Spis treści:
- Golteria — charakterystyka
- Golteria — kwitnienie
- Golteria — owoce
- Golteria — odmiany
- Uprawa golterii w doniczce
Golteria — charakterystyka
Golteria (Gaultheria L.) to krzewinka należąca do rodziny wrzosowatych. Wyróżnia się około 150 gatunków golterii, z czego część to gatunki ozdobne. To zdecydowanie torfolubna roślina, która naturalnie porasta tereny skaliste, leśne i mokradła Ameryki Południowej, Ameryce Północnej, Nowej Zelandii, Australii, południowej oraz południowo-wschodniej Azji. Rośnie wolno, osiągając zwykle nie więcej niż 50 cm wysokości.
Co ciekawe, jej kora oraz ciemnozielone, błyszczące liście są niezwykle aromatyczne. Indianie sporządzali z niej leczniczy napar. Nic dziwnego. Roślina ta zawiera olejki eteryczne, dzięki którym może być używana jako środek przeciwbólowy, przeciwzapalny, moczopędny oraz antyseptyczny. Niektórzy zalecają używać naparu podczas przeziębień, bólów reumatycznych, zaburzeń żołądkowo-jelitowych oraz infekcjach układu moczowego. Jednak wykorzystanie golterii nie kończy się na aromaterapii i medycynie. Chętnie korzysta z niej także przemysł spożywczy oraz perfumeryjny.
Roślina ta dobrze prezentuje się w przydomowych ogrodach, zarówno małych, jak i tych większych, utrzymanych zwłaszcza w stylu nowoczesnym. Sprawdzi się zwłaszcza tam, gdzie nie chce rosnąć nic innego ze względu np. na cień dawany przez drzewa lub wysokie krzewy. Ładnie komponuje się także w ogrodach japońskich, chińskich, oraz skalnych. Nadaje się do uprawy bezpośrednio w gruncie oraz w donicach, z powodzeniem dekorując także tarasy, balkony i pomieszczenia. Można podsadzać nią np. rododendrony oraz azalie.
Przeczytaj również: Jej owoce można zbierać aż do zimy. Jak uprawiać dziką różę i co z niej zrobić?
Golteria — kwitnienie
Kwiaty golterii pojawiają się pojedynczo lub w gronach w okresie od lipca do sierpnia. Są bardzo niepozorne. Odznaczają się dzwonkowatą koroną złożoną z 5 zrośniętych płatków. Przybierają zazwyczaj białą, różową lub czerwoną barwę i są zapylane przez owady.
Golteria — owoce
W październiku roślinę zaczynają przyozdabiać bardzo liczne owoce, które swoim wyglądem przypominają jagody. Mogą być one nie tylko czerwone, ale także białe, niebiesko-czarne i różowe. Zwykle cieszą oko aż do wiosny, jednak mogą zostać zjedzone przez ptaki. Tak, owoce te są jadalne. I choć może nie wyróżniają się wyjątkowym smakiem, mogą być spożywane zarówno na surowo, jak i po przetworzeniu.
Golteria jesienią obsypuje się drobnymi kolorowymi owocami. Fot. 123RF.com
Golteria — odmiany godne uwagi
W naszych warunkach klimatycznych może być uprawianych raptem 10 gatunków golterii. W przydomowych ogródkach nie cieszą się ogromną popularnością, przez co zobaczyć je można głównie w ogrodach botanicznych. Wartymi polecenia są:
- golteria rozesłana (Gaultheria procumbens), zwana inaczej starzęślą rozesłaną – jest mrozoodporna, wiecznie zielona, osiąga zaledwie 15 cm wysokości i lubi półcieniste stanowiska;
- golteria chilijska (Gaultheria mucronata) – dorasta do 0,5 m wysokości i kwitnie od maja do czerwca. Dobrze rośnie zarówno w nasłonecznionych jak i półcienistych miejscach;
- golteria szalon (Gaultheria shallon) – osiąga około 60 cm i ma pokładający się pokrój. Najlepiej sadzić ją w półcienistych oraz cienistych stanowiskach;
- golteria Miquela (Gaultheria miqueliana) – zimozielony oraz mrozoodporny gatunek, który charakteryzuje się występowaniem śnieżnobiałych owoców i silnie się rozkrzewia, nawet do średnicy 1 m. Od maja do czerwca pokrywa się białymi, aromatycznymi kwiatami.
Golteria — uprawa
Poniżej wyjaśniamy podstawowe zasady uprawy golterii:
- Podłoże
Golteria lubi podłoża przepuszczalne, lekko wilgotne, próchniczne i zakwaszone torfem (o pH wynoszącym 3,5-4,2). Dobrym pomysłem posadzenie jej w sąsiedztwie innych kwasolubnych okazów.
- Podlewanie
Choć jednym z najważniejszych wymagań golterii jest właśnie kwaśna gleba, równie ważne jest jej częste i systematyczne podlewanie. W żadnym przypadku nie można dopuścić do przeschnięcia podłoża! W zachowaniu optymalnej wilgotności pomóc może ściółkowanie mieloną korą iglastą lub kompostem liściowym. Dzięki temu dobrze będzie rosnąć i owocować, ciesząc oko praktycznie cały rok.
- Nawożenie
Golteria posadzona w gruncie wymaga nawożenia mieszankami pozbawionymi wapnia. Najlepiej sprawdzą się tu mieszanki przeznaczone dla roślin kwasolubnych, podawane co 2 tygodnie w okresie od wiosny do jesieni.
- Zimowanie
Choć golteria często jest mrozoodporna, warto pamiętać o jej okryciu w czasie mroźnych i równocześnie bezśnieżnych dni. Niska temperatura oraz wiatr nie będą dla niej korzystne.
- Przesadzanie
Jeśli twoja golteria (zwłaszcza ta uprawiana w pojemniku) wymaga przesadzenia, najlepszą porą roku na ten zabieg będzie wiosna. Zapewnij jej takie podłoże, jak dotychczas.
- Rozmnażanie
Rozmnażanie golterii jest stosunkowo łatwe. Najlepiej przeprowadzać je poprzez podział rozrośniętych okazów lub kłącza.
- Choroby i szkodniki
Roślina ta nie jest raczej podatna na choroby i szkodniki, jednak w nieodpowiednich warunkach uprawy (takich jak np. nadmierna wilgoć podłoża) może zostać porażona przez choroby grzybowe. Najczęściej pojawia się szara pleśń, zgnilizna korzeniowa, antraknoza oraz fytoftoroza.
Uprawa golterii w doniczce
Uprawa golterii w doniczce nie należy do najłatwiejszych. Dobrze znosi zimowanie na werandach, ponieważ na dłuższą metę nie lubi ciepłych pomieszczeń. Ważnym punktem w domowej pielęgnacji jest także wysoka wilgotność powietrza i ochrona rośliny przed wysychaniem w postaci np. pokrycia ziemi w doniczce korą sosnową. Golteria w doniczce wymaga:
- przepuszczalnego, bogatego w próchnicę i kwaśnego podłoża (najlepiej z dodatkiem torfu),
- umiarkowanego i regularnego podlewania; raz na kilka tygodni można podlać roślinę wodą z dodatkiem kilku kropel cytryny, co zwiększy kwasowość podłoża.
Do czego można wykorzystać golterię w doniczce? W sklepach, w okolicy Świąt Bożego Narodzenia, coraz częściej można natknąć się na golterię w dekoracyjnych donicach. Choć jeszcze nie jest bardzo popularna, to jej charakterystyczne czerwone jagody na tle ciemnozielonych liści powoli stają się jednym ze znaków rozpoznawczych tych grudniowych dni. Doskonale sprawdza się jako stroik bożonarodzeniowy, zwłaszcza w połączeniu z szyszkami, iglastymi gałązkami oraz bombkami. Jej jadalne jagody można z powodzeniem użyć też jako ozdobę świątecznych potraw.
Co zrobić z golterią po świętach?
To pytanie nie jest bezzasadne. Jak już wspomniano, najlepszym otoczeniem w ciągu zimy dla golterii jest chłodne pomieszczenie. Salon czy jakiekolwiek inne udekorowane nią pomieszczenie w okresie świąt rzadko do takich należy. Nadmierne ciepło i słabe nasłonecznienie może doprowadzić do osłabienia golterii, co objawia się m.in. chorobami grzybowymi oraz jej blednięciem. Co więc zrobić, aby ją dobrze zachować po okresie, w którym robiła za stroik?
Po świętach golterię należy umieścić ponownie na werandzie czy jasnym korytarzu. Ważne, aby pomieszczenie docelowe nie było ogrzewane. Złym pomysłem będzie natomiast wystawienie jej na zewnątrz, bo choć jest mrozoodporna, to przez dłuższy pobyt w warunkach domowych mogłaby doznać szoku termicznego.
Przeczytaj również: Rośliny, które przetrwają zimę w ogrodzie i na balkonie