Z artykułu dowiesz się:
- Jak uprawiać chruścinę jagodną
- Dlaczego warto uprawiać cytryniec chiński
- Co warto wiedzieć o głożynie pospolitej
- Jakie właściwości ma głóg szkarłatny
- Jakie zalety ma idesja wieloowocowa
- Dlaczego warto uprawiać kolcowój chiński (jagody goji)
Chruścina jagodna – urocza i kompaktowa
Chruścina jagodna (Arbutus unedo), zwana też drzewem truskawkowym czy poziomkowcem, jest wyjątkowo urodziwym dodatkiem do klasycznego zagonu. Pochodzi z cieplejszych obszarów regionu śródziemnomorskiego i nawet zimą nie traci swych błyszczących, lancetowatych liści. Nie jest jednak odporna na mróz, więc zasadniczo uprawia się ją w donicach i na zimę przenosi do wnętrza. Uprawa w gruncie wymaga natomiast stosownej ochrony – krzew należy okryć włókniną ogrodową, a korzenie obficie obsypać ściółką.
Chruścina jagodna przyjmuje zazwyczaj postać krzewu lub niewielkiego drzewa, dzięki czemu doskonale odnajduje się nawet w małych ogrodach. Jesienią pokrywa się zdobnymi wiechami drobnych, dzwonkowatych kwiatów w kolorze biało–różowym. Wiosną na pędach rozwijają się owoce w postaci niewielkich jaskrawoczerwonych jagód o nieregularnej powierzchni, które faktycznie przypominają truskawki. W smaku są lekko mdłe, poniekąd słodkie, choć miłośnicy przyrównują je czasem do gujawy. Można je spożywać na surowo, ale częściej są dodawane do domowych przetworów.
Przeczytaj również: Ceny czereśni biją rekordy. Uprawa w domu jest tania i owocna
Chruścina jagodna. Fot. Getty Images
Cytryniec chiński – wytrzymały i aromatyczny
Z dalekiej Azji przywędrował do nas cytryniec chiński (Schisandra chinensis). To pnąca roślina, która z entuzjazmem oplata pnie innych drzew, pergole i altany, a w rodzimych warunkach może dorastać nawet do 7–10 m. Jej największą ozdobą są wyraziście czerwone grona owoców, które niczym korale zwieszają się pomiędzy owalnymi liśćmi. Jesienią roślina przebarwia się na atrakcyjny słoneczno–żółty kolor, dodając zagonom optymistycznego akcentu. Zimą liście opadają, ale pnącze jest wyjątkowo odporne na mróz, więc nie przysporzy ci żadnej dodatkowej pracy związanej z ochroną.
Oprócz niepodważalnych walorów estetycznych cytryniec chiński oferuje także niebywałe wrażenia zmysłowe. Zarówno liście, jak i owoce wydzielają bardzo przyjemny cytrynowy aromat, a drobne soczyste jagody są prawdziwą ucztą dla podniebienia. Smak łączy nuty słodkie i kwaśne, podczas gdy nasiona są gorzkie i słone. Jako dodatek do jogurtów, ciast czy dżemów owoce te są kopalnią minerałów oraz witaminy E, a ponadto zawierają schizandrynę – substancję o działaniu tonizującym, a potencjalnie nawet odmładzającym.
Cytryniec chiński. Fot. Getty Images
Głożyna pospolita – płodna i niewymagająca
Z Chin pochodzą i inne rzadkie gatunki krzewów i drzew owocowych, które można z powodzeniem uprawiać w Polsce. Należy do nich m.in. głożyna pospolita (Ziziphus jujuba), czyli krzew lub niewysokie drzewo, które produkuje tzw. chińskie daktyle – pestkowe owoce w smaku przypominające… jabłka. Dojrzewają dopiero późną jesienią, więc stanowią doskonałe przedłużenie letniej obfitości ogrodowej. Są pyszne na surowo, nadają się także do marynat i przetworów. Dostarczają organizmowi cennych aminokwasów, sycących węglowodanów, a także żelaza, witaminy C i innych zdrowych antyoksydantów.
Uprawa głożyny pospolitej nie jest przesadnie uciążliwa. Roślina doskonale radzi sobie na gorszych glebach i jest częściowo odporna na mróz. Nie imają się jej choroby ani szkodniki, ale wymaga regularnego podlewania, a w chłodniejszych regionach również stosownego zabezpieczenia na zimę. Można ją przy tym niemal dowolnie formować, uzyskując atrakcyjne drzewiaste kształty. Pod względem estetycznym pasuje przede wszystkim do rustykalnych i naturalistycznych ogrodów.
Głożyna pospolita. Fot. Getty Images
Głóg szkarłatny – miododajny i kolorowy
Drzewa głogu są dobrze znanym elementem polskiego krajobrazu. Są łatwe w uprawie i zdobne od wiosny do jesieni. Bywają niestety niedoceniane w ogrodnictwie. Tymczasem głóg szkarłatny (Crataegus coccinea) to stosunkowo mało znany gatunek, który oprócz walorów dekoracyjnych oferuje smaczne i zdrowe owoce, znacznie większe niż te widziane pospolicie wzdłuż szos. Ich wykorzystanie jest bardzo szerokie – od przygotowania konfitur, nalewek i herbat, po produkcję aromatycznej mąki! To, co pozostawisz na drzewie, będzie zaś zimą przyciągać chmary głodnych ptaków.
Głóg szkarłatny dorasta maksymalnie do 7 m wysokości. Roślina dobrze znosi cięcie, więc może być łatwo dostosowywana do krajobrazu. Najlepiej powodzi jej się w pełnym słońcu, a mroźne zimy znosi bez uszczerbku. Zanim jeszcze jesień pomaluje drzewo bajecznym kolorami, możesz od maja cieszyć się widokiem gęstych, śnieżnobiałych kwiatów, które skutecznie przyciągają pszczoły, trzmiele i inne owady.
Głóg szkarłatny. Fot. Getty Images
Idesja wieloowocowa – o zachwycająco wielkich liściach
Jeśli kuszą cię wyjątkowo oryginalne i rzadkie gatunki krzewów i drzew owocowych, postaw na idesję wieloowocową (Idesia polycarpa), która pochodzi ze wschodniej Azji. Jest zaliczana do rodziny wierzbowatych. W Polsce osiąga zwykle wysokość do 5 m i wyróżnia się w krajobrazie wyjątkowo dużymi, sercowatymi liśćmi, które jesienią przebarwiają się na czerwono. Trudno jednak rozstrzygnąć, co jest największym atutem tej częściowo mrozoodpornej rośliny – oprócz uroczego parasolowatego pokroju ma pachnące żółte kwiaty (uformowane w wiechy) oraz czerwone kiście soczystych owoców. Te ostatnie są w pełni jadalne, chociaż ich unikalny smak nie każdemu się podoba.
Aby cieszyć się pełną urodą idesji, warto zapewnić jej stanowisko zaciszne i słoneczne, a także o żyznym i umiarkowanie wilgotnym podłożu. Niestety w północno–wschodnich regionach kraju, w czasie surowych zim, ma tendencję do przemarzania. Kolejnym mankamentem jest dwupienny charakter rośliny, który oznacza, że do owocowania trzeba mieć dwa okazy – jeden męski, a drugi żeński.
Idesja wieloowocowa. Fot. Getty Images
Kolcowój chiński
Miłośnikom zdrowej żywności można też polecić kolcowój chiński (Lycium chinense), którego owoce znane są na całym świecie jako jagody goji. Są wyjątkowo bogate w antyoksydanty i zachwalane przez dietetyków jako doskonała ochrona dla wzroku, wsparcie systemu odpornościowego, eliksir urody, a nawet antidotum na raka. Zanim jeszcze owoce rozwiną się i dojrzeją, przez całe lato na pędach można podziwiać niewielkie, ale pięknie pachnące fioletowe kwiaty.
Niewątpliwą zaletą kolcowoju chińskiego jest łatwość uprawy. Cierniste krzewy dorastają do 2 m wysokości i są silnie rozgałęzione, ale nie mają wygórowanych wymagań. Doskonale znoszą suszę, mróz, nadmiar wilgotności, a nawet letnie upały. Co ciekawe, zwieszające się pędy po zetknięciu z podłożem mają tendencję do spontanicznego ukorzeniania się i tym samym tworzą dalsze owocujące rośliny.
Kolcowój chiński. Fot. Getty Images
Na tym nie koniec…
Powyższe zestawienie nie wyczerpuje oczywiście listy oryginalnych gatunków krzewów i drzew owocowych, które można uprawiać w Polsce. Ambitni ogrodnicy mogą zainteresować się również nieszpółką jadalną, bzem błękitnym czy choćby oliwnikiem baldaszkowym.
Kryterium wyboru powinny być przede wszystkim lokalne warunki glebowe i klimatyczne, ale także osobiste upodobanie do określonych smaków oraz dostępna przestrzeń. Do każdego ogrodu da się dobrać ciekawy i mało znany gatunek, który w sezonie uraczy zaskakującym przysmakiem, a w sąsiadach wywoła zazdrość.