Spis treści:
- Karczochy – co to za roślina?
- Dlaczego warto uprawiać karczochy?
- Karczoch – uprawa
- Uprawa karczochów – wysiew i sadzenie
- Zbiory karczochów
- Jak przyrządzać karczochy?
Karczochy – co to za roślina?
Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus) to warzywo, które pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. W swoim naturalnym klimacie jest rośliną wieloletnią. W Polsce uprawia się go jako roślinę jednoroczną, ponieważ nie jest w stanie przetrwać chłodnej zimy.
Należy do rodziny astrowatych. Od czerwca do września z szyszkowatych główek pokrytych charakterystyczną łuską roślina wypuszcza fioletowe kwiaty, łudząco podobne do kwiatów ostu.
Karczoch zwyczajny osiąga nawet 2 metry wysokości. Jest ceniony nie tylko ze względu na walory estetyczne, ale przede wszystkim za walory smakowe i zdrowotne. Łuska, którą pokryte są główki kwiatostanowe tej rośliny, skrywa część jadalną, chętnie wykorzystywaną przez miłośników kuchni śródziemnomorskiej.
Odmianą warzywa jest karczoch hiszpański (Cynara cardunculus). Ten przodek karczocha zwyczajnego może dorastać nawet do 2,5 metra wysokości. Uprawiany jest głównie w państwach basenu Morza Śródziemnego, Europy Południowej, Wysp Kanaryjskich i Afryki Północnej. Inaczej, niż w przypadku karczocha zwyczajnego, jadalne są jego kłącza i części liści.
Karczoch posiada wiele zalet. Fot. 123RF.com
Dlaczego warto uprawiać karczochy?
Jeśli chcesz mieć w swoim ogrodzie roślinę, która jest piękna, a przy okazji można ją wykorzystać praktycznie, świetnym wyborem jest właśnie karczoch. Kwiat ozdobi twój ogród, a jadalna część rośliny pozytywnie wpłynie na zdrowie.
Jadalne główki karczochów zawierają inulinę – polisacharyd, który obniża indeks glikemiczny potraw i spowalnia wchłanianie cukru z pokarmu do krwi. Dzięki temu karczochy mogą być spożywane przez diabetyków. Związki występujące w karczochach (m.in. cynaryna) pobudzają działanie woreczka żółciowego, wzmacniają wątrobę, ułatwiają pracę układu pokarmowego oraz obniżają poziom złego cholesterolu we krwi.
Karczochy są niskokaloryczne, więc mogą znaleźć się w menu osób, które chcą zrzucić zbędne kilogramy. Pomagają w odchudzaniu oraz działają moczopędnie. Ponadto wyciąg z liści karczocha znajduje także zastosowanie w kosmetyce.
Karczochy posiadają wiele właściwości zdrowotnych. Fot. Pixabay
Karczoch – uprawa
Jedną z najbardziej niedocenianych roślin w Polsce są właśnie karczochy. Uprawa tych warzyw w naszym kraju jest utrudniona, ponieważ lubią ciepły klimat. Mimo tego możesz spróbować wyhodować swoje własne, zdrowe karczochy.
Przeczytaj również: Korzeń do zadań specjalnych. Na co pomaga i jak stosować żywokost w domu i ogrodzie
Uprawa karczochów – wysiew i sadzenie
Od połowy lutego nasiona karczocha wysiewa się w rozsadniku, a następnie rozsadza do doniczek. Po tym należy umieścić je na nasłonecznionym parapecie i czekać do połowy maja. Do prawidłowego rozwoju karczochy potrzebują temperatury około 20° C. Kiedy nie będzie już ryzyka wystąpienia przymrozków, możesz przystąpić do umieszczenia roślin w gruncie.
Pamiętaj, aby nie sadzić karczochów zbyt gęsto. Najlepiej umieść je w około metrowych odstępach. Podczas sadzenia wybieraj tylko te najsilniejsze i najzdrowsze.
Karczochy zakwitają najczęściej w drugim roku uprawy i kwitną od lipca do sierpnia. Aby uzyskać dorodne pąki, na każdej roślinie pozostaw około 3 pędów, a na każdym z nich po 2–3 pąki kwiatowe.
Pamiętaj, by przed nadejściem zimy ściąć pędy karczocha bezpośrednio nad ziemią i skrócić pozostałą rozetę liści. Najlepszym rozwiązaniem jest wykopanie karczochów i przezimowanie ich w piwnicy, aby nie przemarzły. Wraz z nadejściem wiosny ponownie je wysadź. Najlepiej sprawdzi się inne miejsce w żyznej i próchniczej ziemi. Koniecznie zabezpiecz rośliny przed wiosennymi przymrozkami.
Przeczytaj również: Brukselka – jak ją uprawiać, by bogato obrodziła? Tak postępuj, a się nie zawiedziesz
Kiedy jest najlepszy czas na zbiory karczochów?
W warunkach klimatycznych, jakie panują w naszym kraju, karczochy mogą plonować maksymalnie do 4 lat. Jest to możliwe tylko pod warunkiem zapewnienia im wysokiej żyzności podłoża oraz posadzenia w ciepłym, nasłonecznionym miejscu.
Jedna roślina może wytworzyć nawet do 12 kwiatostanów w ciągu roku. Karczochy zbiera się od sierpnia do października. Zbiory należy rozpocząć jeszcze w momencie, gdy kwiatostany są zielone i zamknięte. Najskuteczniejszym sposobem jest odcięcie główki w miejscu tuż poniżej dna kwiatowego.
Zbiory karczochów przypadają od sierpnia do października. Fot. 123RF.com
Jakie wymagania glebowe mają karczochy?
Karczochy można określić mianem roślin południa. Pochodzą z rejonów Morza Śródziemnego i mają specyficzne wymagania uprawowe. Potrzebują sporego nasłonecznienia i osłonięcia od wiatru, jak również regularnego pielenia i podlewania.
Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z siewką, czy dorosłą rośliną, karczochy nie znoszą niskiej temperatury. Z tego powodu powinny być uprawiane z rozsady, a do gruntu mogą być wysadzane dopiero po przejściu wiosennych przymrozków. Nie zapomnij o odpowiedniej jakości gleby, w której będziesz uprawiać karczochy. Karczoch zwyczajny potrzebuje ziemi żyznej, próchniczej i przepuszczalnej o obojętnym lub lekko zasadowym odczynie. Warto przed zasadzeniem zastosować nawóz wieloskładnikowy, który jest bogaty w azot. Jeśli zależy Ci na otrzymaniu jadalnych kwiatostanów, nie możesz dopuścić, by roślina miała ich więcej niż 8. Zbieraj je od lipca do września, w czasie gdy mają około 10 cm.
Mimo że karczochy są warzywami, świetnie sprawdzą się jako roślina ozdobna w rabatach kwiatowych, a także jako soliter w trawniku.
Jak przyrządzać karczochy?
Karczochy przygotujesz na wiele sposobów. Możesz je zapiekać, obgotowywać lub dusić, ale także smażyć i marynować. We Włoszech na przykład spotkasz się z tradycyjnym aperitifem z karczochów. Warzywa te są świetnym dodatkiem do sałatek, makaronów i innych dań kuchni śródziemnomorskiej.
Jadalną częścią karczochów są ich pąki kwiatowe, w których znajduje się tak zwane serce (dno kwiatowe) otoczone miękkimi listkami. Znajdują się one pod warstwą zdrewniałych łusek zewnętrznych, których należy się pozbyć. Najsmaczniejsze są pąki wyrośnięte, ale jeszcze nierozwinięte (zamknięte). Najlepiej smakują zaraz po zebraniu, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby przechowywać je do około 4 tygodni w chłodnej temperaturze.
Smak karczochów jest niezwykle oryginalny. Można w nim wyczuć orzechowy posmak z nutą goryczki. Zdecydowanie nie są warzywami na co dzień. Doskonale sprawdzą się jednak jako interesujące i wyszukane urozmaicenie jadłospisu.
Karczochy można przyrządzać na różne sposoby. Fot. 123RF.com
Przeczytaj również: Sałatka z karczochami