Spis treści:
- Cytryniec chiński – krzew z Azji
- Jak uprawiać cytryniec chiński?
- Jakie właściwości mają jagody cytryńca chińskiego?
Cytryniec chiński – krzew z Azji
Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) to wieloletnie pnącze wywodzące się z chłodniejszych rejonów Azji Wschodniej – naturalnie porasta lasy liściaste Syberii, północnych Chin, Korei i Japonii. W warunkach naturalnych oplata pnie drzew, osiągając od 10 do 15 metrów długości przy niewielkiej średnicy łodygi, co czyni go rośliną łatwą do prowadzenia przy kratkach, siatkach czy pergolach. Jego eliptyczne liście, długości do 10 cm, mają ząbkowane brzegi i osadzone są na charakterystycznych czerwonych ogonkach. Po roztarciu wydzielają delikatny, cytrynowy zapach – stąd polska nazwa. Kwiaty rozwijają się późną wiosną, w maju i czerwcu. Mają kremowobiały lub różowawy kolor, przyjemny zapach i są rozdzielnopłciowe, ale w większości przypadków występują na tej samej roślinie, co oznacza, że nie potrzeba dwóch egzemplarzy do uzyskania owoców.
Roślina zaczyna owocować zazwyczaj w czwartym roku po posadzeniu, choć w mniej korzystnych warunkach może to potrwać do sześciu sezonów. Owoce dojrzewają pod koniec sierpnia lub na początku września, tworząc kłosowate grona złożone z kilkudziesięciu kulistych, jaskrawoczerwonych jagód. Każda z nich ma średnicę około 1 cm i zawiera jedno lub dwa nasiona. Tradycyjne określenie „owoc o pięciu smakach” nie jest przypadkowe – skórka jest słodka, miąższ kwaśny, a nasiona po rozgryzieniu odsłaniają smak gorzki, cierpki i lekko słony. Ta niezwykła złożoność smakowa wynika z obecności wielu substancji aktywnych. W tradycyjnej medycynie chińskiej cytryniec stosowany jest od stuleci jako naturalny środek wzmacniający organizm.
Jak uprawiać cytryniec chiński?
Cytryniec chiński dobrze znosi polskie zimy – w gruncie radzi sobie bez osłon, przetrzymując mrozy do –30°C. Najlepiej rośnie w podłożu żyznym, lekko kwaśnym (pH 5,5–6,5), dobrze zdrenowanym i stale umiarkowanie wilgotnym. Przed sadzeniem warto dodać do ziemi kompost lub obornik, a powierzchnię wokół pędów przykryć korą drzew iglastych – ograniczy to parowanie wody i wzrost chwastów. Optymalne stanowisko to miejsce jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione, z osłoną od wiatru – dobrze sprawdza się wschodnia ściana budynku, altana lub pergola ustawiona przy ogrodzeniu. Cytryniec nie toleruje długotrwałej suszy. W czasie upałów potrzebuje regularnego podlewania, najlepiej dwa razy w tygodniu, ponieważ przesuszenie gleby skutkuje opadaniem owoców lub podsychaniem liści.
Kwiaty cytryńca chińskiego są rozdzielnopłciowe. Jednak najczęściej obie płcie występują na tej samej roślinie. Fot. np-e07 / Canva Pro
Przez pierwsze dwa lata po posadzeniu pnącze rozwija się swobodnie, dopiero od trzeciego sezonu należy wybrać 1-3 najsilniejsze pędy i prowadzić je pionowo po podporach, usuwając przy tym słabsze odrosty. Wczesną wiosną wykonuje się cięcie sanitarne – usuwa się pędy chore, przemarznięte oraz te, które nadmiernie zagęszczają wnętrze rośliny. Pędy boczne skraca się nad 12.–15. pąkiem, co wspomaga formowanie kwiatów. Latem cięcie nie jest zalecane, ponieważ intensywny wypływ soków może osłabić krzew. W uprawie gruntowej wystarcza coroczne nawożenie kompostem wczesną wiosną, natomiast w doniczce należy dostarczać składniki mineralne co około trzy tygodnie, najlepiej w formie płynnego nawozu dla roślin kwasolubnych. Plony z dobrze prowadzonej rośliny w gruncie sięgają 1–5 kg jagód rocznie; w donicy zbiór jest mniejszy, ale nadal wartościowy, zwłaszcza w miejskich warunkach balkonowych lub tarasowych.
Przeczytaj również: Krzewy o minimalnych wymaganiach pielęgnacyjnych. Wiecznie zielone, z oryginalnymi liśćmi i kwiatami
Jakie właściwości mają jagody cytryńca chińskiego?
Jagody cytryńca wyróżniają się wysoką zawartością substancji aktywnych, które wspierają naturalne mechanizmy obronne organizmu i poprawiają ogólną kondycję. Szczególne znaczenie mają lignany – związki obecne przede wszystkim w nasionach – które korzystnie wpływają na funkcjonowanie wątroby oraz pomagają organizmowi przystosować się do stresu fizycznego i psychicznego. Owoce dostarczają również witaminy C i E w ilościach porównywalnych z niektórymi cytrusami, a także flawonoidów i kwasów organicznych, takich jak cytrynowy, jabłkowy i winowy. Dzięki temu działają przeciwutleniająco, wzmacniają układ odpornościowy i wspierają równowagę metaboliczną. Regularne spożywanie jagód w umiarkowanych ilościach wspomaga również utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu oraz cukru we krwi, a także pozytywnie wpływa na poziom energii i koncentrację.
Cytryniec chiński można spożywać również na świeżo lub wykorzystywać w przetworach: dżemach, sokach, syropach czy konfiturach Fot. vig64 / Canva Pro
W tradycyjnej fitoterapii owoce cytryńca stosuje się w różnych formach – najczęściej jako napar, odwar, nalewkę lub susz do zaparzania. Można je spożywać również na świeżo lub wykorzystywać w przetworach: dżemach, sokach, syropach czy konfiturach. Pasteryzowane soki i konfitury długo zachowują właściwości prozdrowotne, a suszone jagody doskonale sprawdzają się jako baza do herbaty ziołowej. Z kolei nasiona, po wytłoczeniu oleju, są wykorzystywane w ziołolecznictwie jako źródło witaminy E. Choć cytryniec ma wiele korzystnych zastosowań, nie powinien być stosowany w przypadku niektórych schorzeń – przeciwwskazania obejmują m.in. nadciśnienie, epilepsję i ciążę, ponieważ jego działanie pobudzające może w tych przypadkach przynieść więcej szkody niż pożytku. W każdej sytuacji warto skonsultować stosowanie ziół z lekarzem lub farmaceutą.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Kwitnący krzew odporny na suszę. Żarnowiec miotlasty – najpiękniejsze odmiany i wymagania
Jakie rośliny do donic na taras? Będą go zdobić od wiosny do późnej jesieni
Na balkon, taras i słoneczne rabaty. Jak uprawiać werbenę ogrodową, by kwitła jak najdłużej?