Spis treści:
- Jak wybrać dobre drewno do kominka?
- Jesion na opał – niedoceniane drewno
- Grab, buk i jesion – porównanie
Jak wybrać dobre drewno do kominka?
Rodzaj drewna kominkowego decyduje o tym, czy kominek stanie się źródłem przyjemnego, ekonomicznego ciepła, czy raczej kłopotów i dodatkowych kosztów. Wybór nie sprowadza się wyłącznie do estetyki płomienia czy zapachu unoszącego się w salonie – to przede wszystkim kwestia parametrów technicznych drewna, które bezpośrednio wpływają na efektywność energetyczną, bezpieczeństwo instalacji kominowej oraz trwałość całego systemu grzewczego.
- Kaloryczność i wilgotność drewna – fundamenty wydajnego spalania
Kaloryczność drewna określa ilość energii, jaką można uzyskać ze spalenia określonej objętości lub masy. Najwyższe wartości osiągają gatunki liściaste: grab (ponad 2200 kWh/mp), dąb i buk (ok. 2100 kWh/mp), jesion, którego wartość opałowa sięga 2100 kWh/mp według danych Nadleśnictwa Łąck.
Oznacza to, że przy tej samej objętości drewna można uzyskać więcej ciepła, a więc rzadziej dokładać do paleniska. Równie istotna jest wilgotność - zbyt wilgotne polana to jeden z najczęstszych błędów użytkowników kominków. Świeżo ścięte drewno zawiera nawet 50 proc. wody, a jej odparowanie pochłania znaczną część energii, która zamiast ogrzewać pomieszczenie, ucieka w komin. Co więcej, mokre drewno produkuje więcej smoły i sadzy, zwiększając ryzyko pożaru sadzy w kominie – jednego z najgroźniejszych zagrożeń dla domów ogrzewanych kominkiem.
Jak podaj portal ogrzewnictwo.pl drewno o wilgotności 30 proc. traci nawet 9 proc. wartości opałowej w stosunku do drewna suchego. A zatem przy regularnym paleniu w sezonie grzewczym różnica w kosztach może sięgać setek złotych. Dlatego optymalny poziom wilgotności wynosi poniżej 20 proc., którą możemy osiągnąć dzięki sezonowaniu drewna przez minimum 1–2 lata w przewiewnym, suchym miejscu.
- Twardość, gęstość i gatunek drewna – co naprawdę się liczy?
Im drewno jest gęstsze, tym więcej energii zawiera i tym dłużej utrzymuje żar. Z tego powodu gatunki liściaste – takie jak grab, buk, dąb czy jesion – od lat uchodzą za najlepszy wybór do kominków i pieców. W stanie suchym ich gęstość wynosi od około 700 do 850 kg/m³, a wartość opałowa sięga średnio 4,1–4,6 kWh/kg, czyli około 2100–2200 kWh/mp. Nawet lżejsze gatunki liściaste, takie jak brzoza czy olcha, choć mają niższą gęstość (600–650 kg/m³) i wartość opałową na poziomie 3,7–4,0 kWh/kg, wciąż są bardziej praktyczne niż drewno iglaste, ponieważ schną szybciej i łatwiej się rozpalają, a przy tym nie powodują nadmiernego zanieczyszczenia komina.
Drewno iglaste, czyli m.in. sosna, świerk czy jodła, ma gęstość na poziomie 450–550 kg/m³ i wartość opałową 3,0–3,6 kWh/kg. Choć w przeliczeniu na kilogram daje przyzwoitą ilość energii, w praktyce okazuje się mniej wydajne. Zawiera bowiem dużo żywicy, która podczas spalania powoduje intensywne iskrzenie, dymienie i osadzanie się smoły w przewodach kominowych. W rezultacie obniża to komfort użytkowania i zwiększa ryzyko pożaru sadzy. Mniejsza gęstość sprawia również, że drewno iglaste spala się szybciej i krócej utrzymuje żar, co oznacza konieczność częstszego dokładania do paleniska. Aby uzyskać tę samą ilość ciepła, trzeba spalić znacznie większą objętość drewna iglastego niż liściastego, a to niestety czyni je mniej opłacalnym wyborem.
Przeczytaj również: Ile kosztuje drewno opałowe we wrześniu? Tu jest najtaniej
Nie oznacza to jednak, że drewno iglaste nie ma żadnego zastosowania w ogrzewaniu. Doskonale sprawdza się jako rozpałka – łatwo się zapala i szybko podnosi temperaturę w palenisku, przygotowując warunki do spalania twardszych gatunków. Może być także wykorzystywane w piecach przemysłowych lub kotłach o wysokiej temperaturze spalania, gdzie problem żywicy nie jest tak istotny. Coraz częściej stosuje się je również w formie pelletu, zwłaszcza sosnowego – proces granulacji usuwa część problemów związanych z żywicą, a wartość opałowa pelletu iglastego wynosi 17–19 MJ/kg, czyli porównywalnie z pelletem liściastym.
Badania przeprowadzone w 2017 roku na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie przez Alinę Kowalczyk‑Juśko i Jarosława Cybulskiego potwierdziły, że gęstość i wilgotność drewna wprost przekładają się na jego wartość opałową i jakość spalania. Autorzy analizowali próbki drewna topoli, wierzby oraz zrębków z różnych gatunków, zestawiając ich parametry fizyczne z ilością uzyskanego ciepła, zawartością popiołu i siarki. Wyniki jednoznacznie wykazały, że drewno o wyższej gęstości i niższej wilgotności charakteryzuje się większą wartością opałową, spala się równiej i emituje mniej zanieczyszczeń.
- Praktyczne wskazówki dla użytkowników kominków
Jeżeli chcemy w pełni wykorzystać potencjał drewna, powinniśmy kierować się kilkoma zasadami:
- wilgotność poniżej 20% – najlepiej sprawdzić ją wilgotnościomierzem lub poprosić sprzedawcę o certyfikat suszenia;
- sezonowanie – minimum 1,5–2 lata dla jesionu i buku, nawet 3 lata dla dębu i grabu;
- przechowywanie – drewno powinno być ułożone na paletach, w przewiewnym miejscu, z dostępem powietrza z boków i góry;
- rozmiar polan – mniejsze szczapy szybciej schną i łatwiej się rozpalają, większe utrzymują żar przez dłuższy czas;
- mieszanie gatunków – jesion świetnie sprawdza się do rozpalania, a grab czy dąb do długiego utrzymywania ciepła.
Dobrze dobrane drewno to inwestycja w komfort cieplny, oszczędność i bezpieczeństwo. Wybierając odpowiedni gatunek i dbając o jego właściwe przygotowanie, można zoptymalizować koszty ogrzewania i jednocześnie zadbać o czystsze powietrze w domu i mniejsze obciążenie dla instalacji kominowej.
Im drewno jest gęstsze, tym więcej energii zawiera i tym dłużej utrzymuje żar. Fot.olejx/123RF.com
Jesion na opał – niedoceniane drewno
Jesion przez lata pozostawał w cieniu dębu, buka czy grabu, choć jego parametry energetyczne stawiają go w ścisłej czołówce drewna opałowego. Według danych Nadleśnictwa Łąck jego wartość opałowa sięga 2100 kWh/mp, czyli niemal tyle samo, co u dębu i buka. Jesion dostarcza zatem podobną ilość ciepła, a przy tym wymaga krótszego sezonowania – optymalny czas suszenia wynosi 12–18 miesięcy, podczas gdy dąb czy grab potrzebują nawet trzech lat. Dla użytkowników kominków oznacza to szybsze przygotowanie opału i mniejsze ryzyko strat energetycznych wynikających z palenia zbyt wilgotnym drewnem.
Jesion wyróżnia się także czystym spalaniem. Badania prowadzone przez Vrije Universiteit Brussel w 2013 roku wykazały, że gatunki liściaste o gęstości powyżej 700 kg/m³, do których należy jesion, emitują mniej sadzy i pyłów niż drewno iglaste, a to przekłada się na mniejsze obciążenie przewodów kominowych i niższe ryzyko pożaru sadzy. Wiąże się to z rzadszym czyszczeniem komina i większym bezpieczeństwo domowników. Co więcej, spalanie jesionu daje płomień o jasnej barwie i charakterystycznym, lekko słodkawym aromacie, który wielu użytkowników uznaje za przyjemny dodatek do zimowych wieczorów.
Powinniśmy również zwrócić uwagę na sam aspekt ekonomiczny. W 2025 roku ceny jesionu w Polsce kształtują się na poziomie 270–600 zł/m³, a więc jest tańszy od grabu o około 50–100 zł. W wielu regionach jest też łatwiej dostępny, przez co może stanowić atrakcyjną alternatywę dla osób szukających drewna wydajnego, a jednocześnie przystępnego cenowo. Warto dodać, że badania opublikowane w 2024 roku w czasopiśmie Particle and Fibre Toxicology wskazują, iż spalanie drewna liściastego, w tym jesionu, powoduje niższą emisję czarnego węgla i pyłów drobnych, co zmniejsza ryzyko stresu oksydacyjnego w drogach oddechowych.
Przeczytaj również: To najbardziej kaloryczne drewno. Długo się pali i generuje dużo ciepła
Grab, buk i jesion – porównanie
Wybór drewna opałowego to decyzja, która wpływa zarówno na temperaturę w domu, jak i na koszty ogrzewania i jakość powietrza, którym oddychamy. Grab i buk od lat uchodzą za najpewniejsze rozwiązania – są gęste, długo się palą i zapewniają stabilny żar. Jednak coraz częściej w tym zestawieniu pojawia się jesion. Czy różnią się od siebie te gatunki drewna?
- grab – uchodzi za jedno z najlepszych drewien opałowych w Europie. Jego gęstość sięga nawet 820 kg/m³, dlatego spala się bardzo wolno i równomiernie, oddając ogromne ilości ciepła. Wadą jest jednak długi czas suszenia – aby osiągnąć optymalną wilgotność, grab powinien sezonować co najmniej dwa lata. W 2025 roku jego cena waha się od 390-550 zł/m³;
- buk – jego gęstość (ok. 720 kg/m³) i kaloryczność (ok. 2100 kWh/mp) sprawiają, że daje dużo ciepła, a przy tym jest łatwy w obróbce – dobrze się rąbie i szybko schnie. Buk spala się równomiernie, nie dymi nadmiernie i pozostawia stosunkowo niewiele popiołu. To drewno, które można traktować jako uniwersalne – sprawdzi się zarówno w kominkach otwartych, jak i w piecach kaflowych czy nowoczesnych wkładach kominkowych. Jego cena w 2025 roku wynosi 310-500 zł/m³, co stawia go na podobnym poziomie co grab, choć jest łatwiejszy w obróbce i mniej wymagający przy rąbaniu;
- jesion – gęstość wynosi ok. 700 kg/m³, więc nie różni się znacząco od buka. Największą zaletą jesionu jest jednak stosunkowo krótki czas sezonowania – wystarczy 1,5–2 lata, by osiągnął optymalną wilgotność. Spala się czysto, daje stabilny płomień i nie produkuje nadmiernej ilości sadzy. Co więcej, jesion bywa tańszy niż dąb czy grab i kosztuje średnio 270-600 zł/m³, dlatego może być atrakcyjną alternatywą dla osób szukających dobrego stosunku ceny do jakości.
Każdy z tych gatunków ma swoje mocne strony i ograniczenia, a wybór zależy od tego, czego oczekujemy od opału. Grab to gwarancja najwyższej wydajności i długiego spalania, ale okupiona długim czasem sezonowania i wyższą ceną. Buk pozostaje rozwiązaniem uniwersalnym – daje dużo ciepła, jest łatwiejszy w obróbce i szybciej gotowy do użycia, dlatego świetnie sprawdza się w większości domowych instalacji. Jesion natomiast wyrasta na rozsądny kompromis: oferuje wysoką wartość opałową, krótszy czas suszenia i atrakcyjniejszą cenę, a przy tym spala się czysto i równomiernie.
Źródła: deccoria.pl, ResearchGate
Przeczytaj również:
Kiedy powinniśmy uruchomić ogrzewanie? Godzina jest bardzo istotna
Jak wybrać dobre drewno opałowe?
Ogrzewanie nadmuchowe. Wady i zalety nowoczesnego rozwiązania