Spis treści:
- Piołun – pochodzenie i charakterystyka
- Uprawa piołunu nie jest skomplikowana
- Piołun – pielęgnacja
- Właściwości lecznicze piołunu
- Czy piołun może być toksyczny?
- Piołun – zastosowanie w ogrodzie
Piołun – pochodzenie i charakterystyka
Bylica piołun (Artemisia absinthium) jest wieloletnią rośliną ruderalną, która nie ma wysokich wymagań glebowych. Dzięki temu można ją znaleźć na suchych i słonecznych zboczach, rumowiskach oraz na poboczach dróg. Potocznie nazywany jest także psią rutą, absyntem, wermutem lub piołunem. Natomiast łacińska nazwa związana jest ze starożytną boginią Artemidą.
Piołun występuje prawie w całej Europie, Ameryce Północnej, północnej części Afryki oraz na zachodnim obszarze Azji. Choć czasem traktowany jest jako chwast, uprawia się go głównie w celach leczniczych i gorzelniczych. Podobną do niej rośliną jest bylica boże drzewko (Artemisia abrotanum).
Piołun należy do rodziny astrowatych. Naturalnie osiąga około 1 m wysokości i mocno się rozkrzewia. Łodyga oraz pierzastosieczne liście są filcowato owłosione i przybierają srebrno-szarą barwę. Ich wygląd jest naprawdę atrakcyjny i warto użyć ich do wiązanek lub bukietów.
Bylica piołun to roślina wieloletnia, przez co w pierwszym roku z nasiona wyrasta jedynie różyczka liściowa, a dopiero w kolejnym roku wyrasta pęd. Piołun kwitnie od kwietnia do października jasnożółtymi kwiatami zebranymi w wiechowate kwiatostany, których średnica to zaledwie 2-4 mm. Po przekwitnięciu, na miejscu kwiatów pojawiają się charakterystyczne owoce w postaci brązowo paskowanej niełupki. Cechą charakterystyczną piołunu jest bardzo intensywny i niezbyt przyjemny zapach.
Piołun, czyli bylica piołun, jest stosowany w ziołolecznictwie już od starożytności. Fot.123RF.com
Uprawa piołunu nie jest skomplikowana
Piołun nie jest wymagającą rośliną. Z powodzeniem może być uprawiany praktycznie w każdym ogrodzie, niezależnie od posiadanego doświadczenia ogrodniczego. Jest całkowicie mrozoodporny i zawiera olejki eteryczne, dzięki którym nie jest atakowany przez owady oraz gąsienice. Dobrze odnajduje się w słonecznych i nieosłoniętych od wiatru stanowiskach. Gleba powinna być sucha, przepuszczalna, o lekko zasadowym odczynie. Jeśli w ogrodzie masz głównie ziemię gliniastą, to jeszcze nic straconego. Aby piołun się przyjął, możesz poprawić jej jakość odpowiednimi dodatkami spulchniającymi.
Uwaga! Zanim wysiejesz piołun w dowolnej części ogrodu, zwróć uwagę na jego ewentualne sąsiedztwo. To bardzo istotne, gdyż może on wydzielać związki chemiczne, które niekorzystnie wpływają na rozwój blisko rosnących roślin. Jego towarzystwo zniosą nieliczne gatunki, np. rozplenica japońska, bodziszek, ruta zwyczajna, inne bylice (np. bylica boże drzewko) oraz goździki. Jeśli nie masz którejś z odpornych na jego „urok” roślin, lepiej posadzić go solo niż w ogródku ziołowym.
Przeczytaj również: Niezawodne zioło na depresję. Sam Hipokrates uważał dziurawiec za lek uniwersalny
Dziurawiec to jedno z najpopularniejszych i najczęściej używanych ziół o wszechstronnym działaniu. Fot.123RF.com
Piołun – pielęgnacja
Aby uzyskać efektowny wzrost piołunu, wystarczy zapewnić mu zwykłą ziemię ogrodową i regularnie nawozić kompostem. Nie wymaga dużej ilości wody, zatem nie trzeba pamiętać o jego codziennym podlewaniu.
Chcąc powiększyć swoją „plantację” piołunu, można rozmnożyć go jesienią poprzez nasiona. Co ważne, nie należy przykrywać ich ziemią, a jedynie wgnieść je w glebę. Dzięki temu przejdą one niezbędną stratyfikację i kolejną wiosną kiełki wprost wystrzelą z nich w górę. Warto przewidzieć dość spory rozmiar rośliny, sadząc ją w rozstawach około 40 x 40 cm. Roślinę tę bez problemu możesz rozmnażać także przez rozłogi, odcinki wierzchołkowe pędów lub podział bryły korzeniowej wyrośniętej rośliny.
Surowcem zielarskim są jego pędy kwiatowe oraz ziele. Jeśli jest to dla ciebie roślina lecznicza, to zbiór należy przeprowadzić zaraz na początku kwitnienia rośliny (tj. w maju), poprzez ścinanie całych wierzchołków pędów kwiatowych. Suszenie zbiorów powinno odbywać się w naturalny sposób, w suchych, przewiewnych oraz zacienionych miejscach, co pomoże zachować jak najwięcej dobroczynnych właściwości.
Właściwości lecznicze piołunu
Walory lecznicze piołunu warunkowane są przez obecne w nim składniki aktywne. W liściach oraz kwiatach obecne są m.in.:
- gorzkie glikozydy, m.in. absyntyna,
- garbniki, żywice, azulen, cyneol,
- flawonoidy (np. artemityna),
- związki kumarynowe, m.in. skopolina, izofraksydyna, tujon.
Zbiór piołunu przeprowadza się latem, gdy na roślinie zaczynają pojawiać się pierwsze pąki kwiatostanowe. Fot.123RF.com
Korzystne działanie piołunu na organizm dostrzeżone zostało już w starożytnym Egipcie, Rzymie oraz Grecji. Stosowany był przede wszystkim jako przyprawa o specyficznym, gorzkim smaku i bardzo intensywnym aromacie. Ponadto przebywanie w miejscach występowania piołunu miało łagodzić duszności u astmatyków, a dodanie go do poduszek działało usypiająco. Likiery oraz wódka (m.in. popularny absynt) produkowane na bazie piołunu miały lekkie działanie halucynogenne, co wykorzystywano głównie w XIX w.
Z kolei w ziołolecznictwie ludowym stosowany był jako panaceum na wiele dolegliwości, m.in. jako środek:
- odkażający i tonizujący,
- rozkurczający mięśnie przewodu pokarmowego,
- działający jednocześnie neurotoksycznie jak i ochronnie na nerwy, co wykorzystywano w leczeniu neurastenii (jednej z postaci nerwicy),
- pobudzający łaknienie, wydzielanie soku żołądkowego i zmniejszający dolegliwości żołądkowo-jelitowe (dzięki olejkom eterycznym),
- wzmacniający idealny dla osób starszych i zmagających się z chorobami dróg żółciowych, przełyku, żołądka oraz dwunastnicy,
- zwalczający pasożyty skóry, takie jak np. wszy, świerzb, a także pasożyty jelitowe - owsiki i glistę ludzką (głównie w postaci nalewek, naparu oraz lewatywy).
Co ciekawe, w Maroku pija się napar z piołunu jako zamiennik naszej tradycyjnej mięty. W naszym kraju spotkać można piołun w mieszankach ziołowych do picia z melisą, dziurawcem oraz miętą.
Poza zdrowotnymi walorami piołun doceniono za właściwości odstraszające mole oraz inne owady. Dlatego też dodawano go do atramentu i barwienia tkanin. Obecnie wykorzystuje się go do produkcji gorzkich wyrobów alkoholowych, takich jak likiery żołądkowe, aromatyzowane wódki czy wermuty - białe i aromatyzowane ziołami wina.
Napar z piołunu można pić na problemy ze zgagą czy wzdęciami. Fot.123RF.com
Czy piołun może być toksyczny?
Niestety, odpowiedź brzmi: tak. Zbyt duża dawka ziela może mieć działanie toksyczne, głównie ze względu na zawartość tujonu (oraz w mniejszym stopniu glikozydy czy składniki olejku eterycznego). Objawami zatrucia mogą być drgawki, psychozy, niepokój psychiczny, a nawet utrata przytomności.
Przeciwwskazaniami do stosowania bylicy piołunu jest np. ciąża, karmienie piersią (absyntyna przechodzi do mleka), zapalenie wyrostka robaczkowego i żylaki odbytu. Trzeba pamiętać, że kuracja powinna mieć nie tylko małe dawki, ale także trwać możliwie jak najkrócej.
Piołun – zastosowanie w ogrodzie
Bylica piołun, ze względu na „toksyczne” właściwości może przydać ci się w ogrodzie, stanowiąc naturalne wsparcie i ochronę w uprawie innych roślin. Wyciągi sporządzone z jego ziela będą pomocne m.in. w walce z mszycami, przędziorkami, bielinkiem kapustnikiem, mrówkami i rdzą wejmutkowo-porzeczkową. Natomiast napar z tej rośliny dobrze sprawdzi się do oprysku w zwalczaniu marchwianki, owocówki jabłkóweczki oraz śmietki cebulanki. Co więcej, odstrasza on nieproszone do ogrodu owady.
Przeczytaj również: Przez dziesiątki lat ratowała ludzi od głodu. Komosa biała wraca do łask
Komosa biała znana jest ze swoich właściwości odżywczych ze względu na zawartość wielu cennych mikroelementów. Fot.123RF.com