Spis treści:
Co to jest zgorzel siewek?
Wczesna wiosna to czas, gdy ogrodnicy zaczynają przygotowania do uprawy warzyw i roślin ozdobnych, mając nadzieję na prawidłowy rozwój młodych okazów i pomyślny początek sezonu. Przygotowanie rozsady w domowych warunkach pozwala lepiej kontrolować rozwój roślin i zwiększyć szanse na satysfakcjonujące plony. Jednak to właśnie na tym etapie może dojść do gwałtownego obumierania siewek, które wcześniej wydawały się rozwijać prawidłowo.
Zgorzel siewek, nazywana potocznie czarną nóżką, to jedno z najczęstszych i najbardziej destrukcyjnych schorzeń występujących w początkowej fazie uprawy. Choroba atakuje młode siewki w momencie, gdy są one najbardziej wrażliwe, prowadząc do przewężenia łodygi tuż nad glębą i więdnięcia. Źródłem infekcji są zazwyczaj patogeny obecne w niesterylnym podłożu, na zabrudzonych narzędziach, a także w resztkach organicznych pozostawionych po wcześniejszych uprawach. Szczególnie sprzyjające warunki do rozwoju zgorzeli to wysoka wilgotność i ograniczony przepływ powietrza, typowe dla domowych rozsadników i miniszklarni.
Choroba rozwija się bardzo szybko – niektóre kiełki mogą obumrzeć, zanim zdążą przebić się przez warstwę gleby. Wiosną, gdy temperatura i wilgotność sprzyjają zarówno kiełkowaniu, jak i rozwojowi grzybów, ryzyko wystąpienia zgorzeli znacząco wzrasta. Charakterystyczne objawy, takie jak załamywanie się łodygi tuż przy powierzchni ziemi i gwałtowne więdnięcie, są często niemożliwe do odwrócenia. Dlatego kluczowe znaczenie ma nie tylko rozpoznanie zagrożenia, ale i podjęcie działań zapobiegawczych, zanim dojdzie do strat.
Przeczytaj również: Zalety uprawy z rozsady. Jakie warzywa najlepiej uprawiać z rozsady?
Zgorzel siewek – objawy i przyczyny
Jednym z pierwszych sygnałów świadczących o obecności choroby w uprawie jest nierównomierne wschodzenie roślin. Puste miejsca w paletach lub skrzynkach do rozsady mogą świadczyć o tym, że infekcja rozpoczęła się już na etapie kiełkowania, zanim siewki zdążyły przebić się przez powierzchnię gleby. Jeśli jednak kiełki się pojawią, niepokój powinny wzbudzić cienkie, ciemniejące przewężenia u podstawy łodygi, które z czasem prowadzą do załamania się rośliny. W końcowej fazie choroby siewka więdnie, brunatnieje i całkowicie obumiera – często w ciągu zaledwie kilkudziesięciu godzin.
Za rozwój zgorzeli odpowiada grupa patogenów glebowych, głównie grzybów i lęgniowców. Fot. maxsheb/123RF.com
Za rozwój zgorzeli odpowiada grupa patogenów glebowych, głównie grzybów i lęgniowców, takich jak Pythium, Rhizoctonia, Fusarium czy Phytophthora. Mikroorganizmy te naturalnie występują w środowisku, ale ich aktywność gwałtownie rośnie, gdy warunki w podłożu sprzyjają ich namnażaniu. Podwyższona wilgotność, niska temperatura, brak ruchu powietrza i zbyt gęsty wysiew – to czynniki, które wspólnie stwarzają idealne środowisko dla infekcji. Warto też zwrócić uwagę na pH podłoża – zbyt kwaśna gleba (poniżej 5,5) osłabia odporność wielu młodych roślin i czyni je bardziej podatnymi na atak.
Do rozprzestrzeniania się patogenów przyczynia się również brak higieny w miejscu przygotowania rozsady. Zarodniki mogą przetrwać zimę w pozostałościach po poprzednich roślinach, w kompoście lub w niezdezynfekowanych pojemnikach. W takich warunkach nawet starannie wyselekcjonowane nasiona mogą ulec porażeniu, jeśli zostaną wysiane do skażonego podłoża.
Przeczytaj też: Krzewy ozdobne kwitnące wiosną. Warto mieć w ogrodzie te gatunki
Jak zapobiegać zgorzeli siewek?
Podstawowym krokiem profilaktycznym jest utrzymanie higieny w miejscu przygotowywania rozsady. Wszelkie pojemniki, wielodoniczki i narzędzia powinny być dokładnie czyszczone i dezynfekowane przed każdym nowym sezonem. Równie ważne jest usuwanie resztek po poprzednich uprawach, które mogą zawierać formy przetrwalnikowe grzybów odpowiedzialnych za zakażenia młodych roślin.
Kolejnym istotnym elementem profilaktyki jest przygotowanie odpowiedniego podłoża. W warunkach domowych, gdzie trudniej kontrolować czystość gleby, zaleca się jej wcześniejsze odkażenie – np. poprzez polanie gorącą wodą o temperaturze około 60 stopni Celsjusza (nie należy stosować wrzątku). W sprzedaży dostępne są również środki chemiczne przeznaczone do dezynfekcji podłoża (np. nadmanganianu potasu), których użycie pozwala znacznie zredukować liczbę patogenów. Warto również pamiętać, że świeża ziemia do siewu powinna być luźna, przepuszczalna i pozbawiona zbryleń, które sprzyjają zatrzymywaniu nadmiaru wody.
Odpowiednie, czyste podłoże gwarantuje zdrowy wzrost siewek. Fot. akalashnikov00/123RF.com
Najlepsze rezultaty daje zaprawianie nasion – moczenie lub obtaczanie ich w preparatach ochronnych ogranicza obecność patogenów i wzmacnia młode rośliny. W profilaktyce kluczowe jest też unikanie podstawowych błędów, takich jak przelewanie, niska temperatura czy zbyt gęsty siew. Jeśli mimo to pojawi się zgorzel, należy szybko usunąć porażone siewki i odseparować zdrowe. Fungicydy mogą pomóc, ale ich skuteczność jest ograniczona – decydujące znaczenie ma zapewnienie odpowiednich warunków: stabilnej temperatury, przewiewu i umiarkowanej wilgotności.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Siew pietruszki wiosennej do gruntu. Odporne odmiany i technika siewu
Rzadki krzew o niezwykłych owocach. Uprawa i wymagania aronii czarnoowocowej
Najlepsze gatunki drzew na balkon i taras. W donicy czują się wyśmienicie