Z artykułu dowiesz się:
- Berberysy – charakterystyka gatunku
- Zastosowanie berberysów w ogrodach
- Polecane gatunki berberysów
- Berberys – zastosowanie zdrowotne
Berberysy – charakterystyka gatunku
Berberysy to bardzo kolorowe i uniwersalne krzewy. Zostały obdarzone przez naturę przepięknym, malowniczym pokrojem. Mają drobne liście zebrane w małe bukieciki. Wyrastają one na krótkich pędach i są gęsto rozmieszczone na gałęziach. Ich drobne, żółte lub pomarańczowe kwiaty ukazują się na przełomie maja i czerwca na krzaczkach, pod postacią niewielkich pęczków. Występują także jako większe grona o długości od 2 do 5 cm.
Berberys jest rośliną o silnym, ale przyjemnym zapachu. Aromat jego kwiatów przyciąga owady. W okolicach sierpnia na ich miejscu pojawiają się czerwone lub granatowe owoce. Charakteryzują się zazwyczaj jagodami o średnicy kilku milimetrów. Owoce wiszą na gałązkach aż do wiosny. Mają kwaśny smak. Stąd też wzięła się dawna polska nazwa berberysu – kwaśnica. Jesienią większość berberysów kolorowo się przebarwia. Są też i takie, które zachowują zielone liście.
Zastosowanie berberysów w ogrodach
Berberysy w ogrodzie są jednymi z najbardziej popularnych krzewów ozdobnych. Można wyróżnić ogromną ilość gatunków tej rośliny – w książkach botanicznych wymienia się ich niemalże 450! W związku z tym każdy ma szansę znaleźć krzew, który najbardziej mu odpowiada, zarówno pod względem warunków uprawy, jak i wyglądu. Dlatego berberysy stały się ozdobą nie tylko ogrodów, ale i wielkich terenów wokół miast.
Berberysy pieknie komponują się z trawami ozdobnymi. Fot. 123RF/PICSEL
W większych sklepach ogrodniczych dostępne są zarówno niskie, jak i wysokie gatunki. Co jeszcze warto wiedzieć o tych berberysach?
- Wysokie odmiany berberysów sprawdzą się idealnie jako żywopłoty, obwódki i szpalery. Berberysy o nieco bardziej atrakcyjnym pokroju charakteryzują się niższym wzrostem.
- Jeśli szukasz ozdobnych roślin do swojego ogrodu, postaw właśnie na berberysy! Kompozycje rabatowe z ich udziałem oraz z innymi krzewami ozdobnymi z pewnością cię zachwycą.
- Najniższe spośród wszystkich odmian berberysów nadają się na skalniaki. Tworzą ciekawą kompozycję wraz z kamieniami czy ciekawymi murkami.
- Berberys w ogrodzie może także pełnić rolę rośliny okrywowej. Te niskie odmiany nadają się do uprawy także w pojemnikach.
Berberysy mają zróżnicowany pokrój: niektóre są karłowe, rozrastające się w formie kuli, inne, niskie o wyprostowanych bądź malowniczo przewieszających się pędach. Spotkać można też gatunki płożące się, wręcz pełzające po ziemi.
Istotne, że rośliny te dobrze znoszą przycinanie i wszelkie zabiegi kosmetyczne. Z łatwością można je też formować. Krzewy sprawdzą się również w dużych miastach – stanowią ozdobę na skwerach ulicznych i przy drogach, ponieważ są mało wrażliwe na zanieczyszczenie powietrza. Wszystkie berberysy obdarzone zostały ostrymi cierniami. Z tej racji mogą pełnić dodatkową funkcję obronną dla nieproszonych gości.
Szukasz roślin, które nie zrzucają liści na zimę i w naszym klimacie mogą wyglądać pięknie przez cały rok? Rozwiązaniem są właśnie berberysy. Odmiany tych krzewów są zróżnicowane pod względem uprawowym. Efektownie prezentują się rosnąc pojedynczo, ale równie pięknie w towarzystwie innych.
Jeśli chcesz mieć na swoim ogrodzie ładne i pożyteczne rośliny, wybierz berberysy. Fot. 123RF/PICSEL
Polecane gatunki berberysów
Spośród ponad 450 gatunków berberysu popularność zyskało tylko kilkanaście z nich. Większość stanowią rośliny o liściach sezonowych, które są niezwykle dekoracyjne, a ponadto mało wymagające. Bywają jednak gatunki takie jak: barberys zimozielony, które są znacznie delikatniejsze i trudniejsze w uprawie.
Jednym z najbardziej popularnych gatunków jest bardzo dekoracyjny i niewiele wymagający berberys Thunberga (Berberis thunbergii), który charakteryzuje się wzniesionym pokrojem i silnie rozgałęzionymi, gęsto ulistnionymi, ciernistymi pędami. Osiąga zazwyczaj do około 1,5 m wysokości. Poza owalnymi liśćmi, ma bardzo dekoracyjne, podłużne, czerwone owoce. Gatunek ten posiada wiele wspaniałych odmian ozdobnych, różniących się znacznie od siebie. Do odmian berberysa Thunberga zaliczane są:
- krzewy o barwnych liściach, np. odmiany Aurea o żółtych liściach i wysokości 1 m, Harlequin o czerwonych, pstrych liściach i wysokości 2 m, Admiration o czerwonych liściach z żółtym obrzeżem i wysokości 0,5–1 m, Kelleriis o zielonych, biało nakrapianych liściach i wysokości 1,5–2 m,
- gatunki o wzniesionym pokroju, np. odmiany Erecta, Hellmond Pillar,
- niskie rośliny okrywowe, np. odmiany Green Carpet czy Red Carpet.
Przeczytaj również: Ten krzew ceniony jest na całym świecie. Pięknie wygląda o każdej porze roku
Czerwony berberys to ceniona na całym świecie ozdoba ogrodu. Fot. 123RF/PICSEL
Oprócz berberysa Thunberga, w ogrodach często spotyka się:
- jego mieszańca o nazwie berberys ottawski (Berberis ottawensis Schneid.). Charakteryzuje się on silnie wzniesionymi pędami. Osiąga od 2 do 3 m wysokości;
- berberys koreański (Berberis koreana) o dużo większych liściach i bardziej okrągłych owocach.
Natomiast wśród berberysów zimozielonych na uwagę zasługują:
- krzewy berberys Julianny (Berberis julianae), dorastający do 2-3 m wysokości, o wąskich lancetowatych liściach i podłużnych. M żółte, zebrane w grona kwiaty, które pojawiają się w maju i czerwcu. Jego owoce są granatowe;
- oraz niższy (osiągający około 1,5 m wysokości) berberys brodawkowaty (Berberis verruculosa) o trójdzielnych, ostrych kolcach, skórzastych liściach i granatowych owocach. Kwitnie na żółto w maju i czerwcu. Jego gałęzie pokryte są małymi, brązowymi brodawkami – stąd też jego nazwa.
Przeczytaj również: Piękna odmiana berberysu idealna na żywopłot. Sprawdź, jak uprawiać ten ozdobny krzew
Berberys Julianny posiada charakterystyczne żółte kwiaty, z których później powstają niebieskie owoce. Fot. 123RF/PICSEL
Już ta lista odmian berberysów pokazuje, jak bardzo są one różnorodne. Przed zakupem przyjrzyj się właściwościom poszczególnych gatunków i zastanów, gdzie chcesz posadzić te krzewy. To pozwoli ci wybrać wersję, która najlepiej wpisze się w twoje ogrodnicze zamiary.
Berberys – zastosowanie zdrowotne
Warto wspomnieć, że mimo dekoracyjne walory berberysów nie są jedynym atutem, za który są cenione te rośliny. Warto też zwrócić uwagę na ich właściwości prozdrowotne.
Owoce tej rośliny nazywane są często naturalnym antybiotykiem. Już od wieków, szczególnie w ziołolecznictwie, suszone liście wykorzystywane są w postaci naparu. Czas zbioru liści wypada w maju i czerwcu. Zbiór owoców zaczyna się natomiast w sierpniu i wrześniu. Warto pamiętać o tych datach, jeżeli chce się przygotować wartościowe przetwory.
Co ważne, zarówno liście jak i owoce muszą być przed obróbką starannie wysuszone. Na początku suszy się je w temperaturze około 30°C, a następnie temperaturę należy podnieść do około 60°C. Owoce berberysu bogate są w alkaloidy, a także w pektyny, sole mineralne i witaminę C. Ta ostatnia substancja wspomaga walkę z wolnymi rodnikami, a także wspomaga spowolnienie starzenia się skóry, wzmocnienie naturalnej odporności organizmu i profilaktykę infekcji.
Jak widzisz, berberys to nie tylko piękna, ale i niezastąpiona roślina ogrodowa. Dlatego, właściwości berberysu są wykorzystywane już od tysiącleci. W medycynie ludowej berberysy dostały miano krzewów wspierających prawidłowe funkcjonowanie wątroby i dolegliwości układu pokarmowego.
Przeczytaj również: Miniaturowe krzewy ozdobne – idealne rozwiązanie do małego ogrodu
Oto 10 najpiękniejszych krzewów miniaturowych do ogrodu Fot. 123RF/PICSEL