Spis treści:
Smaczne i plenne odmiany agrestu
Charakterystyczny smak agrestu sprawia, że budzi on wiele kontrowersji wśród smakoszy letnich owoców prosto z krzewu. Jest oryginalną mieszanką słodkości, kwasowości i goryczy w proporcjach, które sprawiają, że z jednej strony po zjedzeniu go chce się sięgnąć po kolejny kęs, z drugiej zaś aż nas "wykręca".
Młodzi ogrodnicy kojarzą agrest przede wszystkim właśnie z cierpko-kwaśnym smakiem kulistych owoców z kolczastego krzaka, intrygująco zieleniącego się w rogu babcinej działki. Wspomnienia często są przyczyną kultywowania pewnych drobnych, rodzinnych tradycji, a uprawa tych samych krzewów owocowych należy do częstych wyborów. Jednak z agrestem stała się rzecz dziwna, bo z czasem jego sława zaczęła zanikać, a na nowych działkach jest rzadko spotykanym okazem i to niezależnie od odmiany.
Niegdyś uprawy produkcyjne agrestu w Polsce były tak duże, że zyskaliśmy miejsce w ścisłej europejskiej czołówce. W tamtym okresie również uprawy przydomowe agrestu były częstsze, a zbierane owoce trafiały do soków, kompotów, dżemów i rozmaitych wypieków, którymi zajadały się całe pokolenia. Trudno powiedzieć, dlaczego agrest w ogrodach zaczął zanikać. Jednak jego walory smakowe, łatwość uprawy, wszechstronne zastosowanie i wartości, których ogrom kryje się w cierpko-kwaśnych owocach, sprawiają, że znów pojawia się w planach ogrodniczych.
Pierwsze posadzone przeze mnie krzewy agrestu wielkoowocowego w formie krzaczastej wyrosły na wysokość ponad 1,5 metra, dlatego postanowiłam o nie zadbać i nieco inaczej poprowadzić. Jednocześnie znalazłam miejsce, by powiększyć kolekcję, dodając nowe odmiany.
Krzew agrestu pełen dojrzewających owoców, średnio wczesna odmiana w uprawie ogrodowej. Fot. Gfed/CanvaPro
Znajomy ogrodnik opowiedział mi o nich i poradził, które odmiany agrestu w amatorskiej uprawie prowadzi się najłatwiej, osiągając jednocześnie obfite plony. Różnią się one nie tylko kolorem, lecz także strukturą skórki, kształtem i wielkością owoców, a także odpornością krzewu na szkodliwe czynniki zewnętrzne. Według niego smaczne i plenne odmiany agrestu to m.in.:
- 'Biały Triumf' – średnio-wczesna odmiana krzewów o stosunkowo silnym wzroście, kolczasta, wypuszczająca długie pędy mocno ulistnione; wydaje duże, jasnozielone owoce;
- 'Captivator' – odmiana krzaczasta, rozłożysta o dynamicznym wzrośnie i pozbawiona kolców na pędach; wydaje duże, czerwone i soczyste owoce o słodko-kwaśnym posmaku;
- 'Czerwony Triumf' – odmiana średnio wczesna, o silnym wzrośnie i luźnym, rozłożystym pokroju z pędami pokrytymi kolcami; wydaje duże, soczyste lekko owalne owoce o słodko-kwaśnym miąższu;
- 'Golding' – odmiana średnio wczesna, bardzo plenna; wydaje owoce żółto-zielone o słodko-kwaśnej nucie;
- 'Hinnonmaki Gelb' – odmiana o umiarkowanym wzrośnie, drobnokolczasta; wydaje dość duże owoce w złotożółtym kolorze pokryte miękkimi szczecinkami;
- 'Hinnonmaki Rot' – bardzo odporna na choroby i mróz odmiana średnio wczesna o słabszym wzroście i pokroju równym, kulistym bez licznych rozgałęzień; wydaje niewielkie, ale smaczne owoce w kolorze jaskrawoczerwonym;
- 'Hinsel' – odmiana średnio wczesna o silnym wzroście i kulistym, dość zwartym pokroju; pędy pokryte kolcami, mocno ulistnione; wydaje liczne owoce, które dojrzewając, przybierają odcień jasnoczerwony, w smaku słodko-kwaśne o ładnym, kulistym kształcie.
- 'Invicta' – odmiana średnio wczesna o luźnym pokroju i dość silnym wzroście; pędy rośliny pokrywają liczne kolce, a w sezonie również duże, słodkawe, żółtozielone owoce;
- 'Kati' – odmiana późna o silnym wzroście, prostych i wzniesionych pędach, na której prawie nie ma kolców; wydaje spore owoce, których smak sprawia, że pełnią one funkcję dekoracyjną bardziej niż spożywczą;
- 'Lady Delamare' – odmiana o estetycznym pokroju i umiarkowanym wzroście; wydaje duże owoce o gładkiej skórce w owalnym kształcie; soczysty miąższ jest słodkawy, a za kwaskowość odpowiada zielonożółtawa skórka; przy nieco wcześniejszym zbiorze niż zalecany, odmiana ta jest wręcz doskonała do dłuższego przechowywania;
- 'Niesłuchowski' – odmiana wczesna o wysokiej plenności i odporności na choroby typowe dla krzewów agrestu; wydaje duże, smaczne owoce, które dojrzewając, intensywnie czerwienieją, będąc nie tylko ogrodowym przysmakiem, lecz także piękną ozdobą;
- 'Pax' – odmiana wczesna o silnym wzroście i rozłożystych pędach pozbawionych kolców; wydaje duże owoce, kuliste, które dojrzewając, nabierają deserowej słodyczy i przybierają odcień ciemnej czerwieni;
- 'Puszkińskij' – odmiana średnio wczesna o umiarkowanym wzroście, ale za to naprawdę wysokiej odporności na choroby typowe dla agrestu; wydaje owoce o słodko-kwaśnym miąższu zamkniętym pod żółto-zieloną, średnio twardą skórką;
- 'Resika' – odmiana średnio wczesna o silnym dynamicznym, ale równym wzroście; wydaje regularnie żółte owoce średniej wielkości, których skórka pokryta jest gdzieniegdzie drobnymi szczecinkami;
- 'Solemio' – odmiana dojrzewająca w lipcu o umiarkowanym wzroście i zwartym pokroju; wydaje średniej wielkości owoce o słodko-kwaśnym miąższu zamkniętym pod żółtą skórką;
- 'Spine Free' – odmiana późna o umiarkowanym, równym wzroście, której pędy pozbawione są kolców lub występują na nich kolce znikome; wydaje duże, słodkie owoce o szerokim zastosowaniu; przeznaczona przede wszystkim do uprawy ogrodowej półużytkowej półozdobnej, prowadzona głównie w formie piennej;
Przeczytaj również: Sadzenie świdośliwy wczesną wiosną. Wybierz odmiany o słodkich i pełnych witamin owocach
Sadzenie agrestu na wiosnę
W szkółkach ogrodniczych można znaleźć wiele form agrestu do posadzenia w ogrodzie. Zarówno sadzonki przygotowane w doniczkach, jak i te z odkrytym korzeniem sadzi się podobnie, jak inne krzewy owocujące. Ogrodnicy polecają, aby nowe stanowiska przygotowywać i obsadzać jesienią, a dokładnie na przełomie października i listopada, jednak ja zaplanowałam sadzenie wiosenne na pierwszą połowę marca. Według kalendarza ogrodniczego ten termin również sprawdza się i jest odpowiedni dla roślin.
Jasnozielone owoce agrestu na krzaku gotowe do letnich zbiorów, spożycia i przechowywania. Fot. Andyworks/CanvaPro
Wybrałam do ogrodu:
- 2 sadzonki z odkrytym korzeniem, różne odmiany;
- 3 sadzonki w doniczkach, różne odmiany.
Pierwsze z wymienionych na etykietach miały podany ściśle określony termin sadzenia – przypadał on na końcówkę lutego i początek marca. Pod sadzonki z odkrytym korzeniem przygotowałam już wcześniej stanowiska oraz dołki w rozmiarze 30 cm x 40 cm.
Przed posadzeniem ważne jest, aby lekko otrzepać korzenie roślin oraz przygiąć je rękawicą do boków, by zbita bryła rozłożyła się, zanim trafi do gleby. Po umieszczeniu sadzonki w dołku należy zasypać korzenie spulchnioną mieszanką ziemi np. z dobrze przerobionym domowym kompostem.
W przypadku agrestu trzeba pamiętać o zasadzie namaczania przesuszonego korzenia. Jeśli bryła osypuje się i widać, że wilgoć w dużej mierze odparowała, warto przełożyć roślinkę na kilka godzin do pojemnika z odstaną wodą i dopiero osadzić ją w ziemi.
Sadzonki agrestu w doniczkach posadziłam we wcześniej przygotowanych dołkach, w żyznym, spulchnionym i oczyszczonym podłożu. Agrest po wyjęciu z doniczek produkcyjnych powinien trafić do ziemi nawet 5 cm głębiej niż dotychczas. Co więcej, wielkość dołków musi pozwolić na swobodne przełożenie bryły korzeniowej i obsypanie jej nową, wartościową ziemią. Moje sadzonki wyglądały na odrobinę "zmęczone", dlatego idąc za radą znajomego ogrodnika, na dno dołków dodatkowo wrzuciłam po garstce granulowanego obornika i to zasypałam ziemią.
Dlaczego wybrałam do uprawy różne odmiany, ale kwitnące i dojrzewające w podobnym czasie? To proste, kwiaty agrestu są w zasadzie samopylne, jednak jeśli zapewnimy im możliwość zapylenia krzyżowego, zwiększymy tym samym szanse na zawiązanie smaczniejszych owoców w dużej ilości.
Krzewy agrestu nadają się do prowadzenia w rozmaitych formach, co sprawia, że nie tylko stanowią źródło wartościowych owoców, lecz także można nimi w pewien sposób przyozdobić ogród. Jednak trzeba pamiętać, że sposób prowadzenia i odpowiednie rozplanowanie uprawy ma duże znaczenie dla zdrowia krzewów owocowych. Ogrodnicy podpowiadają, by sadzonki agrestu rozsadzać w ściśle określonej rozstawie:
- 130-150 cm dla odmian krzewiastych;
- 100-130 cm dla odmian piennych;
- 60-90 cm dla odmian szpalerowych.
Dzięki temu zapewnimy im odpowiednią przestrzeń do swobodnego wzrostu, wpuścimy do wnętrza krzewów dostateczną ilość światła oraz pozwolimy na utrzymanie prawidłowej cyrkulacji powietrza w obrębie stale zagęszczającej się uprawy.
Jak dbać o agrest po posadzeniu?
Prawidłowa pielęgnacja krzewów agrestu po posadzeniu pozwala uzyskać jeszcze lepszy plon przy zachowaniu najwyższej kondycji krzewów. Dlaczego to takie istotne? Ponieważ wiele odmian agrestu może pełnić funkcję roślin ozdobnych, posadzonych w różnych częściach ogrodu. Jeśli pozwolimy im rosnąć samodzielnie i bez naszej kontroli, krzewy zaczną tracić formę, a brak pielęgnacji pobudzającej kwitnienie i owocowanie z czasem skończy się ich spowolnieniem oraz słabszym plonowaniem.
Ważną rolę w kwitnieniu i owocowaniu agrestu odgrywa stanowisko. Powinno być ono zaciszne, osłonięte od wiatru, dość ciepłe, ale latem lekko zacienione, aby prażące słońce nie poparzyło delikatniejszych owoców. Możesz też zdecydować się na odmianę o wysokiej tolerancji, która równie wysoką plenność utrzyma na stanowisku półcienistym, jak i w pełnym słońcu.
Dojrzały agrest można jeść prosto z krzewu, ale nadaje się też na soki czy do wypieków. Nie wszystkie owoce są kuliste, niektóre lekko owalne różnią się między sobą minimalnie kształtem, jednak nie odbija się to na ich smaku. Fot. Rancic Aleksandar/CanvaPro
Jak dbać o agrest po posadzeniu? Najważniejsze są 3 zadania: podlewanie, przycinanie i ściółkowanie. Warto też zwrócić uwagę na odpowiednie odżywienie roślin w okresie wegetacji.
- Nawożenie agrestu
Nawożenie roślin jest istotne, szczególnie w czasie ukorzeniania się oraz w okresie intensywnego wzrostu i owocowania. Aby zaspokoić potrzeby rośliny, wystarczy w marcu podać jej nawóz w najbardziej naturalnej formie. W sezonie podlewaj krzaczki agrestu gnojówką z żywokostu, a przed nadejściem nowego sezonu, już wczesną wiosną zaplanuj podsypanie roślin odrobiną granulowanego obornika. W ten sposób poprawisz jakość podłoża oraz zapewnisz krzewom dostęp do tych składników, których po zimie może im brakować.
- Podlewanie agrestu
Ze względu na wysokie potrzeby gatunkowe agrest potrzebuje do prawidłowego wzrostu i rozwoju wysokiej wilgotności podłoża. Nie oznacza to, że roślina lubi mokrą glebę, raczej chodzi o to, by w okresie zwiększonego zapotrzebowania na wodę (silny wzrost, kwitnienie, owocowanie) uzupełniać zużywane na bieżąco zasoby, nie pozwalając na przesychanie. To szczególnie ważne latem, gdy zasoby wody w podłożu są małe, a rzadkie deszcze nie uzupełniają ich w sposób naturalny. Wówczas to regularne nawadnianie starszych krzewów oraz zraszanie młodziutkich roślin ma największe znaczenie w zachowaniu plenności.
- Ściółkowanie agrestu
Okrycie podłoża u podstawy rośliny pozwala utrzymać optymalne parametry wodno-glebowe, a także obniżyć temperaturę np. w czasie utrzymujących się upałów. Odpowiednio dobrana ściółka ogranicza nadmierne parowanie, a także eliminuje efekt wahania temperatur, co ma duże znaczenie również na przedwiośniu. Czym ściółkować agrest? Ogrodnicy najbardziej polecają naturalne metody, jak np. rozrzucenie pod roślinami zrębek drewnianych czy rozłożenie przekompostowanej kory. Niektórzy korzystają z gotowych rozwiązań, czyli rozwijają ogrodową agrowłókninę. Każda z tych metod pomoże w rozwiązaniu problemu chwastów, jeśli dotąd często wyrastały, zwiększając konkurencję w obrębie agrestowej uprawy.
- Cięcie agrestu
Spośród wszystkich zadań do wykonania podczas pielęgnacji po posadzeniu agrestu, cięcie krzewów jest chyba najbardziej wymagające i skomplikowane. Musisz przeprowadzić go jeszcze zanim twoje krzewy rozpoczną wegetację. Na pierwszy ogień podczas cięcia w lutym idą pędy chore, uszkodzone oraz przemarznięte. Kolejnym krokiem jest przycięcie pędów bocznych na 5-7 oczek, ewentualnie na 3 oczka, jeśli w danym miejscu rozwiązanie to będzie najbardziej korzystne dla poprawy plenności krzewu oraz jego estetycznej formy.
Starsze krzewy agrestu mogą wymagać silniejszego odmłodzenia, wówczas najgrubsze, nisko wybijające się gałęzie przycina się niemalże bezpośrednio nad ziemią. Jednak młode okazy nie wymagają tak ostrego cięcia, wystarczy, że wybrane gałązki skróci się o 1/3 długości. W ten sposób krzewy zyskają światło, przewiewność oraz miejsce do rozrostu w najbardziej pożądanym kierunku. Nagrodą za poświęcenie czasu będzie wysyp dojrzałych owoców w sezonie na pięknie oczyszczonej, luźno prowadzonej koronie.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Kalendarium uprawy poziomek. Najlepsze odmiany, sadzenie i pielęgnacja
Które odmiany brzoskwiń są najlepsze? Po ilu latach zaczynają owocować?
Szczepienie drzew owocowych na przedwiośniu. W jaki sposób pobierać zrazy do szczepienia?