Jakie rośliny są najlepsze na oczyszczenie i wspomaganie wątroby? 8 sprawdzonych roślin

Spis treści:

• Jakie warzywa pomagają przy schorzeniach wątroby
• Najlepsze rośliny na chorą wątrobę

Jakie warzywa pomagają przy schorzeniach wątroby

• Karczoch

Karczoch to pod wieloma względami bardzo osobliwa roślina. Liczne jego odmiany uprawiano już w starożytnym Egipcie, gdzie jako delikatne warzywo cieszył się ogromnym uznaniem. W Europie karczoch pojawił się stosunkowo późno, bo dopiero w XV wieku. Do Hiszpani sprowadzili go Arabowie, a stąd rozprzestrzenił się na pozostałą część kontynentu. Zasięg jego uprawy ogranicza się o krajów śródziemnomorskich. Karczochy należą do rodzaju Cynara, a greckie słowo pikros oznacza po polsku „gorzki”. Tak powstała nazwa cynaropikryna - substancja gorzka karczochów, która czyni z karczochów Amarum tanicum  „wzmacniające substancje gorzkie”).

Karczochy to wieloletnie rośliny zielne, które możemy uprawiać jako warzywa oraz rośliny ozdobne. Dorastają do ponad 1,5 m wysokości. Atrakcyjną ozdobę rabat kwiatowych stanowią ich sztywne, zielone, łukowate liście, podobne do liści ostu (idealne tło dla kwiatów). Wczesną jesienią pojawiają się dużych rozmiarów koszyczki kwiatowe. Jeśli ich nie zetniemy, pokryją się odcieniami od różu poprzez fiolet do błękitu

Uprawa karchocha

Karczoch może być uprawiany jako roślina 3-4-letnia lub jednoroczna. Przygodę z warzywem rozpoczynamy od przygotowania rozsady w ogrzewanym tunelu szklarniowym lub szklarni. Jeżeli nie mamy tunelu na działce, możemy to zrobić także w domu na parapecie kuchennym. Do pracy przystępujemy w lutym. Do doniczek wypełnionych substratem torfowym (pH 6 do 6,5) wysiewamy po 2 lub 3 nasiona. Do momentu pojawienia się liścieni staramy się zapewnić temperaturę 25°C (potem temperaturę utrzymuje się w granicach 15 do 20°C). Gdy w doniczce pojawi się więcej niż jedna siewka, pozostawiamy "najsilniejszą". Pod koniec kwietnia rośliny wysadzamy się na zagony.

Grządki, na które wysadzamy rozsadę karczochów, powinny znajdować się w miejscu osłoniętym od wiatru i dobrze nasłonecznionym. Gleba powinna mieć odczyn obojętny lub lekko zasadowy. Powinna być żyzna, przepuszczalna, głęboko uprawiona. Dobrze, jeżeli rok wcześniej była nawożona obornikiem.

Rozsadę sadzimy na głębokość 5 cm, w rozstawie 1x1 metr. Od tej chwili pamiętamy o regularnym podlewaniu. Obfite nawadnianie jest konieczne szczególnie latem, gdy jest gorąco i sucho. Konieczne jest także odchwaszczanie gleby pomiędzy roślinami. Gdy rozsada się przyjmie, warto zastosować dodatkowe nawożenie kompostem lub dobrze przekompostowanym obornikiem.

Jeżeli uprawiamy karczochy jako wieloletnie, wówczas co 3 lata rośliny trzeba odmładzać. Rozmnaża się je wówczas poprzez podział. Wiosną wykopujemy rośliny i dzielimy za pomocą widełek, szpadla lub noża. Każda otrzymana po podziale roślina powinna mieć co najmniej po 2 pędy i silny system korzeniowy. Zimowanie karczocha jednak nie zawsze się udaje. Części nadziemne przemarzają w naszym klimacie, ale wiosną roślina odżyje, jeżeli tylko ochronimy jej system korzeniowy. Zatem, przed nadejściem zimy, nasady pędów obsypujemy kopczykami z ziemi i okrywamy rośliny słomą.

Właściwości zdrowotne karczoacha

 Karczoch oprócz tego, że jest smacznym i zdrowym warzywem, jest wykorzystywany przy leczeniu wątroby  Fot. 123RF/Piscel

Karczochy zwierają substancje oddziałujące zarówno na wątrobę, jak i na pęcherzyk żółciowy, dzięki czemu, jak pisze R.F. Weissa w książce „Podręcznik fititerapii”, przypada im „szczególna pozycja” wśród roślin leczniczych. Po podaniu ekstraktu z karczochów dolegliwości bardzo szybko znikają. Bóle ulegają załagodzeniu, ustępują też nudności, mdłości, wzdęcia i uczucie pełności. 

Przeczytaj również: Wzmacniają wątrobę, obniżają cholesterol i wspomagają odchudzanie. Jak uprawiać karczochy?

• Burak czerwony

Buraki można uprawiać na glebach zasobnych w składniki pokarmowe i wodę. Warzywo to nie znosi nadmiernego zakwaszenia, dlatego też gleba przeznaczona pod jego uprawę powinna mieć odczyn zbliżony do obojętnego. Należy unikać uprawy buraków w miejscach zacienionych (szczególnie pod drzewami) oraz w zbytnim zagęszczeniu. Dosyć wysokie są również wymagania cieplne, nasiona zaczynają kiełkować dopiero w temp. 8°C, a optymalne wschody następują w temp. 11 - 18°C. W okresie wzrostu spadek temp. poniżej 15°C spowoduje wybijanie roślin w pędy kwiatostanowe.

W przypadku uprawy w odkrytym gruncie, kłębki wysiewamy od połowy kwietnia (na spożycie młodych roślin wraz z liśćmi) do czerwca (na przechowywanie zimowe). Nasiona wysiewamy w rzędach co 20 do 40 cm, na głębokości do 3 cm. Po wytworzeniu 2 do 3 liści konieczne jest wykonanie tzw. przerywki . W okresie silnego wzrostu, rośliny zasilamy głównie nawozem azotowym. Okres wegetacji buraków uprawianych w gruncie wynosi od 10 do 15 tygodni.

Właściwości zdrowotne buraka czerwonego
 
Wszystkie buraki, tj., pastewne, cukrowe, czerwone lub boćwina, pochodzą od buraka dzikiego rosnącego w rejonie Morza Śródziemnomorskiego. Również w tej grupie warzyw odkryto specjalny aminokwas o działaniu leczniczym. Mowa o betaninie.  Nieco skomplikowany mechanizm działania tej substancji daje się w uproszczeniu opisać w taki oto sposób:

• Betanina powoduje ciągłe odtwarzanie substancji zwanej metioniną, a ta z kolei powoduje bieżące odtruwanie wątroby.
• Betanina wspiera ponadto substancję zwaną choliną, pomagając w jej najważniejszej pracy, jaką jest rozkładanie zbędnego tłuszczu w wątrobie. 

Do profilaktycznej ochrony wątroby wystarczy szklanka soku buraczanego dziennie. Najlepiej wypić go przed śniadaniem.

Przeczytaj również: Jak uprawiać buraki, żeby były zdrowe i słodkie. Naturalne nawożenie buraków

• Rzodkiew zwyczajna

Rzodkiewkę można wysiewać do gruntu od wczesnej wiosny do końca okresu wegetacji. Wymaga stanowisk nasłonecznionych, gleb lekkich, zasobnych, przepuszczalnych, o niskiej zawartości azotu. Zalecana rozstawa dla uprawy rzodkiewki wynosi od 10 do 20 cm między rzędami i od 2 do 4 cm w rzędach. Rzodkiewkę należy podlewać regularnie ale niezbyt obficie. Nieregularne podlewanie może spowodować pękanie korzeni, zaś zbyt obfite - przerost liści kosztem rozwoju korzeni. Zbiory będą możliwe po okresie od 3 do 4 tygodni od siewu. Rzodkiewki pozostawione w gruncie zbyt długo mogą parcieć, dlatego lepiej je zbierać gdy tylko dojrzeją.

Jakie właściwości zdrowotne ma rzodkiew?
 
Głównym ciałem czynnym różnych gatunków rzodkwi jest zawierający siarkę olejek eteryczny, w którego skład wchodzą raphanol i glukoraphanina. Pozytywne oddziaływanie rzodkwi i jej soku na pęcherzyk żółciowy oraz wątrobę ma – inaczej niż w przypadku karczochów - charakter pośredni. Polega bowiem w  początkowej fazie na wywieraniu korzystnego wpływu na jelito cienkie, tzn., na pobudzaniu ruchów mięśni tego jelita, a w konsekwencji - przyspieszeniu procesu trawienia. Polega ono również na wspomaganiu rozwoju bakterii pożytecznych dla organizmu, a hamowaniu rozwoju tych, które są szkodliwe. Wszystko to działa stymulująco na odpływ żółci z dróg żółciowych i sprawia, że ulegają one oczyszczeniu, co przynosi też ulgę wątrobie, której funkcjonowanie jest w wypadku chronicznych schorzeń dróg żółciowych ciągle blokowane.

Najlepsze rośliny na chorą wątrobę

• Lukrecja
  

Lukrecja (łac.Glycyrrhiza) to bylina z rodziny bobowatych. Nazwa Glycyrrhiza wywodzi się od greckiego słowa „glycos”, które oznacza słodki i „rhiza” -  korzeń. Występuje w stanie dzikim w Azji Środkowej, Azji Mniejszej i w południowej części Europy. Uprawiana jest m.in. we Włoszech, Hiszpanii oraz w Polsce. Lukrecja jest rośliną zielną, wieloletnią o grubym, rozgałęzionym korzeniu z licznymi rozłogami dorastającymi do kilku metrów długości. Jej łodyga sięga do 1,5 m wysokości. Jest rozgałęziona i gładka.

Liście rośliny osadzone są naprzemianlegle, złożone z 5-8 listków kształtu jajowatego z ostrym zakończeniem. Kwiaty lukrecji są drobne, motylkowe, koloru jasnoliliowego, fioletowego, zebrane w wyprostowane, groniaste kwiatostany umiejscowione w kątach liści. Każdy kwiat posiada 10 pręcików (9 zrośniętych i 1 wolny) oraz 1 słupek. Kwitnienie przypada na czerwiec i lipiec. Owocem jest czerwonobrązowy strąk zawierający 3-5 nasion. Lukrecję możemy rozmnażać wegetatywnie, sadząc części rozłogów o długości 20 cm odcięte od starych okazów lub z nasion. Roślina potrzebuje stanowiska słonecznego, osłoniętego od wiatrów oraz żyznej, wilgotnej gleby o dużej zawartości wapnia.

Przeczytaj również: Zachwyca wyglądem i właściwościami. Jak uprawiać lukrecję?

Właściwości zdrowotne lukrecji
 
Wyciągi z lukrecji przyśpieszają gojenie wrzodów żołądka. Składniki lukrecji chronią wątrobę przed marskością i stłuszczeniem, a także toksycznym wpływem węglowodorów i metali ciężkich, obniżają stężenie diglicerydów, zapobiegają powstawaniu nadtlenków i wolnych rodników, przyśpieszają usuwanie wolnych rodników z ustroju. Działają wykrztuśnie, przeciwbakteryjnie, żółciopędnie, rozkurczowo i moczopędnie. Lukrecja hamuje reakcje autoagresji, dlatego można ją z powodzeniem stosować w terapii chorób autoimmunologicznych, np. łuszczycy. Z uwagi na ochronne i przeciwzapalne działanie na wątrobę warto polecać lukrecję w terapii wirusowego i toksycznego zapalenia wątroby. 

• Mniszek pospolity
  

Mniszek lekarski rośnie prawie na całym świecie. Badania naukowe w Niemczech w 1959 roku potwierdziły wysokie działanie oczyszczające korzenia mniszka lekarskiego na wątrobę, jak również na pobudzenie produkcji żółci. Wszystko to dzięki zawartości choliny w korzeniu.
 
Świeży korzeń mniszka lekarskiego  powinno stosować się w przypadku: skazy moczanowej, egzemy, trądziku. Nalewka z tego ziela przepisywana jest przez lekarzy również jako środek pobudzający w chorobach wątroby oraz na związane z tym zatwardzenia.

Przeczytaj również: Mniszek lekarski a mlecz polny – jak nie pomylić? Mniszek ma właściwości zdrowotne, mleczem można się zatruć

• Ostropest plamisty
  

To roślina jednoroczna z rodziny złożonych (Compositeae), występująca w całym basenie Morza Śródziemnego aż po Iran. Silybum marianum to po niemiecku Mariendistel, czyli oset maryjny. Jego angielskie nazwy to St. Mary’s thistle, lady thistle, holy thistle i milk thistle. Ostropest nazywano tak ze względu na białe mleczko wypływające z żyłek liści – nazywano je kroplami mleka Marii Dziewicy i używano dawniej m.in. by pobudzić laktację u kobiet.

Ostropest jest nieco podobny do karczocha (nazywano go nawet „dzikim karczochem”) i podobnie jak on zawiera substancje gorzką. Jego właściwości polegające na ochranianiu wątroby odkrył, żyjacy w czasas Gothego - niemiecki lekarz Gottfried Redemacher. Najcenniejsze właściwości ostropestu to: ochrona wątroby oraz działanie żółciopędne oraz rozkurczowe. W dwudziestym wieku ostropest stał się mniej popularny. Leczenie nim uznano za mało postępowe. Uważano tak, aż do chwili, gdy w 1968 roku została odkryta w ostropeście nieznana dotąd  grupa substancji. Nadano jej zbiorową nazwę sylimaryna, od pierwszych sylab łacińskiej nazwy ostropestu. Sylimaryna neutralizuje działanie trucizn w wątrobie.

Przeczytaj również: Do złudzenia przypomina pospolity chwast. Zabezpiecza wątrobę i przyśpiesza gojenie ran

• Glistnik jaskółcze ziele – uroczy chwast na pomoc wątrobie 

Glistnik jaskółcze ziele to drobna bylina, która jest bardzo rozpowszechniona na terenie całej Europy, w tym również w Polsce. Ma drobne, żółte kwiatki oraz jajowate, nierówne liście. Jej znakiem charakterystycznym jest to, że po przełamaniu łodygi wypływa z niej żółty, lepki sok. 

 Glistnik jaskółcze ciele jest rekomendowany przy leczeniu wirusowego zapalenia wątroby Fot. 123RF/Piscel

Glistnik jaskółcze ziele jest od setek lat wykorzystywane w ziołolecznictwie w postaci suszu pozyskanego z części nadziemnej lub korzenia. Zawiera m.in. alkaloidy, aminy biogenne, flawonoidy, żywice, śluzy, olejki eteryczne, cholinę i glikogen. Składniki te pomagają: 

• eliminować bakterie, grzyby, wirusy i pierwotniaki, 
• rozkurczać mięśnie gładkie, 
• wytwarzać i wydzielać żółć, 
• chronić miąższ wątroby i przeciwdziałać jej uszkodzeniu,  
• zmniejszyć kolkę żółciową, jelitową i żołądkową. 

Z uwagi na te właściwości glistnik jaskółcze ziele jest rekomendowany do wsparcia walki z kamicą żółciową i moczową, bólem po operacji usunięcia pęcherzyka żółciowego, a także wirusowym zapaleniem wątroby.  

• Kurkuma – orientalne zioła na wątrobę 

W domu można znaleźć wiele produktów, które zawierają cenne składniki aktywne. Jednym z nich jest kurkuma – popularna przyprawa w kuchni azjatyckiej. Wyróżnia się ona wśród innych dodatków do potraw pięknym, żółtym kolorem, który zawdzięcza kurkuminie. Dzięki temu świetnie sprawdza się do barwienia ciast, ciasteczek, mięsa czy rosołu. Jednak to nie jedyna właściwość tego składnika. Kurkumina wspiera również: 

• procesy antyoksydacyjne, dzięki czemu pomaga zapobiec rozwojowi licznych chorób wywołanych przez stres oksydacyjny, takich jak choroby układu krążenia czy nowotwory, 
• działania przeciwzapalne, 
• redukcję poziomu cholesterolu, 
• produkcję i wydzielanie żółci, 
• ochronę komórek wątroby uszkodzonych przez czynniki hepatotoksyczne, takie jak alkohol, paracetamol czy środki ochrony roślin, 
• działania przeciwko zaburzeniom trawienia. 

Dodatkowo kurkumina wspomaga także pracę wątroby. Dlatego warto pomyśleć o włączeniu kurkumy do swojej diety.  

Warto to wiedzieć!

Dla środków na wątrobę, drogi żółciowe wraz z pęcherzykiem żółciowym oraz trzustkę możemy w naszej apteczce domowej zarezerwować wspólne miejsce. Ponieważ organy te mają ze sobą ścisłe powiązania i tworzą pewną funkcjonalną jedność. Wątroba i trzustka wytwarzają substancje ważne dla procesu trawienia. Substancje te są odprowadzane do wspólnego kanału mającego ujście w dwunastnicy. Pęcherzyk żółciowy przylega ściśle do dolnej powierzchni wątroby i łączy się przez przewód pęcherzykowy z przewodem wątrobowo - żółciowym. 

Źródła:
1. „Leczenie przez żywienie”, Vicki Edgson, Ian Marber, Warszawa 2001, Grupa Wydawnicza Bartelsmann Media
2. „Uzdrawiająca moc witamin, minerałów i ziół”, Warszawa 2000,  Przegląd Reader's Digest
3. „ABC witamin. Naturalne źródła niezbędnych składników odżywczych”, Christian Scott- Moncrieff,  Warszawa 2005, Świat Książki
4. „Nasze zdrowie. Poradnik dla całej rodziny”, Ulf  Bohmig, Warszawa 1996, Świat Ksiązki
5. http://www.doz.pl/czytelnia/a1317-Lukrecja_-_slodkie_ziolo

Artykuł zaktualizowany. Po raz pierwszy ukazał się 27.03.2018

Przeczytaj również: 

Bananowiec - niezwykła roślina do domu i ogrodu. Jeśli się postarasz, zakwitnie i wyda owoce

Gnojówka z pokrzywy – przygotowanie krok po kroku. Jak zrobić cenny nawóz na wzmocnienie i podwojenie plonów

Oczyszczacz powietrza? Lepiej trzymaj w domu te rośliny na INTERIA.TV.