Momordica (przepękla ogórkowata) – cudowny owoc. Hodowla, pielęgnacja i właściwości

Z artykułu dowiesz się:

• Charakterystyka przepękli ogórkowej
• Uprawa i pielęgnacja przepękli
• Przepękla i uprawa tunelowa
• Przepękla uprawiana w gruncie
• Zbiór, właściwości i zastosowania przepękli ogórkowatej
• Choroby i szkodniki zagrażające momordice

Charakterystyka przepękli ogórkowej

Momordica charantia jest pnączem należącym do rodziny dyniowatych (łac. Cucurbitaceae). Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej i w Polsce jest uprawiana jako warzywo. Nazywana przepęklą, gorzkim melonem i gruszą balsamiczną, staje się coraz popularniejsza na obszarze Polski, a dzieje się tak głównie ze względu na specyficzny, gorzkawy smak owoców.

Roślina tworzy długie, wiotkie pędy, które dorastają nawet do 3 m wysokości. Ma wąsy czepne, dzięki czemu świetnie wspina się na wszelkiego rodzaju stabilne podpory. Ma duże, dłoniaste liście, które są mocno powcinane na brzegach. Jej kwiaty są żółte, duże i bardzo dekoracyjne. Lejkowaty kształt dodaje im i całej roślinie niezwykłego uroku. Kiedy przekwitną, w ich miejscu pojawiają się sławne owoce. Mają chropowatą powierzchnię, walcowaty kształt i wielkość nawet 15-18 cm. Pojawiają się jesienią i wczesną zimą. Zwykle od września do listopada.

Uprawa i pielęgnacja przepękli

Uprawa przepękli to dobry sposób na wprowadzenie do swojego ogrodu zupełnie nowych smaków. Pamiętaj jednak, że jest to roślina dosyć ekspansywna, więc już podczas planowania ogrodu wykonaj wszystko tak, abyś znalazł miejsce zarówno dla niej, jak i dla innych, zwykle uprawianych przez ciebie warzyw.

• Stanowisko dla momordiki powinno być słoneczne, dlatego dobrze, abyś posadził ją przy płocie wystawy południowej na tyłach swojego ogrodu. Ze względu na wiotkość pędów i ciężkie owoce, warto by wybrane stanowisko było również osłonięte od wiatru.
• Ziemia pod uprawę przepękli musi być żyzna i próchniczna. Duża zasobność w składniki pokarmowe sprawi, że plony będą większe. Odczyn nie powinien odbiegać od pH 6,5, gdyż tylko w takim warzywo będzie się czuć dobrze. Zbyt duża zasadowość lub kwaśność podłoża sprawią, że rozwój momordiki nie będzie przebiegał w prawidłowy sposób.
• Lubi regularne podlewanie, chociaż nie warto jej przelewać ze względu na możliwość wystąpienia chorób grzybowych.
• Nawoź ją regularnie, gdyż zbyt mało składników odżywczych spowoduje znacznie osłabienie plonowania.

Uprawę przepękli możesz prowadzić w gruncie, jednak ze względu na swoje wymagania znacznie więcej plonu otrzymasz, jeśli zdecydujesz się na uprawę tunelową.

Przepękla i uprawa tunelowa

Zacznij od wysiania nasiona w tunelach pod koniec kwietnia. Nasiona zasypuj ziemią o grubości około 1 cm. Po około 10 dniach pojawią się pierwsze siewki Jeśli posiałeś ją zbyt gęsto, to jest dobry czas na przerwanie roślin i pozostawienie tylko tych, które mają rosnąć. Momordicę w tunelach prowadzi się przy sznurkach, co może ci przypominać uprawę melona lub po prostu ogórka.

Przepękla uprawiana w gruncie

Jeżeli zdecydujesz się na uprawę w gruncie, nasiona wysiewaj, kiedy zniknie ryzyko przymrozków, co około 40 cm. Umieszczaj je przy podporach, takich jak wspomniane ogrodzenie z siatki, lub przy specjalnie do tego przygotowanych tyczkach. Pamiętaj, że jeżeli posadzisz je zbyt gęsto, wyrośnięte owoce mogą często gnić.  Przy bezproblemowej uprawie i dobrej pogodzie owoce przepękli pojawią się w około 2 miesiące od siewu.

Zbiór, właściwości i zastosowania przepękli ogórkowatej

Kiedy owoce osiągną wielkość około 10 cm, możesz jeszcze chwilę zaczekać lub zacząć zbiór. Jeżeli chcesz pozyskać z rośliny nasiona, poczekaj, aż dorośnie do około 2-30 cm i sama pęknie. Jeśli jednak chcesz pozyskać z niej rośliny do spożycia, zdecyduj się na zbiór znacznie mniejszych owoców. Najlepiej zrób to wtedy, gdy są jeszcze zielone.

Owoce przepękli są gorzkawe, mają niską zawartość cukrów, ale są bogate w takie składniki jak:

• potas,
• żelazo,
• witaminy A, C, E, K i wiele z grupy B.

Co ciekawe, roślina ta działa wspierająco przy diecie dla cukrzyków, ponieważ może działać podobnie jak związki insulinowe. Nigdy jednak nie może zastępować profesjonalnej terapii i leków przepisanych przez lekarza.

Jeżeli zebrałeś już owoce z własnego ogródka i nie wiesz, co mógłbyś z nich zrobić, podpowiadamy. Bez względu na to, czy zechcesz ją spożyć na surowo, piec, gotować, czy też dusić, warto, abyś zawsze zaczynał od blanszowania. Czynność ta ma na celu pozbycie się z owoców charakterystycznej goryczki. Zacznij od pozbycia się środka owocu, następnie potnij go na plastry i wrzuć do wrzącej, lekko osolonej wody. Kiedy zagotuje się po raz drugi, sprawnie zalej owoce zimną wodą, w ten sposób je hartując. Jeżeli nie chcesz gotować plasterków, ułóż je w misce, zasyp solą i zostaw na kilkadziesiąt minut, aby puściły sok. Odlej go, a dzięki temu również pozbędziesz się niechcianej goryczki.

Przepękla doskonale smakuje jako warzywo faszerowane. W tym celu zmiel ulubione mięso, włóż do przygotowanej wcześniej przepękli już bez goryczki i piecz w 180 stopniach przez około 30 min. Oczywiście wszystko zależy od twoich upodobań i gustu. Momordicę równie dobrze możesz jeść na surowo w sałatkach, na kanapkach lub samodzielnie.

Choroby i szkodniki zagrażające momordice

Przepękla należy do roślin dyniowatych, a więc jest atakowana przez choroby popularne w ich uprawie. Decydując się na uprawę przepękli, weź więc pod uwagę, że mogą wystąpić niektóre z nich.

• Mączniak prawdziwy dyniowatych objawia się białym, watowatym nalotem na wierzchniej stronie liści. Stopniowo pokrywa liście na całej roślinie. Jeśli zareagujesz zbyt wolno, stracisz plon.
• Mozaika ogórka. Wirus objawia się charakterystycznymi plamami na liściach, które z czasem mocno je deformują. Liście zaczynają zwijać się pod spód, a cała roślina rośnie wolniej. Owoce porażonych roślin są mocno zniekształcone i często pokryte plamami.
• Mszyce to powszechny szkodnik, który jest zmorą każdego ogrodnika. Pojawiają się na całej roślinie, zwykle jednak wybierają młode okazy. Mogą być czarne, żółte, zielone lub brązowe i szybko niezwalczone mogą wywołać bardzo duże szkody włącznie ze zniszczeniem całej plantacji przepękli.
• Przędziorki. Kiedy zauważysz, że przy ogonkach liściowych i wzdłuż unerwienia na spodniej stronie liści pojawiają się gęste, charakterystyczne pajęczynki, to znak, że najprawdopodobniej roślinę zaatakowały właśnie te szkodniki.

Przepękla jest rośliną stosunkową nową w polskich uprawach. Dlatego też, jak dotąd, nie powstały chemiczne środki ochrony roślin, które mogą wspomóc cię w walce z chorobami i szkodnikami, albo też nie są one zbyt popularne. Korzystaj więc z tych, które możesz zrobić w domowym zaciszu, lub też sięgaj po uniwersalne preparaty wzmacniające rośliny dyniowate.

Mając to na uwadze pamiętaj, jak ważna jest profilaktyka. Działając prewencyjnie i bacznie obserwując swój ogródek, szybko zorientujesz się, że dzieje się coś niepokojącego.

Przepękla jest rośliną wymagającą, ale przy zachowaniu wszystkich jej wymagań uprawowych i pielęgnacyjnych powinieneś otrzymać zadowalający plon. Decydując się na nią, zdecydowanie nie będziesz żałował.