Spis treści:
- Wiązy – ogólny opis
- Wiązy – odmiany
- Wymagania i pielęgnacja wiązu
- Holenderska choroba wiązu
- Szkodniki żerujące na wiązach
Wiązy – ogólny opis
Wiązy, łac. Ulmus, to grupa drzew, rzadziej krzewów, wśród której wyróżnia się prawie 40 różnych gatunków. Większość z nich rośnie na terenie wschodniej Azji, w tym aż 21 w Chinach, ale są także rozpowszechnione w Ameryce Północnej i Europie. Ich naturalnym środowiskiem są żyzne i wilgotne lasy liściaste. Obecnie trudno je tam spotkać z powodu szkodników, jakie grasują w tych miejscach. Za to można je podziwiać w wielu publicznych parkach i przy drogach, gdzie są sadzone ze względu na odporność na zanieczyszczenia miejskie.
Szczególnie cenne jest drewno wiązu. Wyróżnia się wśród innych elastycznością, twardością, odpornością na wodę i pięknym, brązowym kolorem. Dzięki temu doskonale sprawdza w meblarstwie i do tworzenia fornirów. Dawniej robiono z nich nawet rury.
Wygląd wiązów może różnić się w zależności od wybranego gatunku. Fot.123RF.com
Wiązy – odmiany
Drzewa należące do rodziny wiązów są niezwykle charakterystyczne i nie sposób pomylić ich z innymi gatunkami. Wyróżniają się zgrubieniami korzeni u podstawy, które mogą kojarzyć się ze stopą słonia oraz szeroką, kopulastą koroną o nieco zwisających gałęziach.
Jednak warto pamiętać, że wygląd drzew może różnić się w zależności od wybranego gatunku. Wśród okazów, które cieszą się największą popularnością wymienia się:
- wiąz pospolity – jeden z trzech gatunków wiązu, które naturalnie rosną w Polsce. Osiąga wysokość ok. 30 m. Ma krótki konar i wysoką, choć wąską koronę. Tworzy podłużne lub odwrotnie jajowate liście z delikatnym, ząbkowanym obrzeżem oraz drobne, zebrane w pęczki kwiaty, z których wyrastają skrzydlaki z orzeszkiem,
- wiąz górski – imponujące drzewo, które również można spotkać "na dziko" w górach w Polsce. Jest bardzo wysokie, tworzy masywne konary, a w sprzyjających warunkach może urosnąć nawet do 40 m wysokości. Rozpoznasz je po skrętolegle ułożonych, nierównomiernych listkach, które mają długie, smukłe wierzchołki. Kwitnie przed pojawieniem się liści. Na początku czerwca wyrastają z nich dwucentymetrowe orzeszki,
Wyświetl ten post na Instagramie
- wiąz szypułkowy – gatunek, który w Polsce jest uznawany za pospolity. Wyróżnia się szeroką koroną w kształcie pucharu oraz prostym konarem, który u podstawy często rozgałęzia się na kilka części. Liście mają eliptyczny kształt, są podwójnie piłkowane i asymetryczne u podstawy. Co ciekawe, z wierzchu są zupełnie gładkie, a od spodu są pokryte lekkim meszkiem. Kwitnie na początku wiosny i tworzy spłaszczone orzeszki,
Wyświetl ten post na Instagramie
- wiąz drobnolistny – najczęściej spotykany w formie drzewa na pniu. Osiąga zazwyczaj kilka metrów wysokości i tworzy zaokrągloną koronę. Ma bardzo charakterystyczne liście – są niewielkie, na brzegach wyząbkowane, a wokół mają białą obwódkę. Szczególnie polecany do małych ogrodów, gdzie duże drzewo nie zmieściłoby się lub stanowiło zagrożenie dla okolicznych budynków i zdominowało przestrzeń.
Wyświetl ten post na Instagramie
Dzięki różnorodności okazów wśród tej rodziny drzew każdy może znaleźć gatunek, który uświetni jego aranżację na zewnątrz.
Wymagania i pielęgnacja wiązu
Drzewa z rodziny wiązu nie mają zbyt wysokich wymagań uprawowych. Dobrze czują się w polskiej strefie klimatycznej i świetnie znoszą zarówno wysokie temperatury latem, jak i niskie zimą. Do tego tolerują słoneczne i półcieniste stanowiska, choć brak wystarczającej ilości słońca może spowolnić ich wzrost. Mają tylko jeden wymóg – to żyzna, przepuszczalna, średnio wilgotna gleba o lekko kwaśnym, a najlepiej obojętnym pH. Podłoże może być nieco suche, ale nie może być zbyt kwaśne, ponieważ zbyt wysokie pH osłabia roślinę.
Wiąz świetnie sobie radzi samodzielnie, jednak warto stale go doglądać i pamiętać o:
- regularnym przycinaniu po koniec zimy – aby drzewo mogło się rozwijać, a ty czuć bezpiecznie przebywając pod jego koroną, na początku każdej wiosny chwyć za ostry sekator i usuń wszystkie chore, zniekształcone, połamane, stare lub obumarłe gałęzie. Należy to zrobić w ciepły, ale pochmurny dzień, kiedy temperatura sięga kilka stopni powyżej 0°C. Jeśli chcesz, możesz także nieco skorygować kształt korony, jednak to może być trudne przy dużych okazach,
- systematycznym nawożeniu wiązu – choć ten gatunek nie jest "żarłoczny", warto zapewnić mu odpowiednią dawkę minerałów, aby wzmocnić go na wypadek ataku szkodników. W tym celu przed posadzeniem drzewa warto wymieszać ziemię z kompostem, który powoli będzie uwalniać swoje składniki. Aplikację nawozu należy powtórzyć wiosną, aby roślina miała siłę do rozwijania pięknych liści i mocnych gałęzi oraz jesienią, aby wzmocnić korzenie przed nadchodzącą zimą. Jeśli drzewo zostało posadzone na dobrze przygotowanym podłożu, nawożenie może być zbędne przez dłuższy czas.
Wiązy tworzą bardzo rozbudowany system korzeniowy, dzięki czemu z reguły nie potrzebują podlewania. Sporadycznie należy nawadniać tylko młode okazy posadzone wiosną, ponieważ roślina zużywa wtedy bardzo dużo energii na wypuszczanie liści i tworzenie korzeni, a długo utrzymujące się upały mogą jej to utrudniać.
Holenderska choroba wiązu
Wiąz charakteryzuje się wysoką odpornością na różne szkodniki i choroby. Jednak nawet najsilniejsi mogą paść ofiarą pasożytów i patogenów, które pozbawiają sił do życia. Jedną z najpopularniejszych chorób, która dotyka tę rodzinę drzew, jest grafioza wiązu, znana także pod nazwą holenderska choroba wiązu.
Wywołują ją grzyby, które rozprzestrzeniły się w Europie już w 1910 roku. Są one przenoszone przez chrząszcze – ogłodki wiązowca. Szkodniki żerują pod korą osłabionych drzew i tworzą w jego konarach korytarze. Przechodząc przez nie, pozostawiają zarodniki grzybów, które powodują powstanie zatoru w naczyniach, a przez to utrudnień w przepływie wody wewnątrz. Pierwsze objawy zachorowania są widoczne już w połowie wiosny. Są to:
- bardzo szybkie więdnięcie i brunatnienie młodych listków oraz pędów,
- zamieranie gałęzi i konarów, które postępuje od góry do dołu drzewa.
Wiąz, który padł ofiarą choroby, w przeciągu kilkunastu miesięcy umiera, choć znane są okazy, które z patogenami walczyły nawet kilkanaście lat.
Nie ma skutecznych sposobów walki z grafiozą wiązu. Niektórzy zalecają usuwać wszystkie obumarłe drzewa, wraz z ich gałęziami z okolicy, aby chrząszcz się w nich nie rozgościł. Inni robią pułapki na ogłodka z nagich konarów wiązu. Po zauważeniu, że szkodnik zaczął tworzyć korytarze, jak najszybciej niszą drewno.
Jednak najlepszym sposobem jest wybieranie silnych drzew, które są odporne na mróz, i zapewnienie im odpowiednich warunków do rozwoju.
Szkodniki żerujące na wiązach
Oprócz chorób grzybowych, na gałęziach i liściach wiązu mogą pojawić się popularne szkodniki, takie jak:
- mszyce – powodują deformacje liści, które zwijają się w rulonik,
- bawełnica wiązowo-zbożowa – przyczynia się do powstania na górnej warstwie liści narośli,
- jotek wiązowy – efektem ich żerowania są wygryzione dziury na blaszkach.
Kiedy pojawią się pasożyty, można zastosować oprysk odpowiednim preparatem. Pierwsza aplikacja powinna odbyć się na początku wiosny, zanim drzewo rozwinie swoje pąki, a kolejną jesienią, gdy wiąz zakończy wegetację.
Przeczytaj również: Najlepsza roślina na gęsty żywopłot. Skutecznie odgrodzi cię od sąsiadów
Wiąz Turkiestanu to ciekawa, ale mało znana roślina na żywopłot Fot. 123RF/PICSEL