Sosna syberyjska. Wymagania, uprawa, pielęgnacja i zastosowanie

Sosna syberyjska – charakterystyka 

Sosna syberyjska (Pinus sibirica), zwana też limbą syberyjską lub cedrem syberyjskim to okazałe drzewo iglaste. Nazwa dokładnie sugeruje jej pochodzenie – na zimnej Syberii oraz w europejskiej części Rosji występuje bardzo często. Rośnie również na terenie Mongolii i Chin. W Polsce sadzi się ją chętnie w parkach i ogrodach. Ma dość regularny pokrój i prezentuje się bardzo atrakcyjnie, a jednocześnie ma niewielkie wymagania pielęgnacyjne. 

Sosna syberyjska może osiągnąć wysokość nawet 35 m i 1,8 m szerokości pnia, choć okazy rosnące w Polsce zwykle są mniejsze. Jej korona początkowo rośnie w kształcie stożkowatym, a następnie staje się cylindryczna. Charakterystyczne dla tego gatunku są długie, sztywne igły w kolorze zielononiebieskim. Są zebrane po pięć na krótkopędach, co daje wrażenie bardzo bujnego igliwia. Sosna syberyjska wytwarza też od 15 roku życia duże szyszki o długości nawet 8 cm. W ich wnętrzu kryją się nasiona nazywane orzeszkami cedrowymi. Kora młodych osobników jest szarozielona i gładka, z wiekiem ciemnieje i pęka. Sosna syberyjska jest drzewem długowiecznym – może przetrwać nawet kilkaset lat.

Sosna syberyjska – wymagania i uprawa 

Sosna syberyjska jest cenioną rośliną ogrodową i parkową między innymi ze względu na niewielkie wymagania. Znosi różnorodne warunki, jest odporna na niskie temperatury, a także mroźny, suchy wiatr. Dlatego może rosnąć nawet w najchłodniejszych regionach Polski, z powodzeniem zastępując bardziej wrażliwe na mróz gatunki. Trzeba jednak pamiętać, że lubi światło, dlatego powinna być sadzona w dobrze nasłonecznionych miejscach. Sosna poradzi sobie również w nieco gorszych warunkach oświetleniowych, ale wówczas może wolniej rosnąć i prezentować się znacznie gorzej. Preferuje żyzne, wilgotne i gliniaste podłoże, ale poradzi sobie również na luźniejszej, lżejszej glebie. 

Sosna syberyjska nie ma również dużych wymagań co do nawodnienia. Młode drzewka warto jednak podlewać regularnie w celu przyspieszenia wzrostu. Ponadto w celu zapobiegania suszy fizjologicznej wskazane jest jej podlewanie zimą (w bezśnieżne i najlepiej dość ciepłe dni). To zabieg zalecany dla wszystkich zimozielonych iglaków, zapobiegający brązowieniu i opadaniu igieł na wiosnę. Dorosła sosna syberyjska nie potrzebuje za to nawożenia. Dodatkowe zasilenie rośliny może być wskazane jedynie w początkowej fazie jej wzrostu. Wskazane jest wówczas stosowanie nawozów naturalnych, np. obornika lub kompostu. Zazwyczaj nie wymaga też cięcia, ponieważ naturalnie uzyskuje ładny kształt. Co pewien czas może być jedynie konieczne usunięcie zaschniętych lub uszkodzonych pędów. 

Sosna syberyjska – pielęgnacja i sadzenie 

Sosnę syberyjską sadzi się jesienią lub wiosną. Jak już wspomniano, najlepiej będzie rosła na gliniastym, ciężkim podłożu i w dobrze nasłonecznionym miejscu. Wymaga też dosyć dużo przestrzeni. Nie zaleca się umieszczania jej w pobliżu murów czy ogrodzeń. Trzeba również pamiętać, że sosna syberyjska rośnie dość wolno. Dorosłym osobnikom przybywa nie więcej niż 15-30 cm rocznie. 

Przeczytaj: Choroby iglaków i ich diagnoza- przędziorki, galasy, miseczniki, ochojnik

Należy pamiętać, że sosnę syberyjską, podobnie jak inne iglaki, mogą atakować rozmaite choroby (np. fytoftoroza, osutka, opieńkowa zgnilizna korzeni, rdza). Nie jest ona również całkowicie odporna na szkodniki. Dlatego ważnym elementem pielęgnacji są okresowe oględziny w poszukiwaniu oznak ich żerowania, a także objawów stanów chorobowych. Poza tym sosna syberyjska nie wymaga zbyt wiele uwagi. Dorosłe osobniki są drzewami praktycznie „bezobsługowymi”, które nie potrzebują specjalnych zabiegów ani dużo uwagi. 

Sosna syberyjska, serbska, kaukaska 

Sosna syberyjska bywa mylona z innymi iglakami, czy to ze względu na wygląd, czy też z powodu nazwy. W porównaniu z sosną zwyczajną ma gęstsze, dłuższe i zebrane w liczniejsze kępki igły. Dzięki temu prezentuje się bardziej dorodnie. Z kolei sosna limba jest w porównaniu z nią znacznie bardziej krępa. Dorasta maksymalnie od 20 m i osiąga docelowo jajowaty pokrój. Sosna kaukaska ma krótsze igły i wiele dekoracyjnych odmian. Jest jednak znacznie trudniejsza w uprawie ze względu na większe wymagania. Czasami można się też spotkać z określeniem „sosna serbska”, które tak naprawdę dotyczy świerku serbskiego. Co prawda gatunek ten należy do rośliny sosnowatych (Pinaceae), ale ma zdecydowanie krótsze igły od większości sosen. Są one również płaskie i ostro zakończone, z dwoma białymi paskami od spodu. 

Sosna syberyjska – zastosowanie 

Sosna syberyjska ma więcej zastosowań, niż mogłoby się wydawać. Po pierwsze jest dekoracyjną rośliną ogrodową. Doskonale prezentuje się jako soliter posadzony w reprezentatywnym miejscu. Sprawdzi się przede wszystkim na większych działkach, ze względu na dość duże rozmiary i ilość cienia, jaką rzuca. Może również tworzyć rodzaj naturalnego ogrodzenia. Sosny syberyjskie posadzone w rzędzie zapewniają prywatność i pomagają zapobiegać przedostawaniu się na dany teren zanieczyszczeń od ulicy. Chronią również przed silnymi wiatrami. Trzeba jednak pamiętać, że ze względu na powolny wzrost gatunku na prawdziwie imponującą osłonę z sosen syberyjskich trzeba będzie poczekać wiele lat. Co ważne, sosna syberyjska bardzo dobrze pasuje do założeń utrzymanych w różnych stylach – zarówno leśnych czy naturalistycznych, jak i wiejskich czy orientalnych. Jest również idealnym gatunkiem parkowym. 

Co więcej, sosna syberyjska jest uznanym źródłem surowca drzewnego. Jej drewno ma bardzo ładny, żółtawoczerwony kolor i doskonale sprawdza się jako budulec. Wyróżnia się znacznie lepszymi parametrami wytrzymałościowymi i odpornością na warunki atmosferyczne niż sosna zwyczajna. Ponadto jest wdzięczne w obróbce. Z drewna sosny syberyjskiej produkuje się między innymi meble i stolarkę okienną. 

Bardzo istotne są również nasiona sosny syberyjskiej nazywane czasami orzeszkami cedrowymi. Mają smak podobny do nasion słonecznika, a wyglądem przypominają ziarna palonej kawy. Osiągają do 12 mm długości. Można je jeść na surowo, a ich aromat pomoże wydobyć prażenie. Nadają się do sałatek, przyrządzania pesto i spożywania jako przekąska. Orzeszki cedrowe są bardzo zdrowe dzięki wysokiej zawartości korzystnych tłuszczów, białka, witamin C, D i z grupy B. Wytłacza się z nich tzw. olej cedrowy. Można z nich przyrządzić również śmietanę lub mleko cedrowe, obierając z cienkiej skórki, rozgniatając i gotując z małą ilością wody. To bardzo dobry zamiennik tradycyjnego nabiału. Uprawiając sosnę syberyjską w ogrodzie, można więc pozyskać jej wartościowe nasiona. W jednej szyszce znajduje się ich ok. 50-70 g.