Ta znana przyprawa ma wiele właściwości leczniczych. Sprawdź, na co może pomóc

Spis treści:

• Macierzanka tymianek – zioło o śródziemnomorskim posmaku
• Najpopularniejsze gatunki macierzanki 
• Macierzanka – uprawa i pielęgnacja
• Wskazówki dotyczące zbierania tymianku
• Macierzanka – właściwości, które warto znać
• Tymianek – zastosowanie wewnętrzne i zewnętrzne

Macierzanka tymianek – zioło o śródziemnomorskim posmaku 

Tymianek pierwotnie pochodzi ze wschodniego obszaru Morza Śródziemnego, ale już w XI wieku rozprzestrzenił się na Europę Środkową. Kojarzony jest głównie ze smakiem ziół prowansalskich, których jest niezbędnym składnikiem. Dziś tymianek uprawiany jest głównie w Europie Środkowej i Południowej, na Bałkanach, w Afryce Wschodniej i Maroku. 

W zależności od gatunku tymianek jest częściowo mrozoodporny. Drobne liście, których spód jest częściowo owłosiony, są w większości zielone, ale mogą też być srebrnoszare do złocistożółte. Oprócz tych odmian kolorystycznych każdy gatunek macierzanki ma również różne aromaty. Jest tymianek o aromacie cytryny lub kminku. Kwiaty pojawiają się od czerwca do października i mogą na przykład składać się z małych, białych, różowych lub niebieskawo-czerwonych płatków, które pszczoły lubią wykorzystywać jako źródło pożywienia. 

Najpopularniejsze gatunki macierzanki 

Przy wystarczającej ilości miejsca, różne rodzaje i odmiany macierzanki umożliwiają posadzenie atrakcyjnej kolekcji tymianku. Oczywiście każdy gatunek lub odmianę można również uprawiać indywidualnie.  

Znane i popularne są takie gatunki jak: 

• Macierzanka tymianek (Thymus vulgaris), czyli tymianek właściwy lub macierzanka ogrodowa. Tworzy prostsze łodygi niż inne gatunki do ok. 15 do 25 cm wysokości. Jej kwiaty są zwykle fioletowe, ale czasem także białe. 
• Macierzanka cytrynowa (Thymus citriodorus) wytwarza szersze liście niż tymianek właściwy, które podczas pocierania wydzielają bardzo intensywny cytrynowy aromat. Ma łodygi o ok. 23 cm wysokości, a kwiaty koloru liliowo-różowego lub różowego. 
• Macierzanka piaskowa (Thymus serphyllum), czyli tzw. dziki tymianek. To niewysoki krzew, który osiąga ok. 5 cm wysokości. Ma kwiaty drobne, jasnopurpurowe. Uważana jest za najładniejszy gatunek ogrodowych macierzanek. 
• Macierzanka wczesna (Thymus praecox) to bylina, która dorasta do ok. 5 cm wysokości. Tworzy kwiaty koloru liliowego i kwitnie w czerwcu oraz lipcu. 

Czytaj także: Napar z jego liści działa jak witaminowa bomba. Dlaczego warto uprawiać i stosować czystek?

Macierzankę tymianek można zasiać lub kupić gotowe rośliny. Fot.123RF.com

Macierzanka – uprawa i pielęgnacja 

Odporne odmiany dobrze sobie radzą w ogrodach, posadzone w glebie ubogiej w składniki odżywcze, najlepiej w pełnym słońcu. Tymianek można też sadzić w doniczkach, ale wtedy nie należy dopuścić do jego przesuszenia, w przeciwieństwie do uprawy na dworze, gdzie susza zwykle nie przeszkadza. Macierzankę tymianek można zasiać lub kupić gotowe rośliny i posadzić je w ogrodzie. 

Wysiewanie nasion najlepiej wykonać wczesną wiosną i zasiać je w doniczkach z ziemią zmieszaną z piaskiem. Nasiona wysiewa się do zwilżonej gleby i przykrywa około dwoma centymetrami ziemi. W okresie kiełkowania nasion gleba musi być zawsze lekko wilgotna, ale nie mokra. Małe sadzonki macierzanki kiełkują po prawie dziesięciu dniach, ale nawet do trzech tygodni. Młode rośliny tymianku potrzebują jak najwięcej światła i trzeba je wynieść na zewnątrz, gdy tylko pozwoli na to wiosenna pogoda (brak przymrozków). 

Kiedy sadzonki tymianku mają około 10 cm wysokości, można je posadzić na zewnątrz lub przesadzać do większych doniczek. Bardziej wrażliwe odmiany należy nadal chronić przed przemarzaniem pokrywą wykonaną z chrustu. Rośliny na ogół nie tolerują zbyt dobrze wilgoci w zimie. 

Wskazówki dotyczące zbierania tymianku 

W pierwszym roku macierzanka jest dość delikatną rośliną, więc powinna być zbierana bardzo ostrożnie, tylko w razie konieczności. Dopiero od drugiego roku tymianek znacznie zyskuje na sile i wielkości, więc bez problemu można przejść do jego zbierania. 

Tymianek jest zbierany przed, w trakcie lub po okresie kwitnienia i wiązany w małe bukiety. Obcięte gałązki wiesza się w zacienionym, ale przewiewnym i ciepłym miejscu, aby mogły szybko wyschnąć. Jak tylko liście wyschną, możesz je oderwać od łodyg. Powinny być przechowywane w suchym miejscu, możliwie chłodnym i chronionym przed światłem. 

Macierzanka – właściwości, które warto znać 

Tymianek bardzo dobrze smakuje jako przyprawa w kuchni śródziemnomorskiej, ale jest to również wszechstronna roślina lecznicza, która może pomóc w walce z prawie całym spektrum powszechnych dolegliwości. W medycynie ludowej właściwości tymianku wykorzystywano przy różnych dolegliwościach, np. zapaleniu krtani, astmie, problemach trawiennych (takich jak lekkie bóle brzucha, wzdęcia i wzdęcia), przewlekłym zapaleniu żołądka oraz problemach skórnych takich jak swędzenie.  

Ziele macierzanki zawiera między innymi olejek eteryczny (na czele z tymolem i karwakrolem jako najważniejszymi składnikami), monoterpeny fenolowe, flawonoidy, saponiny i garbniki. Dzięki nim tymianek: 

• ma właściwości antybiotyczne i przeciwzapalne; 
• pomaga zwalczyć kaszel i przeziębienia wywołane przez patogeny; 
• ułatwia odkrztuszanie zalegającej flegmy; 
• pomaga wzmocnić procesy trawienne, stymuluje pracę wątroby; 
• wspiera łagodzenie zgagi; 
• pomaga uregulować cykl menstruacyjny, złagodzić bóle miesiączkowe oraz stymulować owulację; 
• pomaga w zwalczaniu objawów menopauzy; 
• pomaga uspokoić układ nerwowy; 
• pomaga zapobiec bezsenności i zaburzeniom snu; 
• wspomaga złagodzić ból gardła: pomaga zwalczyć bakterie i wirusy oraz hamuje stany zapalne; 
• pomaga w walce z zapaleniem dziąseł i nieświeżym oddechem; 
• stosowany zewnętrznie w postaci nalewki tymiankowej pomaga przy reumatycznym bólu stawów i urazach układu mięśniowo-szkieletowego np. skręceniach, stłuczeniach itp.; 
• ułatwia gojenie się ran; 
• pomaga w walce z egzemą, niedoskonałościami skóry, wypryskami i czyrakami. 

Czytaj także: Nie tylko pięknie wygląda, ale też leczy. Jak pielęgnować świerk i dlaczego warto go mieć w ogrodzie

Tymianek to wszechstronna roślina lecznicza. Fot.123RF.com

Tymianek – zastosowanie wewnętrzne i zewnętrzne 

Macierzankę można wykorzystać do przygotowania herbaty tymiankowej. Wsyp łyżeczkę ziela tymianku do około 150 ml gorącej wody, przykryj i odstaw na 5 minut, a następnie odcedź. Pij ciepły napar kilka razy dziennie. Zalecana dzienna dawka to cztery do sześciu gramów suszu leczniczego. 

Aby przygotować roztwór do płukania gardła i jamy ustnej, przygotuj napar, jak opisano powyżej, ale z dodatkiem jednej łyżeczki ziela tymianku na 100 ml wody. 

W przypadku przeziębienia można użyć tej rośliny leczniczej do przygotowania leczniczej kąpieli. 100 g suszonego ziela tymianku zalej 1 litrem gorącej wody, pozostaw napar pod przykryciem na 10 minut, odcedź i wlej do wanny z wodą. Takie kąpiele w macierzance pomagają również na wszelkie stany zapalne skóry, odprężają, przynoszą ulgę bolącym mięśniom i relaksują. 

Zewnętrzne zastosowanie macierzanki może również uwzględniać okłady z naparu lub stosowanie rozcieńczonego olejku eterycznego. Weź 50 ml oleju migdałowego jako bazowego oleju tłuszczowego. Wkropl do niego dziesięć kropli olejku tymiankowego i laurowego. Możesz go wcierać w plecy i inne obszary ciała kilka razy dziennie. 

Uwaga! U kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią należy zrezygnować ze stosowania tymianku. U dzieci często trzeba zmniejszyć dawkę ziela.