowiednio niskim, bezpiecznym stężeniu. Jest przy tym doskonale rozpuszczalny w wodzie i łatwo reaguje z kwasami, estrami i halogenkami.
Dla człowieka amoniak stał się jednak przede wszystkim kluczowym surowcem do wyrobu nawozów sztucznych i kwasu azotowego. Produkujemy go rocznie ponad 180 mln ton, z czego większość przeznaczona jest na cele przemysłowe. Ponadto NH3 jest cennym rozpuszczalnikiem soli i metali oraz bierze udział w syntezie wielu użytecznych związków azotowych, znajdujących zastosowanie m.in. w materiałach wybuchowych.
Rocznie produkuje się 180 mln ton amoniaku. Fot.123RF.com
Zanim wynaleziono freony, amoniak był również szeroko wykorzystywany w przemyśle chłodniczym, ale dziś ze względów bezpieczeństwa stosuje się go wyłącznie w industrialnych chłodziarkach. Bardziej przyszłościowo wygląda zastosowanie amoniaku jako paliwa, które znacząco ograniczyłoby emisję dwutlenku węgla do atmosfery.
Przeczytaj również: Tani środek działa cuda. Usuwa plamy i odżywia korzenie roślin. Nietypowe zastosowania wody utlenionej w ogrodzie
Jak działa amoniak?
W odpowiednim stężeniu NH3 jest doskonałą substancją czyszczącą. Łatwo rozkłada tłuszcze zwierzęce i roślinne, dzięki czemu skutecznie usuwa plamy i przebarwienia różnego pochodzenia. Ponadto bardzo szybko się ulatnia, więc nie pozostawia po sobie nieestetycznych smug i zacieków. Jako substancja aktywna dodawany jest do wielu komercyjnych preparatów do czyszczenia.
Amoniak jest również substancją powierzchniowo czynną, co zbliża go pod względem działania do mydeł i detergentów. Oznacza to, że ma zdolność do rozbijania tłuszczów na mniejsze cząsteczki i emulgowania ich. W rezultacie zabrudzenia można łatwo zmyć wodą.
Jak jeszcze można w praktyczny sposób wykorzystać amoniak? Właściwości antyseptyczne wpływają na redukcję bakterii chorobotwórczych, co znajduje zastosowanie m.in. w procesie konserwowania żywności. Ponadto, jako doskonałe źródło azotu, roztwory amoniaku wspierają proces fermentacji, odżywiając dobroczynne mikroorganizmy i utrzymując prawidłowy poziom pH.
Wszechstronny amoniak: zastosowanie w domu
Czysty amoniak można stosunkowo łatwo nabyć w sklepach spożywczych pod postacią proszku dodawanego do pieczenia oraz w marketach budowlanych, w formie płynnej (tzw. woda amoniakalna). Kiedy masz go w domu, bez trudu możesz przygotować własne środki czyszczące – tanie i niezwykle skuteczne.
Jak więc wykorzystać amoniak? Zastosowanie w domu obejmuje m.in.:
- mycie wanny, umywalki i zlewozmywaku;
- czyszczenie płytek ceramicznych z nalotów i pleśni;
- usuwanie plam z dywanów i tapicerki, również samochodowej;
- mycie szyb i luster.
Przed użyciem amoniak należy zawsze odpowiednio rozcieńczyć. Proporcje różnią się znacząco w zależności od przeznaczenia środka. Podstawowa mieszanka do mycia to ½ szklanki NH3 rozprowadzonego w 4 l wody. Do mycia okien stosuje się jednak stężenie 1:3. Przygotowując roztwór, pamiętaj, aby przestrzegać właściwych dla amoniaku środków ostrożności!
Przeczytaj również: Czym myć okna, żeby nie było smug? Poznaj najlepsze domowe sposoby
Po zimie okna wymagają starannego wyczyszczenia. Fot. 123RF/PICSEL
Jak jeszcze można wykorzystać amoniak?
Zmorą gospodyń domowych bywa zabrudzony tłuszczem i spalenizną piekarnik, z którym nie radzą sobie klasyczne środki czyszczące. Nawet stare osady można jednak stosunkowo łatwo usunąć za pomocą rozcieńczonego amoniaku. Wystarczy, że wstawisz miseczkę z roztworem do nagrzanego do temperatury 70 st. C, ale wyłączonego pieca i pozostawisz na noc. Rano bez trudu usuniesz zanieczyszczenia szmatką.
Ponadto amoniak w dużym rozcieńczeniu służy również polerowaniu przedmiotów mosiężnych oraz srebrnych, na których pojawiła się śniedź. Nabłyszczające właściwości amoniaku docenisz również podczas czyszczenia kieliszków i wazonów z kryształowego szkła. Wystarczy je przetrzeć nasączoną słabym roztworem ściereczką i spłukać pod bieżącą wodą.
Uporczywych plam na ubraniach i butach pozbędziesz się, namaczając je krótko przed praniem w wodzie z amoniakiem. Zastosowania w domu obejmują również neutralizowanie zapachu świeżej farby oraz zwalczanie moli spożywczych – wystarczy, że przetrzesz wnętrze szafek kuchennych roztworem przygotowanym z ½ szklanki amoniaku i 2 l wody.
Skorzystaj z amoniaku również w ogrodzie!
Jako doskonałe źródło stabilnego azotu amoniak znalazł zastosowanie również w ogrodnictwie. Przede wszystkim możesz na jego bazie przygotować domowy nawóz, który posili rozwój pędów i liści, zapewniając roślinom piękną, zieloną barwę. W tym celu połącz 1 łyżeczkę amoniaku z 1 l wody i mieszanką tą podlewaj zagony, nie częściej jednak niż raz na 7 dni.
Nieco silniejszym roztworem (50 ml wody amoniakalnej na 1 l wody) możesz również spryskiwać lub przecierać liście roślin, aby ochronić je przed szkodnikami. Ten sposób jest bardzo skuteczny w walce z mszycami, mrówkami, chrząszczami, ślimakami oraz muszkami pojawiającymi się w domowej uprawie doniczkowej.
Powstaje oczywiście pytanie, czy bezpiecznie jest lać do gleby amoniak. Czy jest szkodliwy dla środowiska naturalnego? Wszystko zależy od skali wykorzystania. Faktycznie, przenawożenie prowadzi do powstania azotanów, które wypłukiwane są z deszczem do wód powierzchniowych, zatruwając je i prowokując eutrofizację. Dlatego tak istotne jest, aby domowy nawóz na bazie amoniaku stosować tylko w ograniczonych ilościach, w zgodzie z realnymi potrzebami roślin.
Amoniak – czy jest szkodliwy dla człowieka?
Mimo wszystkich potencjalnych korzyści i skali zastosowania amoniak jest substancją niebezpieczną. Nawet w stężeniu dostępnym w wolnej sprzedaży stanowi zagrożenie dla zdrowia człowieka i zwierząt, zarówno w kontakcie bezpośrednim, jak i przy inhalacji.
Dłuższe przebywanie w skondensowanych oparach amoniaku może powodować podrażnienie oczu i dróg oddechowych, a w silniejszym stężeniu także silny kaszel, skurcze gardła, bezdech, a nawet śmierć przez uduszenie. Z kolei wylanie go na skórę grozi poważnymi odmrożeniami i nekrozą tkanki.
Warto mieć również na uwadze, że amoniak jest substancją palną i w temperaturze 630 st. C podlega samozapłonowi. W większości domów nie będzie to stanowić zagrożenia, ale może okazać się problemem w zakładach przemysłowych, gdzie wykorzystuje się efektywne piece czy otwarte płomienie.
Uwaga na amoniak – środki ostrożności
Korzystanie z amoniaku na pewno wymaga odpowiedzialności. Co prawda w stężeniach stosowanych w domu zazwyczaj nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, ale bezwzględnie należy go przechowywać w miejscach niedostępnych dla dzieci.
Jeśli przygotowujesz samodzielnie roztwór amoniaku, zawsze używaj rękawic ochronnych i nie przekraczaj zalecanego stężenia. Pracuj tak, aby uniknąć styczności substancji ze skórą lub z oczami. Po zakończeniu sprzątania dokładnie wywietrz pomieszczenia mieszkalne!
Pamiętaj, że racjonalne stosowanie amoniaku w domu i ogrodzie jest bezpieczne, oszczędne i bardzo efektywne!
Przeczytaj również: Kosztuje tylko 2 zł! Dodaj kilka kropel do wody, a storczyki obsypią się kwiatami
Ta prosta sztuczka sprawi, że twoje kwiatki poczują się zdecydowanie lepiej. Fot.123RF.com
Przeczytaj: