Spis treści
O czym warto pamiętać na grzybobraniu?
Wybierając się na grzybobranie, pamiętaj o kilku zasadach. Jeśli nie masz dużego doświadczenia, to lepiej nie zbieraj okazów, co do których przynależności gatunkowej nie masz stuprocentowej pewności. Zaopatrz się w atlas grzybów jadalnych w Polsce. Zdjęcia i opisy dostępne w takiej książeczce, pozwolą ci zapoznać się z wyglądem większości z popularnych grzybów, ale też mniej znanych gatunków. Obowiązkowo zaopatrz się też w koszyk i nożyk.
Gdzie zbierać grzyby?
Najwięcej gatunków grzybów rośnie w lasach, to najczęstsze środowisko ich występowania grzybów. W Polsce można spotkać również takie gatunki, które z powodzenie rosną na łąkach, w ogrodzie oraz na drzewach gdzieś nad wodą.
Na odwieczny dylemat grzybiarzy, „wykręcać czy wycinać”, nie ma jednoznacznej odpowiedzi, np. grzyby blaszkowe lepiej wykręcać. Zarówno przy wycinaniu, jak i przy wykręcaniu pamiętaj, żeby zrobić to delikatnie, aby nie uszkodzić grzybni. Po odcięciu grzyba powinno się ją również przykryć ściółką, żeby nie wysychała. Dobrym zwyczajem jest także nieniszczenie grzybów niejadalnych czy trujących, które stanowią integralną część leśnego ekosystemu, a w niektórych przypadkach są zagrożone wyginięciem.
Przeczytaj również: Opieńki jadalne i miodowe. Jak wyglądają i jak je zbierać?
Grzyby trujące podobne do jadalnych
-
Smaczny podgrzybek vs. goryczak żółciowy
Jadalne grzyby w Polsce to ogromna ilość gatunków. Najczęściej zbierany jest należący do rodziny borowikowatych podgrzyb brunatny (Imleria badia). Jego gładki kapelusz, o średnicy do 15 cm, u młodszych okazów jest podwinięty i półkolisty, u starszy zaś rozpostarty i bardziej płaski. Charakterystyczny dla tego grzyba jest kolor ciemnobrązowy z czerwonawym odcieniem lub kasztanowy. Znajdujące się pod spodem kapelusza rurki mają oliwkowy odcień i uszkodzone sinieją. Trzon podgrzybka ma średnicę około 4 cm i wysokość do 10 cm. Podgrzyb brunatny najbardziej lubi lasy iglaste i mieszane. Często rośnie tuż przy pniach lub w mchu, gdzie możesz go znaleźć od lata do późnej jesieni.
Podgrzyb jest trujący na surowo, ale po przetworzeniu świetnie nadaje się do smażenia, gotowania czy marynowania. Często przechowywany jest w formie suszonej. Możesz pomylić go z goryczakiem żółciowym. W przypadku goryczaka po skosztowaniu jego kawałka poczujesz gorzki smak na języku. Do innych przedstawicieli rodziny borowikowatych należą m.in.
- podgrzybek zajączek (Xerocomus subtomentosus),
- suchogrzybek złotopory (Xerocomellus chrysenteron),
- koźlarz czerwony (Leccinum aurantiacum),
- koźlarz babka (Leccinum scabrum),
- koźlarz pomarańczowożółty (Leccinum versipelle).
Podgrzybek vs. goryczak żółciowy. Fot. 123RF.com / Wikipedia commons/bend gliwa
- Szlachetny borowik vs. borowik szatański
Wśród grzybiarzy największą estymą cieszy się borowik szlachetny (Boletus edulis). W Polsce najczęstszym miejscem jego występowania są góry, ale można go także spotkać na nizinach. Ten biały grzyb jadalny (nazywany tak ze względu na kolor młodych osobników) jest wyjątkowo aromatyczny. Swietnie sprawdza się jako grzyb suszony, ale można wykorzystać go też do marynowania czy jako składnik sosów lub zup. Największe osobniki mają kapelusz dochodzący nawet do 25 cm średnicy. U dojrzałych borowików barwa kapelusza jest brązowa. Najczęściej ma matową powierzchnię, która po deszczu staje się lepka.
Do borowikowatych należy też grzyb szatan, czyli borowik szatański. Powoduje on ciężkie dolegliwości żołądkowo-jelitowe, jednak nie jest śmiertelnie trujący. Od borowika szlachetnego odróżnia go zupełnie inna kolorystyka. Kapelusz grzyba szatana jest żółtawy lub zielonkawy. Cechą indywidualną tego gatunku jest też bardziej krępa budowa niż w przypadku jadalnego kuzyna. Biorąc pod uwagę te dwie różnice, trudno pomylić go z borowikiem szlachetnym. Obawiasz się pomyłki? Spokojnie, gatunek ten występuje obecnie bardzo rzadko i uznany jest za wymierający na terenie Polski.
Szlachetny borowik vs. borowik szatański. Fot. 123RF/PICSEL/Wikipedia commons/bend gliwa
-
Pieprznik jadalny, czyli kurka vs. lisówka pomarańczowa
Pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius) to jeden z najbardziej popularnych i najczęściej zbieranych grzybów blaszkowych. Potocznie zwany jest kurką. Ma charakterystyczny jasnożółty kolor, czasem przechodzący w pomarańczowy, a także nietypowe, podwinięte do góry blaszki w formie długich listewek. Jest to gatunek kosmopolityczny, a więc występujący praktycznie na całym świecie z wyjątkiem Antarktydy. Najsmaczniejsze są młode osobniki. Podobnymi gatunkami są pieprznik ametystowy i pomarańczowy, jednak nie musisz się obawiać pomyłki. W obydwu przypadkach są to grzyby jadalne.
Niejadalna jest natomiast lisówka pomarańczowa, która odznacza się jednak gęściej ułożonymi blaszkami i cieńszym trzonem od pieprznika jadalnego.
Kurka vs. lisówka pomarańczowa. Fot. 123RF.com / Wikimedia common/bend gliwa
Inne grzyby jadalne, które warto znać
Popularne grzyby jadalne zbierane w Polsce to również:
- maślaki,
- mleczaje rydze,
- czubajki kanie,
- pieczarki łąkowe.
O tym, czym się charakteryzują, przeczytasz poniżej. Inne popularne grzyby jadalne rosnące w polskich lasach to m.in. gąska zielona (Tricholoma equestre) i opieńka miodowa (Armillaria mellea). Jadalne są również niektóre gatunki rosnących na drzewach grzybów potocznie zwanych hubami. Nie zawsze warto kierować się powszechnym przekonaniem co do nieszkodliwości konkretnego gatunku.
Wciąż dość często zbieranym grzybem jest krowiak podwinięty (Paxillus involutus), zwany też olszówką, który jednak u niektórych ludzi może powodować silne zatrucia i uszkodzenia nerek.
Gąska zielona. Fot. Wikimedia commons/Jerzy Opioła
- Maślak
Maślaki to grzyby, których nie trzeba przedstawiać żadnemu miłośnikowi grzybobrań. Najczęściej w lasach możesz się natknąć na maślaka zwyczajnego (Suillus luteus). Ma ciemnobrązowy lub czekoladobrązowy kapelusz, którego skórka jest lepka i błyszcząca. Jest to grzyb dość pospolity, często spotykany pod sosnami, których korzenie tworzą z grzybem specjalny rodzaj symbiozy zwany mikoryzą.
- Mleczaj rydz
Mleczaj rydz (Lactarius deliciosus) to ceniony gatunek grzyba blaszkowego o marchewkowej barwie miąższu. Łatwo go rozpoznasz. Po przecięciu trzonu lub kapelusza wydziela on mleczko o pomarańczowej barwie, a uszkodzone blaszki ciemnieją, zmieniając kolor na zielony. Gatunek ten osiąga od 4 do 12 cm średnicy kapelusza. U starszych osobników jest on wklęsły.
Mleczaj rydz (Lactarius deliciosus). Fot. Wikimedia Commons/Ericsteinert commonswiki
- Czubajka kania vs. muchomor zielonawy (sromotnikowy) i plamisty
Dość często zbieranym w Polsce grzybem jest czubajka kania (Macrolepiota procera). Jej cechy rozpoznawcze to duży kapelusz w kształcie parasola o średnicy do 30 cm oraz wysoki trzon z ruchomym pierścieniem. Młode okazy mają brązowawy kapelusz, u starszych jest on raczej białawy z brązowymi plamami. Choć doświadczeni grzybiarze nie mają problemu z odróżnieniem kani od innych grzybów, to przez początkujących bywa czasem mylony z trującymi muchomorami sromotnikowym i plamistym.
Czubajka kania vs. muchomor zielonawy (sromotnikowy) Fot. 123RF.com / Wikimedia commons/Jerzy Opioła
- Pieczarka łąkowa vs. muchomor sromotnikowy
Inny grzyb jadalny, jakim jest pieczarka łąkowa (Agaricus campestris), może być łatwo pomylony z muchomorem sromotnikowym. Zjedzenie tego drugiego pod jakąkolwiek postacią najczęściej prowadzi do śmierci.
Pieczarka łąkowa vs. muchomor zielonawy (sromotnikowy) Fot. 123RF.com / Wikimedia commons/Jerzy Opioła
-
Lejkowiec dęty
Ciekawym, choć mniej znanym grzybem jest lejkowiec dęty (Craterellus cornucopioides). Nietypowy lejkowaty kształt oraz ciemny, czasem wręcz czarny kapelusz sprawiają, że trudno go pomylić z innym gatunkiem. I choć za sprawą wyglądu zasłużył na potoczne miano trąbki śmierci, to jest to w stu procentach grzyb jadalny. W polskich lasach jest spotykany coraz częściej.
Craterellus cornucopioides. Fot.123RF.com
- Gołąbek zielonawy i wyborny
Gołąbek zielonawy (Russula virescens) oraz gołąbek wyborny (Russula vesca) to smaczne grzyby występujące w lasach liściastych i iglastych. Często spotkać je można pod bukami, brzozami i dębami. Najłatwiej rozpoznasz je po matowej i niepołyskliwej skórce na kapeluszu. U dorosłych osobników gołąbka zielonawego powierzchnia nie jest jednolita, lecz popękana i podzielona na mniejsze fragmenty.
Zobacz zbiory z grzybobrania naszych Użytkowników
