Jedna z najgroźniejszych i najpopularniejszych chorób pojawiających się na jabłoniach. Jak zwalczać parch jabłoni?

Z artykułu dowiesz się:

• Czym jest parch jabłoni?
• Jaka jest szkodliwość parcha jabłoni?
• Objawy parcha jabłoni
• Jak rozwija się parch jabłoni?
• Czym są infekcje pierwotne, a czym wtórne?
• Jak zapobiegać parchowi jabłoni?
• Zwalczanie parcha jabłoni po pojawieniu się objawów

Czym jest parch jabłoni?

Parch jabłoni to również jedna z najstarszych chorób jabłoni, które są uprawiane na terenie Polski. Wywołuje go patogen Venturia inaequalis. Jest to grzyb, który po wtargnięciu na roślinę żywicielską, jaką może być:

• jabłoń,
• głóg,
• jarzębina,
• ognik,

zaburza jej gospodarkę wodną. W wyniku infekcji komórki budujące roślinę tracą turgor. Brak odpowiedniej wilgotności sprawia, że drzewo zaczyna gubić liście, jego rozwój jest zahamowany, a otrzymywany plon jest niski i właściwie bezwartościowy.

Z zasady do porażenia jabłoni dochodzi wiosną. Pojawieniu się grzyba wywołującego parch sprzyja deszczowa wiosna. Jeśli temperatura powietrza oraz wilgotność są odpowiednie, grzyb ma wyjątkowo dobre warunki do rozwoju i poszerzania obszaru, który zainfekował. Do skutecznego wysiewu zarodników wystarczą wspomniane warunki atmosferyczne i nieco czasu. Cały proces zaczyna się w marcu, aby potrwać nawet 3-4 miesiące. Parch jabłoni najczęściej dotyka drzew, które są zaniedbane, a więc znacznie bardziej podatne na chorobę.

Jaka jest szkodliwość parcha jabłoni?

Parch jabłoni powoduje znaczne obniżenie plonów, które zaczyna się od:

• opadających, zaschniętych liści,
• dużych plam na wierzchniej stronie blaszki liściowej,
• znacznie zmniejszona ilość zawiązków owoców.

Objawy parcha jabłoni

Objawy parcha jabłoni są widoczne zarówno na liściach, jak i na owocach rośliny, jednakże zarodniki równie chętnie osadzają się na wszystkich pozostałych częściach nadziemnych drzewa.

• Liście w okresie letnim mają charakterystyczne, skorkowaciałe plamy na wierzchniej stronie blaszki, poczas gdy w okresie jesiennym plamy te występują również od spodu liścia. Niejednokrotnie sztywna plama powoduje deformację części rośliny, na której się pokazuje. Młode, w pełni rozwinięte liście są najbardziej podatne na infekcje. Ich podatność na parch jest zwiększona również w okresie, w którym pojawia się ich największy przyrost. Dzieje się tak podczas cieplejszych okresów, a sam proces sprawia, że prewencyjnie użyte środki ochrony roślin szybciej się rozrzedzają.
  
  
• Owoce porażone chorobą mają na całej swojej powierzchni plamy o różnej wielkości i zróżnicowanym stopniu skorkowacenia. Parch powoduje również ich pękanie. Kiedy zawiązki owoców są młode, ich podatność na chorobę jest największa, jednakże zarodniki atakują również dojrzałe owoce.
  
  
• Pędy porażane są jedynie wtedy, gdy są bardzo młode i tylko od wierzchołków, przed zdrewnieniem. Tworzą się na nich zbite, twarde skupiska przypominające skorupki.

Jak rozwija się parch jabłoni?

Grzyb wywołujący parcha jabłoni zimuje na porażonych liściach, które opadną z drzewa. Jesienią patogen przerasta blaszkę liściową i w postaci tak zwanej otoczni czeka aż do wiosny. Temperatura startowa dla grzyba to 10°C dlatego klimat umiarkowany jest idealny do jego szybkiego rozwoju. Wiosną, kiedy warunki atmosferyczne są sprzyjające, rozpoczyna się dojrzewanie otoczni. W każdej z nich znajduje się zwykle około 1000 zarodników workowych. Rozwój zarodników w otoczni trwa kilka dni, podczas których z bezbarwnych stają się oliwkowe. Kiedy są już dojrzałe, wystarczy lekki opad deszczu, aby zaczęły się rozsiewać. Od tego momentu w ciągu kilku godzin, przy pomocy wiatru dostają się na rośliny żywicielskie w obrębie kilkuset metrów. Wysiew kolejnych zarodników rozpoczyna się wraz z następnymi opadami, nawet po kilkunastu godzinach od pierwszego.

Czym są infekcje pierwotne, a czym wtórne?

Gdy na zewnątrz panuje temperatura w granicach 18 do 23°C, zarodniki workowe opanowują roślinę w ciągu około 8 do 10h. To właśnie infekcja pierwotna. Na roślinie zaczynają się tworzyć grzybnie, które potrzebują około tygodnia na rozwój. Po tym czasie w pełni dojrzałe już zarodniki konidialne wydostają się z grzybni i razem z wiatrem i deszczem rozchodzą się na całe drzewo, a nawet drzewa sąsiednie. Proces ten jest infekcją wtórną, która ma swój początek po okresie kwitnienia i trwa aż do zbiorów.

Jak zapobiegać parchowi jabłoni?

Parch jabłoni jest na tyle powszechny, że czynności mające na celu zapobieganie mu powinny być wykonywane każdego roku. Okresem największego zagrożenia jest czas od fazy zielonego pąka aż do 10 dni po kwitnieniu rośliny. Program zapobiegania chorobie rozpoczyna się na samym początku sezony i należy go kontynuować aż do końca kwietnia.

• Profilaktyka

Zdając sobie sprawę, jak szkodliwy jest parch, nie ryzykuj, tworząc mu odpowiednie warunki do rozwoju poprzez pozostawienie na działce opadłych liści. Zawsze w możliwie najkrótszym czasie pozbywaj się wszystkich porażonych części rośliny. Jeśli chcesz, możesz na porażonych liściach zaszczepić pożyteczne, wrogie pachowi grzyby, które pozwolą zmniejszyć porażenie drzew nawet o 80%.

Inną skuteczną ochroną przed parchem jest sadzenie drzew odpornych na chorobę. Niestety, w takim wypadku musisz brać pod uwagę, że egzemplarze te mogą być bardziej podatne na inne choroby.

• Opryski prewencyjne na parcha jabłoni

Opryski zwalczające parch jabłoni jeszcze przed jego pojawieniem się mają za zadanie zahamować rozwój zarodników bez względu na etap, w którym w danym momencie jest grzyb. Do zastosowania oprysku wybieraj bezwietrzny, suchy dzień, ponieważ każdy deszcz znacznie zmniejsza skuteczność użytych preparatów. Zwykle trwałość fungicydów wynosi około tygodnia w trakcie kwitnienia i maksymalnie 2 tygodnie, jeśli zastosujesz oprysk po kwitnieniu.

Wszystkie fungicydy, których chcesz użyć, powinny uwzględniać dogłębną analizę stanu twoich drzew. Wybierając odpowiedni preparat, weź więc pod uwagę:

• wiek drzew,
• odporność na choroby,
• stan zdrowotny drzew,
• fazę rozwojową grzyba,
• warunki atmosferyczne.

Zwalczanie parcha jabłoni po pojawieniu się objawów

Jeżeli mimo stosowania zabiegów prewencyjnych parch jabłoni zdążył się rozwinąć, należy podjąć silne kroki, które pomogą się z nim uporać.

Opryski, które zastosujesz już po pojawieniu się objawów, mają za zadanie zniszczyć istniejące grzybnie z zarodnikami konidialnymi lub też same zarodniki. Zwykle zabiegi te wykonuje się dwukrotnie, w odstępstwie około tygodnia.

Opryski zwalczające chorobę wykonuje się podczas konkretnych faz rozwojowych drzewa, a więc podczas:

• pojawiania się liści,
• fazy pąka zielonego,
• fazy pąka różowego,
• fazy kwitnienia,
• wzrostu zawiązków kwiatowych.

Co roku na liście preparatów do zwalczania parcha jabłoni znajdują się inne preparaty, dlatego przed zakupem odpowiedniego środka sprawdź, co możesz zastosować.

Stosowanie naturalnych, ekologicznych środków zwalczania choroby czy też wykonywanie chemicznych oprysków już po pojawieniu się objawów to czynności niezbędne do pokonania parcha jabłoni. Jeśli masz jabłonie, każdego roku dokładnie je oglądaj i stosuj się do wymienionych wyżej zasad. Dzięki temu zagrożenie parchem będzie znacznie mniejsze.