Spis treści:
- Pokrzywa - występowanie i odmiany
- Nieocenione właściwości pokrzywy w ogrodzie
- Właściwości spożywcze, lecznicze i kosmetyczne pokrzywy
- Kiedy i jak zbierać pokrzywę?
Pokrzywa - występowanie i odmiany
Mówiąc o pokrzywie, najczęściej mamy na myśli pokrzywę zwyczajną (Urtica dioica) należącą do rodziny pokrzywowatych, liczącej aż 68 gatunków. Jest to często spotykana w naszym kraju roślina ruderalna, którą można zobaczyć w zaroślach, lasach, a nawet na starych murach. Jej siedlisko zajmuje naprawdę spory obszar. Dziko występuje w Europie, Afryce Północnej, Ameryce Północnej oraz w Azji. Zawędrowała na prawie wszystkie kontynenty i podbiła nawet Grenlandię! Nie dotarła jedynie na Antarktydę, ale i tak jej siła rażenia robi wrażenie.
Na terenie Polski poza pokrzywą zwyczajną, znaleźć można takie gatunki, jak:
- pokrzywa żegawka (Urtica urens),
- pokrzywa kuleczkowata (Urtica pilulifera),
- pokrzywa konopiolistna (Urtica cannabina).
Parząca towarzyszka od wieków
Pokrzywa nie budzi jednak powszechnej sympatii. Powodem niechęci jest przede wszystkim obecność parzących i kłujących włosków, które są przyczyną bolesnych podrażnień skóry. Mimo to, już w czasach starożytnych pokrzywa znalazła swoje miejsce kulturze.
Jej ślad można znaleźć w rzymskiej mitologii, gdzie poświęcona została Wenus (jako afrodyzjak), a także w wierzeniach germańskich, w których uznawano ją za ochronę przed piorunami. Na terenie Polski również miała szczególną moc - jej wiązki wywieszane w noc świętojańską miały chronić domostwa przed demonami.
Tych magicznych, przypisywanych pokrzywie właściwości w wielu krajach jest tak dużo. Przez jakiś czas, poza sferą symboliczną, aż do XX. wieku, pokrzywa zajmowała również miejsce na talerzach, zwłaszcza ubogich ludzi. Nie można więc zaprzeczyć, że roślina ta stanowi spory kawałek naszej historii.
Jak wygląda pokrzywa?
Pokrzywa osiąga zwykle od 40 do nawet 150 cm wysokości. W zależności od warunków, w których rośnie, może wyglądać nieco inaczej. Przykładowo, bardziej nasłonecznione miejsca sprawiają, że cechuje się mniejszym owłosieniem. Ząbkowane liście pokrzywy mają dość zmienny kształt i pokryte są włoskami, pełnymi parzącej cieczy. Pokrzywa zaliczana jest do roślin dwupiennych, tzn. takich, u których kwiaty męskie i żeńskie znajdują się na różnych osobnikach. Zwykle pojawiają się one w okolicach czerwca i utrzymują aż do października.
Bardzo podobną do pokrzywy rośliną, jest jasnota biała. Ma ona zbliżony wygląd (także kwiaty) i często znajduje się pomiędzy parzącymi osobnikami. Sama jednak nie ma właściwości parzących, stąd czasem nazywana jest głuchą pokrzywą.
Nieocenione właściwości pokrzywy w ogrodzie
Skoro pokrzywa to taki pospolity i niezbyt urodziwy chwast, to dlaczego warto poświęcić jej uwagę? To bardzo wartościowa roślina dla każdego ogrodu. Można sporządzić z niej tzw. gnojówkę, czyli sfermentowany wyciąg roślinny, macerat, wywar oraz napar. W zależności od stężenia, można wykorzystać je do opryskiwania lub podlewania roślin.
Przeczytaj również: Gnojówka z pokrzywy – niezastąpiony nawóz wzmacniający plonowanie i kwitnienie. Jak ją zrobić krok po kroku?
Roślina ta jest doskonałym źródłem:
- elicytorów, tj. związków stymulujących naturalne procesy obronne (odpornościowe) roślin,
- związków mineralnych, np. cynku, wapnia, siarki, miedzi, krzemionki, manganu,
- kwasu foliowego oraz leptyn roślinnych.
Dzięki właściwościom pokrzywy, przygotowane z niej preparaty, pomagają odstraszać szkodniki (np. mszyce, owocówki), wspierają profilaktykę chorób grzybowych i zwalczają objawy chlorozy. Dodatkowo zawarte w nich składniki sprzyjają mikroorganizmom glebowym, pobudzeniu roślin do wzrostu oraz stymulacji krążeniu soków w roślinie. Doskonale sprawdzi się zatem w uprawach biologicznych.
Właściwości spożywcze, lecznicze i kosmetyczne pokrzywy
Wysoka zawartość witamin, białek i soli mineralnych sprawia, że pokrzywa może być z powodzeniem zaliczana do tzw. zdrowej żywności.
Jeśli chodzi właściwości lecznicze tego niezwykłego chwastu, to trzeba liczyć się z tym, iż nie jest to panaceum na wszystkie dolegliwości. Ma jednak kilka udokumentowanych właściwości, które są wykorzystywane obecnie w medycynie.
Pokrzywa zawiera imponującą ilość substancji aktywnych, dzięki którym:
- wspomaga działanie przeczyszczające i moczopędne,
- pomaga leczyć dolegliwości towarzyszące przerostowi prostaty,
- wspiera stymulację odporności organizmu,
- wspomaga obniżenie stężenia glukozy we krwi, a wzrost poziomu hemoglobiny i liczby erytrocytów,
- wspiera perystaltykę jelit, łagodzenie stanów zapalnych przewodu pokarmowego, działanie żółciopędne i pobudzające produkcję soku żołądkowego,
- łagodzi skutki uboczne chemioterapii i objawy choroby popromiennej,
- pomaga usuwać szkodliwe produkty przemiany materii,
- wspiera regulację ciśnienia i pracy serca.
Jako surowiec zielarski stanowi składnik ziołowych i farmakopealnych mieszanek, kapsułek lub drażetek, które można znaleźć w aptekach. Samemu można przyrządzić z niej napary oraz sok, W kosmetyce z kolei, pokrzywa słynie z dobroczynnego wpływu na stan wrażliwej skóry i osłabionych włosów, szczególnie tych przetłuszczających się.
Przeczytaj również: Apteka w ogrodzie: Pokrzywa - właściwości lecznicze i prozdrowotne
Uprawa pokrzywy
Zastanawiasz się, jak wprowadzić pokrzywę do zadbanego, przydomowego ogrodu, który w niczym nie przypomina jej dzikiego środowiska? To naprawdę nic trudnego. Choć pokrzywa będzie rosła prawie na każdym typie gleby, ważnym jest, aby ziemia była bogata w sole mineralne (a zwłaszcza azot - dużo azotu!), żelazo i próchnicę. Świetnie w tym celu sprawdzi się miejsce, w którym do tej pory rosły rośliny motylkowe.
Do wyboru są dwa typy pokrzyw: pokrzywy jednoroczne, jak np. pokrzywa żegawka oraz wieloletnia, np. pokrzywa zwyczajna. To bardzo istotne, którą planujesz mieć w swoim ogrodzie. Dlaczego?
- Pokrzywę jednoroczną wysiewa się z nasion we wrześniu. Żeby utrzymać ich uprawę w jednym miejscu, warto ścinać je przed kwitnieniem, aby się nie rozpleniły po całym ogrodzie.
- Pokrzywę wieloletnią lepiej sadzić poprzez żółte fragmenty rozłogów we wrześniu bądź październiku. Dobrze jest zaplanować wysadzanie rozłogów w rzędach co 15-20 cm.
Pokrzywę musisz stale pilnować. Regularnie spulchniaj ziemię i usuwaj rozrastające się części, by ujarzmić jej ekspansywną naturę.
Pielęgnacja pokrzywy
Duże zapotrzebowanie na azot generuje potrzebę intensywnego nawożenia tej rośliny, szczególnie, jeśli ziemia jest dość uboga. Najbardziej zalecane będą tu nawozy organiczne, takie jak np. ścięta trawa czy obornik. Pokrzywę dobrze podlewać przez cały okres wegetacyjny. I to by było na tyle w kwestii pielęgnacji, ponieważ pokrzywa jest odpornym okazem na chwasty, szkodniki i grzyby. Jedynym zagrożeniem mogą okazać się niewinnie wyglądające gąsienice rusałki pokrzywnika, dla których pędy pokrzywy stanowią źródło pożywienia.
Kiedy i jak zbierać pokrzywę?
Chcesz przyrządzić ze swojej własnej pokrzywy, nie zbieraj jej z byle jakiego miejsca. Jeśli rośnie tuż przy ogrodzeniu, przy ruchliwej drodze - lepiej zrezygnuj. Pokrzywa doskonale wchłania azotany oraz metale ciężkie. Pokrzywę należy zbierać wtedy, gdy jej liście są już wykształcone, czyli w maju. Aby uniknąć poparzenia, warto skorzystać z ochronnych rękawiczek.
Pokrzywa i jej właściwości. Lek na zmęczony organizm na INTERIA.TV.