Spis treści:
- Co to znaczy, że drzewo jest długowieczne?
- Od czego zależy długowieczność drzewa?
- Jakie drzewa są długowieczne?
Co to znaczy, że drzewo jest długowieczne?
Dawniej polskie krajobrazy były spójną, barwną mieszanką pól pełnych rodzimych gatunków zbóż, upraw złotego rzepaku oraz wielkopowierzchniowych sadów, w których królowały drzewa owocowe odmian owocujących przemiennie. Na pierwsze owoce czekano często latami, ale te, które potem zbierano, miały niezapomniany smak, idealną strukturę i były znacznie bardziej wytrzymałe niż te pozyskiwane obecnie.
Współczesne sady bardziej przypominają owocową linię produkcyjną, a sadzone odmiany drzew wyróżnia duża plenność, ale niższa żywotność i odporność na choroby czy szkodniki. Stare, silne drzewa owocowe w ogrodach, których korony nawet po 20 latach i więcej uginają się pod ciężarem obfitych plonów, są pod wieloma względami cennym elementem krajobrazu. Dlatego to dość oczywiste, że długowieczne odmiany znów warto sadzić: jako schronienie dla ptaków, owadów, a także źródło bogactwa smaków, wartości odżywczych i możliwości wykorzystania zebranych owoców – idealnych na surowo, do sporządzania rozmaitych przetworów czy potraw.
Co to znaczy, że drzewo jest długowieczne? Otóż długowieczność rośliny to nic innego, jak pewien potencjał życiowy danej odmiany oraz średni osiągany wiek jej wybranych okazów w określonych warunkach. Sosny, świerki czy np. sekwoje nie tylko imponują swoimi rozmiarami, lecz także wiekiem. Należą one do grupy o ekstremalnie wysokich osiągach. Rosnące powszechnie w Polsce dęby czy buki również przeżywają setki lat, jednak nie tyle, ile wspomniane gatunki iglaste. Drzewa owocowe także potrafią, w odpowiednich dla nich warunkach, rosnąć, dojrzewać i owocować dziesiątki lat, a ich obecność w środowisku jest niezwykle istotna dla utrzymania równowagi biologicznej danego ekosystemu.
Przeczytaj również: Stare odmiany jabłoni, które warto mieć w ogrodzie. Takie, jak rosły u dziadka w sadzie
Od czego zależy długowieczność drzewa?
Jeśli zdecydujesz się na posadzenie starej odmiany drzew owocowych, które wyróżnia gatunkowa długowieczność i siła przetrwania nawet w trudnych warunkach, musimy uzbroić się w cierpliwość. Na pierwszy plon przyjdzie ci trochę poczekać. Jednak warto, ponieważ owoce będą smaczniejsze, a ich produkcja będzie trwała znacznie dłużej niż w przypadku nowych, wrażliwszych odmian.
Stare odmiany jabłoni można spotkać nie tylko w ogrodach dziadków, lecz także dziko rosnące na polanach, niezmiennie pełne owoców. Fot. Ryszard Filipowicz/CanvaPro
Zastanawiasz się, od czego zależy długowieczność drzewa? Predyspozycje genetyczne gatunku odgrywają tu kluczową rolę. Jednak równie ważne są warunki środowiskowe. O ile na pewne kwestie, jak klimat, nie masz w danym momencie dużego wpływu, o tyle możesz regulować dostępność innych istotnych dla rozwoju drzewa czynników, jak światło słoneczne (odpowiednie stanowisko, właściwa rozstawa, niezbędne cięcie prześwietlające), woda czy warunki glebowe. Ważne są też:
- wybór odpowiedniej podkładki – największe szanse na długowieczność mają drzewa na podkładkach silnie rosnących;
- umiejętna pielęgnacja – nawadnianie, nawożenie, przycinanie i stosowane formy ochrony przed szkodnikami oraz chorobami odgrywają ważną rolę w zachowaniu zdrowia rośliny, a także w minimalizacji ryzyka występowania stresu roślinnego;
- ochrona gleby – monitorowanie parametrów glebowych, ich ostrożne równoważenie oraz eliminowanie ryzyka zanieczyszczenia podłoża za pomocą np. chemicznych środków poprzez ich niestosowanie to podstawa ochrony gleby, a tym samym wzrostu i żywotności drzewa;
- profilaktyka chorobowa – zapobieganie występowaniu infekcji grzybiczych drzewa poprzez odpowiednią pielęgnację oraz wybór skutecznych form ochrony roślin;
- ochrona przed uszkodzeniami części drzewa – nieprawidłowa przycinka, uszkodzenia wyrządzone przez zwierzęta czy gwałtowne zmiany i załamania pogodowe to największe czynniki ryzyka uszkodzenia i osłabienia zdrowych drzew.
W zależności od wybranego gatunku drzewa owocowego powinienieś zwrócić uwagę na konkretne podkładki:
- dla jabłoni – np. na siewki antonówki, MM106, A2;
- dla grusz – np. na siewki gruszy kaukaskiej;
- dla śliw – np. na ałyczę;
- dla wiśni – np. na podkładkę Colt lub ptasią czereśnię.
To na nich rozwijać się będą najwytrzymalsze okazy, które mają szansę owocować nie tylko dla nas, lecz także dla kolejnych pokoleń.
Zaszczepione na odpowiednich podkładkach stare odmiany to szansa na przywrócenie dawnego, tradycyjnego wyglądu przydomowych sadów i uzyskanie doskonałych owoców na długowiecznych drzewach. Fot. CanvaPro
Równie ważne, jak typ podkładki, a nawet i ważniejsze jest źródło pozyskiwania starych odmian. Nie kupuj roślin szczepionych na podkładkach półkarłowych lub karłowych, powszechnie dostępnych w szkółkach ogrodniczych. Bezpieczniejszym wyborem będzie znalezienie osoby, która zajmuje się szkółkarstwem sadowniczym w tradycyjnej formie i dąży do ochrony starych odmian. Tak możesz pozyskać specjalnie przygotowany materiał najwyższej jakości idealny do założenia niewielkiego sadu lub ogrodowej uprawy na własne potrzeby.
Jakie drzewa są długowieczne?
Spośród owocujących drzew do ogrodu do grona długowiecznych okazów zalicza się oczywiście jabłonie i grusze, a także śliwy, czereśnie, wiśnie, brzoskwinie oraz rzadziej uprawiany głóg. Tradycyjne odmiany jabłoni uprawiane w odpowiednich warunkach, zadbane i regularnie odmładzane potrafią owocować nawet 80 lat, co może wydawać się wartością abstrakcyjną, gdy prześledzi się zapadalność na choroby nowych odmian ogrodowych. Podobnie grusze mają szansę owocować 50-60 lat, a niektóre odmiany dłużej. Owocami czereśni i wiśni będziesz cieszyć się nawet 30 lat, jeśli tylko zapewnisz drzewom staranną pielęgnację oraz odpowiednią ochronę.
Drzewa długowieczne, najstarsze okazy, które masz na działce lub w ogrodzie, warto regularnie odmładzać: jabłonie, grusze oraz śliwy na przełomie marca i kwietnia, z kolei rozrośnięte, nadmiernie zagęszczone wiśnie i czereśnie – mniej więcej w połowie sezonu letniego. Najdłuższy czas na przycięcie prześwietlające i odmładzające masz w przypadku drzew brzoskwini, bo od kwietnia aż do końca maja.
Warto szukać szkółkarzy, którzy specjalizują się w ochronie starych odmian. Od nich uzyskamy najlepszy materiał sadowniczy. Możemy też próbować szczepić cenne odmiany drzew samodzielnie. Fot. CanvaPro
Jednak nie da się robić tego w nieskończoność, dlatego szczepienie tradycyjnych, starych i długowiecznych odmian na nowych, odpowiednich podkładkach to rozsądne rozwiązanie. Z pewnością dziadkowie, odwiedzając twój ogród, zdumieją się i zachwycą, gdy zobaczą takie wzrastające odmiany jabłoni, jak Oliwka Żółta, Ananas Berżenicki, Antonówka, Kronselka, Kosztela, Reneta Landberska, Szara Reneta o korzennym posmaku czy soczysta, nieco gruszkowa Koksa Pomarańczowa. Propozycji tych i innych długowiecznych drzew owocowych jest sporo, jak widać, masz w czym wybierać.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Planujesz w tym roku posadzić jabłonie? Poznaj najlepsze odmiany zimowe, ich smak przywołuje lato
Jabłonie i grusze bez szczepienia. Jest na to stary ogrodniczy sposób
Ałycza – daleka krewna mirabelki. Uprawa, przycinanie i właściwości śliwy wiśniowej
Duża, słodziutka, miąższ odchodzi od pestki. Śliwka Węgierka Dąbrowicka wraca do sadów