Lukrecja – charakterystyka
Lukrecja to roślina wieloletnia, która pochodzi z rodziny bobowatych. Jest byliną i osiąga wysokość od 0,5 do 1,5 m. Choć nie jest rodzimym gatunkiem, doskonale radzi sobie w klimacie panującym w Polsce, a zasadzona w korzystnych dla niej warunkach, może stać się inwazyjna.
Ma silnie rozwinięty system korzeniowy, przez co bardzo trudno ją usunąć z ogrodu, ale za to łatwo rozmnażać. Korzenie rozrastają się na odległość 3-4 metrów, a następnie powstają z nich nowe byliny. Jeśli lukrecja nie będzie odpowiednio temperowana, może stać się bardzo ekspansywna i zarosnąć całą działkę. Mimo to jest bardzo pożyteczna. Jej korzenie doskonale wiążą azot z powietrza i wzbogacają ziemię w ten pierwiastek.
Roślina, oprócz wielu korzeni, rozwija także wysokie pędy pokryte drobnymi, nieparzystopierzastymi liśćmi, które wspaniale lśnią w słońcu i przyciągają uwagę. Stanowią one największą ozdobę tej byliny, którą można podziwiać przez większość roku, aż do pierwszych przymrozków. Liście więdną wraz z nadejściem mrozów.
SPRAWDŹ: Apteka w ogrodzie - Lukrecja
Fot. kwiatostany lukrecji / 123RF/PICSEL
Lukrecja – kwiaty
Lśniące liście to niejedyny walor ozdobny lukrecji. Otóż roślina wytwarza także urocze, motylkowe fioletowe, białe lub kremowe kwiaty zebrane w wyprostowane groniaste kwiatostany. Wspaniale prezentują się na tle ciemnych liści i choć wyglądają niepozornie, świetnie urozmaicają ogród.
Z kwiatów rozwijają się owoce, które mają formę gładkich, czerwonych strąków. Zawierają od 3 do 5 nasion, które można wykorzystywać do rozmnażania rośliny. Jednak na zbiory korzenia z takiej rośliny trzeba będzie poczekać kilka lat. Jeśli chcesz korzystać z cennych surowców lukrecji, lepszym pomysłem jest rozsadzenie byliny ze zdrewniałej łodygi.
Fot. kwinąca lukrecja / 123RF/PICSEL
Najbardziej znane odmiany lukrecji
Na świecie znanych jest 20 gatunków byliny, jednak najbardziej rozpowszechnione są dwa gatunki, które pochodzą z Europy i Azji. Są to:
- lukrecja gładka (łac. glycyrrhiza glabra) – wyróżnia się właściwościami leczniczymi, ale to niejedyne jej walory. Jest szeroko wykorzystywana także w kosmetyce oraz kuchni. Jest rośliną wieloletnią, którą można uprawiać nieprzerwanie w tym samym miejscu. Jej korzeń nadaje się do wykorzystania dopiero po 3-4 latach,
- lukrecja chińska (łac. Glycyrrhiza Uralensis) – szeroko wykorzystywana w medycynie chińskiej, ale także greckiej i arabskiej. Wyrasta na ok. 1 m wysokości, dzięki czemu sprawdza się w rabatach. Kwitnie na fioletowo, więc może być używana jako urozmaicenie kompozycji florystycznych.
Obie odmiany można z powodzeniem znaleźć w polskich ogrodach, ponieważ są bardzo cenione przez miłośników uprawy roślin. Nic dziwnego. Nie mają specjalistycznych wymagań i świetnie radzą sobie nawet w intensywnie nasłonecznionych miejscach.
Fot. lukrecja / 123RF/PICSEL
Uprawa lukrecji – wymagania
Lukrecja, a zwłaszcza odmiana gładka, jest bardzo prosta w uprawie. Aby móc zachwycać swoimi liśćmi i kwiatami, potrzebuje tylko:
- dobrze nasłonecznionego miejsca, które jest osłonięte od intensywnego wiatru,
- żyznej, wilgotnej gleby, która jest bogata w wapń. Jej pH nie jest istotne, jednak, lukrecja chińska najlepiej rośnie w ziemi o odczynie zasadowym.
Choć bylina dobrze znosi suszę, warto dbać również o jej regularne nawadnianie, aby korzenie były jasne i jędrne. Dzięki temu szybko odwdzięczy ci się pięknymi kwiatostanami oraz dużymi nasionami.
Najważniejsze jest to, żeby regularnie nawozić lukrecję i uzupełniać glebę w jej okolicy w potrzebne składniki odżywcze, zwłaszcza, jeśli zależy ci na zebraniu cennych korzeni.
Rekomenduje się sadzenie lukrecji nie bezpośrednio w glebie, ale w donicach włożonych w ziemię. W ten prosty sposób można zapobiec nadmiernemu rozrastaniu się rośliny na boki i ograniczyć jej ekspansywność. Dzięki temu nie zagłuszy gatunków, które rosną w jej okolicy. Dodatkowo umieszczenie lukrecji w donicy pozwoli ci lepiej "panować" nad jej rozrostem, a co więcej będziesz mógł ją z łatwością przenieść na czas zimy do domu. Jedna, jeśli nie jest to dla ciebie istotne, z powodzeniem możesz zasadzić lukrecję bezpośrednio w gruncie.
Warto również pamiętać, że młode sadzonki lukrecji są wrażliwe na zimno. Dlatego po posadzeniu byliny, zaleca się umieścić wokół niej odpowiednio grubą warstwę ściółki, która zabezpieczy nie tylko przed niskimi temperaturami, ale także intensywnymi promieniami słonecznymi. Dzięki temu zredukujesz odparowywanie wody z gleby oraz unikniesz przemarznięcia rośliny.
SPRAWDŹ: Quiz - sprawdź, czy potrafisz rozpoznać kwitnące pnącza
Fot. lukrecja ma wiele zastosowań / 123RF/PICSEL
Lukrecja – gdzie kupić?
Zastanawiasz się, gdzie kupić lukrecję? Z powodzeniem znajdziesz ją zarówno w internetowych, jak i stacjonarnych sklepach ogrodniczych. Najczęściej sprzedawana jest w postaci nasion, które należy namoczyć przed wysianiem, a następnie umieścić w donicy.
W sklepach dostępne są również sadzonki o wysokości 15-20 cm lub większe, które sadzi się bezpośrednio do gruntu lub donicy. Koszt nasion wynosi kilka złotych, z kolei cena sadzonki zależy od wielkości rośliny i może wynieść od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych.
Jednak lukrecję można bardzo łatwo rozmnożyć, jeśli masz dostęp do sadzonki. Wystarczy znaleźć ok. 20 cm młodego korzenia i posadzić go w docelowym miejscu, a następnie regularnie podlewać. Pierwsze pędy powinny pojawić się niedługo później. Bylinę najlepiej rozmnażać jesienią lub wiosną, aby miała czas zaadaptować się do nowego miejsca.
Fot. korzeń lukrecji / 123RF/PICSEL
Wyjątkowy skład i niezwykłe właściwości lukrecji
Najczęściej wykorzystywaną częścią lukrecji jest jej korzeń. To on zawiera wiele cennych składników m.in. glicyryzynę, czyli związek chemiczny, który wspomaga procesy zwalczające stany zapalne i wirusy. Co więcej, odpowiada również za niezwykły, słodki smak rośliny.
Oprócz tego w składzie korzenia lukrecji znajdują się także cenne fitosterole, polisacharydy, pektyny, flawonoidy, aminokwasy, minerały i olejek eteryczny. Składniki te, dzięki swoim właściwościom, pomagają:
- w walce z wrzodami, skurczami narządów wewnętrznych i zbyt wysokim poziomem glukozy,
- zmniejszyć nadmierną produkcję soku żołądkowego,
- ograniczyć rozwój bakterii,
- ukoić podrażnienia gardła oraz krtani,
- zmniejszyć lepkość śluzu w drogach oddechowych,
- przynieść ulgę w suchym kaszlu,
- poprawić pamięć i zdolność koncentracji,
- zmniejszyć odkładanie się tłuszczu w tkankach[1].
Mimo wielu zalet, spożywanie lukrecji może mieć negatywny wpływ na zdrowie osób, które zmagają się z nadciśnieniem krwi.
SPRAWDŹ: Apteka w ogrodzie - rośliny pomocnicze w schorzeniach wątroby
Fot. z lukrecji wykonuje się słodycze / 123RF/PICSEL
Wszechstronne zastosowanie lukrecji
Korzeń lukrecji jest szeroko wykorzystywany w medycynie, jak i… cukiernictwie. Z pewnością doskonale znasz charakterystyczne, czarne żelki lub cukierki, które wśród polskich smakoszy wzbudzają ciekawość, ale nie zyskują wielu zwolenników. Za to są szczególnie popularne w Skandynawii, jak i Niemczech oraz w Niderlandach, gdzie dzieci z rozkoszą zajadają się przysmakami z dodatkiem lukrecji.
Oprócz korzenia chętnie wykorzystywanymi częściami rośliny są jej liście, które można spożywać zarówno na świeżo, jak i po wysuszeniu. Liście stosuje się też jako zamiennik herbaty i robi z nich napary.
Z lukrecji pozyskuje się również ekstrakt, który jest chętnie wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym, jako składnik produktów do skóry. Jego składniki aktywne wspomagają procesy spowalniające tyrozynazę, czyli enzym, który uczestniczy w produkcji melaniny. Dzięki temu wspierają ograniczenie rozprzestrzeniania się barwnika w skórze[2]. Oprócz tego lukrecja wykazuje zdolność absorbowania wody w skórze, dzięki czemu jej składniki aktywne pomagają zapobiec jej zbyt szybkiemu starzeniu się[3].
Zasadź lukrecję w swoim ogrodzie i poznaj jej walory dekoracyjne! To roślina, która zasługuje na uwagę.
Autor: Redakcja Deccoria.pl
[1] https://panacea.pl/articles.php?id=4301
[2] http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2016.5-2.pdf
[3] https://eswiatkobiety.pl/lukrecja.html