Buraki ćwikłowe i liściowe - właściwości, uprawa, odmiany

Z artykułu dowiesz się:

• Buraki ćwikłowe - charakterystyka
• Burak ćwikłowy - uprawa
• Z czym sadzić buraki ćwikłowe? Przedplony i poplony 
• Kiedy zbierać botwinę?
• Buraki liściowe - charakterystyka
• Burak liściowy - właściwości
• Burak liściowy - uprawa

Buraki ćwikłowe - charakterystyka

Biorąc pod uwagę zgrubienie korzenia warzywa, możemy wybrać odmiany o różnych kształtach: kulistym, płasko-kulistym, podłużnym czy cylindrycznym. Ponadto dostępne są odmiany wczesne, średnio wczesne, średnio późne i późne. Nawet z wysiewem wczesnych odmian buraków czekamy do ustania wiosennych przymrozków, ponieważ młode siewki są wrażliwe na zimno. Zbyt niskie temperatury na początku uprawy powodują, że rośliny kwitną za wcześnie, ze szkodą dla jakości korzeni. Dlatego buraki ćwikłowe wysiewamy zazwyczaj od kwietnia do połowy czerwca, bezpośrednio do gruntu.

Buraki ćwikłowy odmiany

Odmiany buraków ćwikłowych różnią się kształtem korzeni oraz przydatnością do różnego wykorzystania plonu.

• odmiany polskie o korzeniach okrągłych: Glob F1, Czerwona Kula, Nochowski,
• o korzeniach wydłużonych: Opolski, Rywal.

Burak ćwikłowy - uprawa

• Przygotowanie podłoża

Dwa tygodnie przed siewem dobrze jest użyźnić glebę wybranym nawozem lub kompostem. Grządkę odchwaszczamy i lekko spulchniamy, żeby ją napowietrzyć. Wierzchnią warstwę możemy też delikatnie przekopać pazurkami. Grabiami wyrównujemy powierzchnię zagonów i jeżeli mamy zamiar wykonać siew rzędowy, wyznaczamy rzędy. Jeżeli ktoś chce mieć zachowane idealne linie w warzywniku, może sięgnąć po paliki ze sznurkiem i w ten sposób wyznaczać grządki oraz miejsca siewu. Jeżeli nie zależy nam na idealnej linii prostej, możemy miejsca siewu wyznaczyć na „oko”.

• Sianie i sadzenie

Nasiona umieszczamy w rowkach o głębokości centymetra lub dwóch i oddalonych od siebie o mniej więcej 20-30 cm. Są one dość duże, nie ma więc większego problemu z ich równomiernym rozmieszczeniem. Następnie rowki zasypujemy, ubijamy i dokładnie podlewamy. Gdy rośliny mają po 4-5 liści, przerywamy je, pozostawiając najsilniejsze siewki co mniej więcej 10-15 cm, lub gęściej, jeśli mamy zamiar zbierać botwinę. Jeżeli mamy miejsce na innych zagonach, najładniejsze z wyrwanych siewek możemy też przepikować. Robimy to od razu, żeby dobrze się przyjęły. Od siewu do zbioru korzeni potrzeba około 3 miesięcy dla odmian wczesnych i 4-5 miesięcy dla odmian późniejszych. W kwietniu wysiewa się zazwyczaj buraki przeznaczone na wczesny zbiór, w tzw. pęczkach. Na zbiór wyrośniętych korzeni, zazwyczaj przeprowadza się siew w maju i czerwcu.

Buraki kiełkują w temperaturze powyżej 8 stopni Celsjusza po 10-14 dniach. Jak już wspomniano, długotrwałe chłody w początkowym okresie wzrostu buraka powodują przedwczesne wybijanie w pędy nasienne, czyli tworzenie pośpiechów.

• Gleba i temperatura

Optymalna temperatura wzrostu buraka wynosi 15-18 stopni. Może być on uprawiany w każdej glebie, z wyjątkiem gleby kwaśnej. Najlepsze plony uzyskuje się na glebach piaszczysto-gliniastych, bogatych w próchnicę i wapń. Optymalna wartość pH gleby do uprawy tych warzyw mieści się w granicach od 6 do 7 pH. Gdy gleba jest zbyt zasadowa, buraki mogą cierpieć na różnego rodzaju choroby, m.in. na suchą zgniliznę korzeni i zgorzel liści sercowych.

• Nawożenie

Rośliny te mają średnie wymagania nawozowe, ale są wrażliwe na niedobór boru i magnezu, dlatego warto je odżywiać nie tylko przedsiewnie, ale również pogłównie. Wysiewa się je w drugim lub trzecim roku po oborniku. Należą do roślin warzywnych wrażliwych na zakwaszenie gleby, jednocześnie jednak nie mogą być uprawiane bezpośrednio po jej zwapnowaniu.

• Podlewanie

Wymagania wodne buraka ćwikłowego są dość wysokie, zwłaszcza od momentu siewu do wytworzenia 2-3 liści oraz w drugiej połowie wegetacji, gdy korzeń silnie się rozrasta. W razie silnych upałów latem, buraki trzeba regularnie podlewać, inaczej stają się twarde, włókniste i stracą swój słodkawy smak. Najlepiej rosną w lata chłodne o dostatecznej ilości opadów. 

• Stanowisko

Buraki ćwikłowe mają też duże wymagania świetlne, dlatego powinniśmy znaleźć dla nich miejsce w słońcu. Oprócz podlewania w ich pielęgnacji musimy pamiętać również o odchwaszczaniu. Od lipca wyrywamy niechciane rośliny w miarę potrzeb. Botwinę można zbierać mniej więcej po 55-65 dniach od wysiewu, po kolejnym miesiącu lub dwóch możemy wyrywać już korzenie.

src: Buraki od wysiewu po zbiory. Jak uprawiać buraki w ogrodzie?, Youtube.com, kanał: Ogród na co dzień 

Z czym sadzić buraki ćwikłowe? Przedplony i poplony 

Ostatni zbiór buraków przeprowadzamy najlepiej w słoneczny dzień, przed pierwszymi mrozami, zazwyczaj w październiku lub na początku listopada. W skrzynce wypełnionej piaskiem, w chłodnym i przewiewnym pomieszczeniu, mogą być przechowywane naprawdę długo, nawet aż do wiosny, pod warunkiem, że podczas zbiorów nie zostały uszkodzone. Korzystne warunki przechowywania stwarzają temperatury od 3 do 4 stopni Celsjusza. W cieplejszym otoczeniu bulwy buraków mogą wypuścić pędy, a wtedy same się kurczą. Buraki nadają się też na przetwory. 

Przeczytaj również: Cztery pomysły na przetwory z buraków na zimę – sprawdź je!

W związku z tym, że buraki wysiewa się dość późno, przedplonem dla nich może być:

• wczesna kapusta,
• wczesny kalafior,
• groch,
• sałata.
  

Z uwagi na szkodniki i choroby nie należy uprawiać buraków rok po roku w tym samym miejscu, ani w miejscu, gdzie wcześniej rosły warzywa z tej samej rodziny botanicznej, np. po szpinaku lub innych warzywach korzeniowych.

Kiedy zbierać botwinę?

Botwinka, znana również jako botwina, to nic innego jak młode buraki ćwikłowe. Sezon na botwinę zaczyna się zwykle w drugiej połowie kwietnia, a jego szczyt przypada na maj i czerwiec.

Młode buraki ćwikłowe nazywane sa botwiną. Fot.123RF.com

Botwina zawiera duże ilości witamin: A, K, witaminy z grupy B, kwas foliowy, żelazo, magnez i inne minerały mające bardzo korzystny wpływ na ludzkie zdrowie.

Buraki liściowe - charakterystyka

Burak liściowy  jest rośliną dwuletnią należącą do rodziny komosowatych (Chenopodiacae). W pierwszym roku wytwarza rozetę dużych liści. Są one wzniesione, podłużne, osadzone na mięsistych ogonkach liściowych. Częścią jadalną buraka liściowego mogą być same liście lub liście wraz z ogonkami. Niewielki, rozgałęziony korzeń jest niejadalny.

Odmiany buraka liściowego

W zależności od odmiany boćwiny ogonki liściowe występują w kolorach od żółtego przez zielony, pomarańczowy aż po purpurowy.

• Burak liściowy 'Lucullus' - mięsiste ogonki liściowe mają barwę białozieloną
• Burak liściowy 'Vulcan' - ciemnoczerwone, grube ogonki liściowe i ciemnozielone liście
• Burak liściowy 'Bright Lights' - ogonki liściowe występują w różnych kolorach
• Burak liściowy 'Bali' - ogonki mają piękny czerwony kolor
  

Burak liściowy - właściwości

• Burak liściowy zawiera również rutynę i kwercetynę, które biorą udział we wzmacnianiu i zwiększaniu elastyczności naczyń krwionośnych.
• Boćwina jest niskokaloryczna, a dzięki zawartej w niej betainie, wspomaga oczyszczanie organizmu i funkcjonowanie wątroby,
• jest źródłem witamin: A, B1, B2, B9, B12), C, E, K,
• wapnia,
• magnezu,
• żelaza,
• potasu.

Kiedy zbierać boćwinę? Zbiór rozpoczyna się po 8–10 tygodniach od wysiewu w pole. Najczęściej boćwinę zbiera się stopniowo, wyrywając lub ucinając liście na około 3 cm od ziemi. Zbiór trwa przeważnie od czerwca do października.

Burak liściowy jest bardziej odporny na przymrozki niż jego krewniak burak ćwikłowy. Fot.123RF.com

Burak liściowy - uprawa

• Stanowisko i podłoże

Burak liściowy nie ma dużych wymagań glebowych i klimatycznych. Burak liściowy najlepiej rośnie w przewiewnych i słonecznych miejscach. Wiatr chroni go przed atakami mszyc oraz chwościkiem buraka. W półcieniu rośnie słabo, a w cieniu – wcale. Podłoże powinn być dobrze zdrenowane. Zaleca się  odczyn gleby 6,5-6,8.pH

• Sianie i sadzenie

Burak liściowy uprawiany jest z rozsady lub z siewu wprost do gruntu. Aby przygotować rozsadę tpod koniec lutego wysiewamy nasiona pod osłonami lub na parapecie, do pojedynczych doniczek. Rozsadę sadzimy do gruntu po 40-45 dniach w rozstawie 40x20 cm. Najlepszym przedplonem dla boćwiny jest ziemniak.

• Podlewanie

Burak liściowy dość dobrze znosi krótkotrwałą suszę, ale przy dłuższym braku opadów rośliny należy podlać.

"Na zdrowie": Buraki warto jeść w każdej postaci. Co w nich takiego jest? na INTERIA.TV.