Z artykułu dowiesz się:
- o popularnych odmianach pnącza
- jak pielęgnować męczennicę
- o chrobach i szkodnikach passiflory
- co symbolizuje passiflora
Męczennica – charakterystyka
Męczennica, łac. Passiflora, to egzotyczna roślina, która pochodzi głównie z dwóch stref: między- i podzwrotnikowej obu Ameryk: Północnej oraz Południowej. Do Europy trafiła zaledwie 300 lat temu, ale jej niesamowite kwiatostany od razu podbiły serca ogrodników. Obecnie jest uprawiana na całym świecie nie tylko jako roślina ozdobna, ale także jadalna.
Passiflora jest pnączem, które tworzy proste pędy o długości od 50 cm do nawet 35 m. Do przyczepiania się roślina wykorzystuje wąsy czepne, które kręcą się w poszukiwaniu odpowiedniej podpory. Po jej znalezieniu mocno owijają się wokół niej i zapewniają męczennicy mocne wsparcie. Wzdłuż pędów wyrastają zazwyczaj szerokie i sercowate liście. Jednak ich kształt, ułożenie, kolor, a nawet wielkość różnią się w zależności od odmiany. Blaszki niektórych z nich mogą mieć szerokość nawet 1 m! Jednak najwięcej uwagi kradną jej niepowtarzalne kwiaty.
Kwitnienie passiflory
Męczennica stała się popularna na całym świecie dzięki swoim oryginalnym kwiatom. Składają się one z:
- rozszerzonego dna kwiatowego, które wystaje poza okwiat z pięcioma działkami kielicha,
- pięciu płatków, które są podobne do działek lub nieco od nich mniejsze,
- przykoronka, który wyrasta wewnątrz kielicha i ma postać długich nitek. Jest ich bardzo dużo i w zależności od odmiany mogą być wyprostowane lub skręcone na końcach,
- wyniesionych pięciu pręcików zrośniętych ze słupkiem, które tworzą kolumnę androgynoforu,
- pylników, które wystają poza brzeg kolumny,
- trzech znamion, które znajdują się na szczycie androgynoforu.
Dzięki charakterystycznej budowie nie sposób pomylić jej z innymi roślinami. Passiflora kwitnie bardzo intensywnie, jednak dość krótko, przez co nie można cieszyć się jej obecnością zbyt długo.
Te, w zależności od rodzaju passiflory, mogą być:
- białe,
- różowe,
- czerwone,
- niebieskie,
- fioletowe,
- kilkubarwne.
Owoce passiflory
Męczennica jest pnączem owocującym pod warunkiem, że dojdzie do zapylenia kwiatów. Powstają z nich jagody, mniej więcej o wielkości pięści, które zawierają liczne nasiona otoczone galaretowatą osnówką. Z zewnątrz otacza je zmięśniała, cienka i papierzasta skórka w ciemnowiśniowym kolorze.
Aby uzyskać z nich nowe sadzonki, trzeba:
- rozłupać skorupę,
- opłukać nasiona pod wodą,
- umieścić je w pojemniku wypełnionym torfem wymieszanym z piaskiem.
Następnie należy zrosić glebę i przykryć folią. Po ok. 14 dniach powinny pojawić się pierwsze efekty pracy w postaci wschodzących kiełków.
Jadalne owoce tworzy najbardziej popularna odmiana, czyli passiflora jadalna. Nazywają się one marakujami. Zawierają wiele cennych minerałów i są niezwykle cenionym składnikiem deserów, a także napojów i innych przysmaków. Jednak mogą być spożywane tylko, gdy dojrzeją.
Popularne odmiany passiflory
Wśród męczennic wyróżnia się ponad 250 różnych odmian. Najbardziej popularne to:
- męczennica błękitna, która charakteryzuje się niebiesko-fioletowymi kwiatami i szerokosercowatymi liśćmi. Uprawiana w domu, osiąga długość ok. 3 m. W okresie letni może zdobić taras,
- passiflora cielista, która tworzy pachnące, fioletowe kwiaty o średnicy ok. 7 cm z okółkami w formie zakręconych nitek. W USA jest traktowana jako roślina lecznicza,
- męczennica groniasta, która wyróżnia się bardzo dużymi, czerwonymi kwiatami. Ich płatki mają ok. 4 cm długości! Uwagę przyciągają także skórzaste liście potrójnie klapowane,
Każda passiflora może być z powodzeniem uprawiana w domu i w ogrodzie. Wystarczy zapewnić jej odpowiednie warunki do rozwoju, podobne do tych, które miała w naturalnych warunkach.
Męczennica – pielęgnacja
Sadzonki passiflory są rzadko dostępne w sprzedaży, a ich cena często wynosi kilkadziesiąt złotych. O wiele łatwiej jest kupić nasiona tej niezwykłej rośliny i wyhodować ją samodzielnie. Jest to dość proste i każdy sobie z tym poradzi. Wystarczy tylko zapewnić roślinie:
- bardzo dużo światła/stanowisko – najlepszym miejscem do uprawy męczennicy jest wschodni, południowy lub zachodni parapet. Latem powinna wręcz stać w pełnym słońcu na zewnątrz. Zimą dobrym pomysłem jest doświetlanie jej sztucznym światłem,
- wysoką temperaturę w okresie wegetacyjnym, a niską w czasie spoczynku – roślina uwielbia ciepło, jednak należy ją do niego stopniowo przygotowywać, aby nadmierna ilość słońca nie poparzyła jej kwiatów. Jednocześnie, żeby passiflora mogła zdrowo rosnąć i kwitnąć, trzeba od września do marca przechowywać ją w temperaturze od 15 do 18°C,
- wilgotne podłoże/podlewanie – latem należy codziennie podlewać roślinę, a rano dodatkowo zraszać jej liście, aby przetrwały upały. W okresie spoczynku zrezygnuj ze spryskiwania i ogranicz podlewanie, jednak nie dopuszczaj do wysuszenia podłoża. Gleba powinna być stale wilgotna,
- regularne nawożenie – męczennice należą do grona "żarłocznych" gatunków. Rosną bardzo intensywnie, a do tego tworzą naprawdę efektowne kwiaty. Aby mogły rozwijać się bez żadnych przeszkód, należy regularnie je nawozić, co tydzień, preparatami wieloskładnikowymi do roślin kwitnących lub biohumusem. Jednocześnie warto używać odżywek w małej ilości, aby przypadkiem nie doprowadzić do porażenia korzeni,
- podpory – najlepiej, jeśli będą to proste tyczki, wokół których roślina będzie mogła opleść swoje pędy i rosnąć "do góry".
Nie można również zapominać o regularnym skracaniu rośliny. Pędy należy obcinać do szóstego węzła, aby mogły rozgałęziać się i tworzyć wiele kwiatostanów. Z pozostałych części można przygotować nowe sadzonki.
- rozmnażanie męczennicy
Aby mieć młode okazy passiflory, wystarczy obciąć pędy tak, żeby pozostały na nich 2-3 oczka i 4-5 liści. Następnie należy umieścić je w wilgotnym torfie zmieszanym z piaskiem i lekko przykryć folią spożywczą. Już po kilku dniach powinieneś zauważyć zalążki nowych korzeni.
- przesadzanie
Młodym okazom co wiosnę należy wymienić ziemię, przesadzając je do doniczki o 1-2 cm szerszej od poprzedniej. Starszym roślinom, rosnącym w dużych pojemnikach, wymieniamy tylko wierzchnią, 2-3-centymetrową warstwę ziemi
Szkodniki i choroby passiflory
Wysoka temperatura w połączeniu z niską wilgotnością powietrza stwarza idealne warunki do rozwoju szkodników, które żerują na liściach i młodych pędach passiflory. Najczęściej są to:
- Mączliki
- Mszyce
- Przędziorki
Jeżeli inwazja jest niewielka, w walce z nieproszonymi goscmi powinien pomóc regularny zabieg przecierania liści wodą z płynem do mycia naczyń lub z denaturatem. Przy silnym porażeniu konieczne mogą jednak okazać się oprysk.
Czy passiflora jest trująca?
Mimo że owoce passiflory są jadalne, jej wegetatywne części, w tym liście, a także młode, niedojrzałe jeszcze owoce, są trujące - zawierają bowiem duże stężenie glikozydów cyjanogennych, czyli jedną z najgroźniejszych toksyn, która może spowodować nawet śmiertelne zatrucie.
Ponadto zjedzenie passiflory może doprowadzić do:
- niedowładu kończyn
- drgawek
- senności
- zaburzenia świadomości
- częstoskurczu komorowy serca
Owoce męczennicy. Fot.123RF.com
Passiflora – znaczenie
Wyjątkowe kwiaty męczennicy stały się inspiracją do wymyślania różnych legend. Jedną z najpopularniejszych historii o tej roślinie stworzyli misjonarze. Dopatrzyli się oni w jej kwiatach symboli męki Chrystusa i zaczęli posługiwać się nimi jako potwierdzeniem głoszonych przez siebie nauk. Według nich:
- przykorona kwiatu symbolizuje koronę cierniową,
- androgynofor to miejsce, przy którym biczowano Jezusa,
- pylniki to młoty, bicze lub rany zadane przez oprawców,
- płatki i działki to apostołowie poza Judaszem i Piotrem, którzy wyrzekli się Chrystusa.
Historia ta szybko przypadła do gustu niezwykle religijnemu społeczeństwu Europy w XVII wieku, dzięki czemu kwiat stał się niezwykle popularny w tym czasie. Często można było spotkać ją zwłaszcza w oranżeriach, gdzie wyróżniała się na tle egzotycznych odmian. Z czasem zaczęto zauważać coraz więcej symboli męki Jezusa i tworzyć nowe, bardziej rozbudowane historie.
W oparciu o te historie nadano roślinie wyjątkową nazwę, która składa się z dwóch członów – passio, czyli męka i flos, czyli kwiat, w Polsce znana jako męczennica.
Jednak dalsze losy kraju sprawiły, że o roślinie z niezwykłymi kwiatami zapomniano i obecnie jest bardzo rzadko uprawianą rośliną w polskich domach, a najczęściej można spotkać ją w kościele w okolicy świąt Wielkanocnych.
Męczennica to wyjątkowa roślina, która jest warta uwagi. Wybierz ją, jeśli szukasz nieszablonowego kwiatu do nowocześnie urządzonego wnętrza. Dobrze będzie wyglądać także w kąciku urban jungle razem z innymi egzotycznymi gatunkami z Ameryki Środkowej. Sprawdź!
Autor: Redakcja Deccoria.pl