Spis treści:
- Czym są działki ROD?
- Z czego wynikają spory między działkowcami?
- Gdzie określone są zasady użytkowania działek?
- Gdzie zgłosić osoby, które nie przestrzegają zasad?
- Jak wygląda procedura rozwiązywania sporów?
Czym są działki ROD?
ROD, czyli Rodzinne Ogrody Działkowe to wydzielony obszar, przeznaczony na ogródki działkowe. Jest on ogrodzony i ma wspólną dla wszystkich użytkowników infrastrukturę, np. oświetlenie, podłączenie prądu i doprowadzenie wody. Kiedyś terenem tego typu zajmowały się zakłady pracy, one też przydzielały chętnym działki. Obecnie ROD jest zarządzany przez stowarzyszenie ogrodnicze — Polski Związek Działkowców.
Liczy się, że w Polsce jest prawie 5 tys. Rodzinnych Ogrodów Działkowych, podzielonych na pomniejsze działeczki (stan na rok 2020). W 2013 roku uchwalono ustawę, w której zawierają się przepisy dotyczące nabywania, prowadzenia takiej działki, a także zadania i funkcje, które mają pełnić ROD. Według ustawy celem rodzinnych ogrodów działkowych jest zaspokajanie wypoczynkowych, rekreacyjnych i socjalnych potrzeb członków społeczności lokalnych. W ustawie jest punkt o tym, że zadaniem działek jest kreowanie zdrowego stylu życia, czyli między innymi umożliwienie prowadzenia upraw na własne potrzeby. Rolą tego typu terenów jest także podniesienie ekologicznych standardów otoczenia.
Zainteresowanie działkami ROD wzrasta w ostatnim czasie nie tylko dlatego, że można uprawiać tam zdrowe warzywa, ale także dlatego, że jest to miejsce zielone, oddalone od ulic i miejskiego hałasu. Wiele osób traktuje je jako enklawę zieleni i przestrzeń do relaksu, gdzie można rozpalić grilla, posiedzieć na kocu czy się poopalać.
Z czego wynikają spory między działkowcami?
Rodzinne Ogrody Działkowe składają się w wielu niedużych działek położonych jedna przy drugiej. Są odgrodzone, mogą też być oddzielone drzewami czy innymi nasadzeniami, natomiast nie zmienia to faktu, że są bardzo blisko siebie. W związku z tym może zdarzać się, że sąsiadom trudno jest współżyć bez żadnych nieporozumień. Każda rodzina i każdy działkowiec prowadzi nieco inny styl życia, w różny sposób odpoczywa i różnie interpretuje hasło „spokój”.
Źródłem sporów mogą być:
- zbyt głośne zachowanie dzieci
- wpadające na sąsiednią działkę dziecięce zabawki, np. piłka
- organizowanie imprez
- spożywanie alkoholu
- słuchanie głośnej muzyki
- rozpalanie grilla i intensywny zapach lub dym
- rozpalanie ogniska
- używanie głośnych narzędzi ogrodniczych.
To tylko przykłady, ale powodów do kłótni może być znacznie więcej – każdy działkowiec ma swoje przyzwyczajenia, które niekoniecznie będą odpowiadały sąsiadom. Szczególnie ryzykowne jest sąsiedztwo starszych osób, chcących w ciszy i spokoju spędzać czas, z osobami młodszymi, które użytkują działkę po to, by na niej imprezować.
Gdzie określone są zasady użytkowania działek?
Teren Rodzinnych Ogrodów Działkowych, mimo że podzielony na pojedyncze działki, wciąż jest wspólną przestrzenią. Tego typu miejsca wymagają więc jednolitego regulaminu, który będzie jasno wskazywał, jak można grunty użytkować, co jest dozwolone, a co nie. Spisany zbiór zasad jest niezbędny, gdyż normy życia społecznego nie dla wszystkich są oczywiste. W regulaminie ROD jest kilka punktów, wskazujących jakie zachowania są pożądane, a które nie. Został on uchwalony przez Krajową Radę Polskiego Związku Działkowców w 2015 roku. Wśród punktów mówiących o uprawnieniach działkowca są następujące wskazówki.
- Działkowiec jest uprawniony do zagospodarowania działki i wyposażenia jej w odpowiednie obiekty i urządzenia zgodnie z ustawą i regulaminem.
- Działkowiec jest uprawniony do uczestniczenia w szkoleniach organizowanych przez zarząd ROD lub okręgowy zarząd PZD.
- Działkowiec jest uprawniony do występowania do zarządu ROD w sprawach dotyczących zagospodarowania i użytkowania ROD i działki.
- Działkowiec ma prawo do korzystania z urządzeń wspólnych ROD.
- Działkowiec musi przestrzegać zasad współżycia społecznego.
W regulaminie jest także szereg punktów, które określają w bardzo konkretny sposób, co można stawiać na działce (altana, szklarnia, tunel), jakie zwierzęta mogą być hodowane, w którym miejscu należy umieścić kompostownik i wiele innych. Jest także punkt odnoszący się do współżycia z sąsiadami: „Działkowiec zobowiązany jest do zagospodarowania i korzystania z działki zgodnie z jej przeznaczeniem i w taki sposób, aby nie stwarzać zagrożeń lub utrudnień w korzystaniu z działek przez sąsiadów.”
Wydawać by się mogło, że przepisy są dość konkretne, natomiast niektóre zapisy można dowolnie interpretować, co zostawia pole do nieporozumień. Przykładem może być paragraf 67, który mówi, że działkowiec zobowiązany jest nie zakłócać spokoju sąsiadom, zwłaszcza poprzez korzystanie z urządzeń ponad przeciętną miarę. Czy korzystanie z głośnej kosiarki jest zatem w porządku, czy jest już zakłóceniem spokoju? Odczuwanie hałasu jest z reguły subiektywne.
Gdzie zgłosić osoby, które nie przestrzegają zasad?
Jeśli pojawi się sytuacja, w której sąsiad raz czy dwa razy zachowa się niestosownie, głośno czy narusza w inny sposób spokój innych działkowców, warto zacząć od rozmowy. Nie zawsze głośne zachowanie czy koszenie trawy głośnym sprzętem wynika ze złośliwości – czasem po prostu ludzie nie zdają sobie sprawy, że może to komuś przeszkadzać. Jeśli sąsiad nie będzie chciał ograniczyć przeszkadzających innym aktywności, można poprosić o wsparcie konkretne organy.
Jeśli zachowania innego działkowca mają charakter kryminalny, są związane z wandalizmem, agresją i podobnymi należy je zgłaszać po prostu na policję. W kwestiach mniej poważnych, ale niemożliwych do rozwiązania w bezpośredniej rozmowie można sięgnąć po pomoc komisji mediacyjnej powołanej przez zarząd ROD. Taki punkt jest wprowadzony do regulaminu użytkowania działki w Rodzinnych Ogrodach Działkowych (paragraf 26, „Mediacja”).
Jak wygląda procedura rozwiązywania sporów?
Jeśli nie ma możliwości załagodzenia sporu indywidualnie, w trakcie sąsiedzkiej rozmowy należy sięgnąć po poradę do komisji mediacyjnej. To pierwszy krok, żeby w miarę łagodnie rozwiązać nieporozumienie. Na mediację muszą zgodzić się obie zaangażowane w konflikt strony – prowadzi ją powołana przez zarząd Rodzinnych Ogrodów Działkowych komisja mediacyjna.
Zawarcie ugody następuje w formie pisemnej, a podpisują ją strony konfliktu oraz członkowie komisji mediacyjnej. Zawarta ugoda nie może naruszać obowiązujących przepisów, czyli między innymi regulaminu ROD. Działkowcy, którzy zawarli ugodę, są zobowiązani do jej wykonania i przestrzegania zawartych w niej postanowień. Jeśli któraś ze stron nie wywiązuje się z podpisanego porozumienia, sprawę przejmuje zarząd Rodzinnych Ogrodów Działkowych.
Posiadanie działki, która jest położona w bliskim sąsiedztwie innych gruntów, może być przyjemne, jeśli „za płotem” jest ktoś sympatyczny, kulturalny i respektujący obecność innych działkowców. Nie każdemu jednak bliskie są normy współżycia społecznego. Mając grunt w Rodzinnych Ogrodach Działkowych, można poprosić o pomoc komisję mediacyjną. Jest to wyjście wtedy, gdy bezpośrednie próby rozwiązania konfliktu z sąsiadem są nieskuteczne.