Jak uporządkować i przystroić nagrobek przed Wszystkich Świętych?

Granit

To najtwardszy na świecie kamień, który najdłużej zachowuje swój wygląd. Jednakże bardzo łatwo ulega zabrudzeniu. Do jego wyczyszczenia potrzebne będą: woda destylowana (do kupienia w aptekach i na każdej stacji paliwowej), butelka ze spryskiwaczem, szczotki, plastikowa skrobaczka, pumeks naturalny oraz rękawiczki ochronne.

Wodą destylowaną z  obficie zmocz nagrobek. Aby pozbyć  się przytwierdzonego do płyty brudu, użyj szczoteczki i skrobaczki. W razie konieczności możesz pomóc sobie pumeksem. Pamiętaj jednak, aby posługiwać się nim ostrożnie – granit bardzo łatwo może się porysować. Podczas czyszczenia pomnika, kamień musi być cały czas namoczony. Do czyszczenia granitu można wykorzystać też myjkę ciśnieniową.

fot.123RF/PICSELL

Wybierając detergenty do czyszczenia, zwróć uwagę, aby były one niejonowe. Jeżeli na powierzchni granitowej pojawił się mech, tak jak w przypadku lastriko, zastosuj specjalne środki do jego usunięcia. Po zakończeniu prac, za pomocą ściereczki zbierz resztki wody i wypoleruj pomnik.  Wiele zabrudzeń można usunąć pastą z sody oczyszczonej, szarym mydłem lub mydłem potasowym. 

Groby z granitu najczęściej wykończone są na wysoki połysk, aby zachować dobry stan polerki, należy często czyścić grób - przynajmniej raz na kwartał. Proszek, druciana czy twarda szczotka mogą pozostawić rysy na powierzchni płyty. Jednym z często popełnianych błędów jest pastowanie i natłuszczanie powierzchni granitowych. Kamień ten powinien oddychać – to zapewnia mu dłuższą trwałość i czyni bardziej odpornym na brud (do wypastowanego kamienia przylepiają się wszystkie możliwe osady i trudniej je później usunąć). Aby połyskiwał w świetle zniczy, wypoleruj go mazidłem przeznaczonym dla granitu lub dokładnie opłucz wodą amoniakalną. Nie powinno stosować się również, tak popularnego, mleczka czyszczącego. Pozostawia ono ciężkie do usunięcia smugi, a z czasem warstwa takiego preparatu niszczy pomnik.

fot.123RF/PICSELL

Plamy z wosku

Ogromnym problemem pojawiającym się podczas czyszczenia pomników są plamy z wosku (na zabrudzenia woskowiną narażony jest szczególnie granit). Jak usunąć takie plamy?

Bardzo delikatnie, uważając, aby nie porysować płyty, zeskrob wosk skrobaczką. Na plamę po wosku wylej niewielką ilość chlorku metylenu (na nim opiera się skład wielu rozpuszczalników do farb). Pamiętaj przy tym o założeniu rękawiczek ochronnych! Skóra dłoni nie powinna mieć kontaktu z tym środkiem, ponieważ jest on niezwykle żrący. Chlorek pozostawiamy na plamie na kilka minut. Następnie za pomocą szczotki wyczyść zabrudzone miejsca i szmatką wytrzyj do sucha. W przypadku małych lub świeżych plam użyć można wody z dodatkiem denaturatu. 

Nieduże ubytki w granicie uzupełnisz silikonowym uszczelniaczem oraz specjalną masą szpachlową przeznaczoną do tego typu kamienia.

O nagrobkach warto pamiętać częściej niż raz do roku, w ten wyjątkowy czas. Dla utrzymania ich w dobrym stanie niebagatelne znaczenie ma odpowiednia konserwacja, zarówno przed okresem jesienno-zimowym, jak i letnim.

Marmur

W kontakcie z zakwaszoną wodą marmur matowieje i pęka.  Nagrobki wykonane z tego surowca bardzo łatwo zniszczyć chemikaliami. Nie należy również używać szczotek i druciaków. Źle pielęgnowany marmur da się odnowić jedynie przez profesjonalne ścieranie wierzchniej powłoki, co jest bardzo pracochłonne i dość drogie. Takie powierzchnie czyścimy z użyciem gorącej wody, gąbki i odrobiny detergentu np. płynu do mycia naczyń. Każde czyszczenie marmuru zacznij od zamiatania. Jeśli pominiesz ten krok to podczas mycia, możesz porysować płytę - brzydkie smugi będą widoczne pod światło. Do zamiatania użyj szczotki z miękkim włosiem. Z marmurowej płyty uciążliwe plamy usuniesz pastą solną (aby ją przygotować, po prostu zmieszaj wodę z solą) lub sodową (połącz wodę utlenioną z sodą oczyszczoną) czy też mydlinami z szarego mydła. 

Do konserwacji płyt marmurowych doskonale nadają się specjalne pasty i oczyszczacze dostępne na rynku. To właśnie dzięki nim utrzymamy nagrobek w dobrym i nienaruszonym stanie. Konserwacja nie tylko wzmocni nasz kamień, ale także w razie potrzeby naprawi bądź uzupełni powstałe w nim ubytki.

Pamiętaj: Nigdy nie stosuj kwasowych środków (octu, cytryny, kwasku cytrynowego) do czyszczenia naturalnego marmuru! Powodują one jego matowienie i stopniowe odbarwianie. Do czyszczenia tego kamienia nie nadają się również mydła i tłuszcze. 

fot. 123RF/PICSELL

Piaskowiec

Piaskowiec jest bardzo miękki i kruchy zaraz po wydobyciu twardnieje wraz z osuszaniem się. Jest to najczęściej występujący gatunek skał na ziemi, ale stosunkowo rzadko wykorzystywany w przemyśle kamieniarskim. Groby wykonane z tego surowca wymagają bardzo dużej uwagi podczas czyszczenia. Ponieważ jego struktura jest bardzo chłonna, może to skutkować powstaniem brzydkich plama podczas nieostrożnej konserwacji. Do czyszczenia pomników z piaskowca najlepiej używać samej wody (np. myjka ciśnieniowa, czyszczenie parą lub suchym lodem).

Plamy ze rdzy

Pomniki narażone są na oddziaływanie różnych czynników atmosferycznych. Po czasie, poza zaciekami i typowymi zabrudzeniami, może pojawić się rdza. Większość materiałów z których powstają płyty nagrobne mogą źle reagować na działanie rżących środków odrdzewiających. Zawsze dobrze przetestować ich działanie na jakimś niewidocznym fragmencie nagrobka. Alternatywnym sposobem na szpecącą rdzę jest pasta z sody oczyszczonej i kilku kropel wody utlenionej. Wcieraj ją w plamę a następnie wyszoruj miękką szczoteczką do zębów.

Metalowe litery

Dekoracyjne elementy z czasem mogą zaśniedzieć. Wyczyścisz je specjalną pastą do metalu. Czasmi kawałek pomnika może się nadłamać i konieczne będzie jego przyklejenie. Z granitowymi powierzchniami jest gorzej – trzeba prosić o pomoc fachowca. Ułamany fragment nagrobka z lastriko można przykleić zaprawą budowlaną na bazie cementu. Szczeliny w nagrobkach należy wypełnić specjalnym preparatem np. klejem do uszczelniania. Jeśli tego nie zrobimy, zamarzająca woda przyśpieszy znacznie proces niszczenia nagrobka.

fot. 123RF/PICSELL

Wokół grobu

Ważna jest nie tylko sama płyta, ale również teren przy grobie. Należy go zagrabić, oczyścić z opadłych liści i zaschłej trawy. Jeśli jest na to miejsce, warto pomyśleć o wyłożeniu kostki brukowej, która pozwoli utrzymać czystość przy grobie. Warto też zainwestować w małą ławeczkę, na której będzie można przysiąść, odpocząć, pomodlić się. Koszt to ok. 80-200 zł.

Rośliny odpowiednie na cmentarz
Aranżując trwałą zieleń wokół grobów bliskich, powinniśmy rozważyć kilka prostych, ale niezwykle ważnych akcentów. 

Po pierwsze myśląc o większych roślinach krzewiastych lub niewielkich drzewach warto zorientować się, jakie przepisy w tej kwestii ma dany cmentarz. Wiele spośród cmentarzy – zarówno starych i zabytkowych, jak i zupelnie nowych ma jasno określone zasady, którymi należy się w tym temacie kierować. Po drugie tak jak w przypadku każdej innej kompozycji roślinnej, tak i tutaj należy gatunki dobierać w sposób odpowiedni do warunków siedliskowych.

Dla starych cmentarzy, z wysokimi drzewami, dużym zacienieniem i zwiększoną wilgotnością gleby odpowiednie gatunki to: 

Rośliny jednoroczne: begonia bulwiasta, niezapominajka leśna, wilec purpurowy.

Byliny: barwinki, bergenia sercowata, fiołki, funkie, konwalia majowa, paprocie, pierwiosnki, runianka japońska.

Krzewy i pnącza: bluszcz pospolity, formy karłowe cisów, np. Summergold, mahonia pospolita, winobluszcze, trzmielina pnąca, zimozielone gatunki wiciokrzewów, różaneczniki (tylko niewielkie odmiany) i azalie.

Na nowych cmentarzach miejskich, z dużą gęstością nagrobków, niewielką ilością, najczęściej jeszcze małych drzew lub całkowitym ich brakiem, intensywnym nasłonecznieniem, glebą suchą i często piaszczystą:

Rośliny jednoroczne: aksamitki, gazanie, goździki, smagliczka nadmorska, osteospermum, pelargonie rabatowe, portulaka wielkokwiatowa, starce, werbeny.

Byliny: czyściec wełnisty, gęsiówka alpejska, goździki, krwawniki, gipsówka, macierzanka piaskowa, rojniki, rozchodniki, smagliczki.

Krzewy: jałowiec pospolity oraz większość odmian jałowca płożącego, pośredniego i sabińskiego, róże (tak zwane dzikie): pomarszczona, rdzawa, kutnerowata, gęstokolczasta oraz niskie odmiany kosodrzewiny i sosny bośniackiej.

fot.123RF/PICSELL

W miejscach widnych, ale z wilgotną glebą, stanowiące pośredni typ siedliska pomiędzy dwoma powyższymi sprawdzą się:

Rośliny jednoroczne: begonia stale kwitnąca, bratek ogrodowy, kocanki włochate, lobelia przylądkowa, niecierpki, petunia ogrodowa, szałwia błyszcząca, żeniszek meksykański.

Byliny: większość bylin umiarkowanej wielkości, a także ozdobne trawy, np. miskanty czy niektóre niewielkie gatunki bambusów.

Krzewy: irgi (większość gatunków i odmian płożących), różne rabatowe, wierzby szczepione i płaczące, karłowe formy modrzewi oraz wierzb, żywotniki (odmiany karłowe), niskie odmiany świerków i jodeł oraz wolno rosnące odmiany choiny kanadyjskiej.

Uniwersalne typy roślin, które świetnie sprawdzą się na cmentarzu to:

Rośliny zimozielone:

- bukszpan - w formie niskiej obwódki lub szpaleru wzdłuż nagrobka złagodzi mocny, sztywny kształt prostokątnej nagrobkowej płyty,  stworzy też obwódkę, wydzielającą teren przynależny do danego grobu. 

- barwinek - zimozielona krzewinka wytwarzająca dużo pokładających się po ziemi pędów. Dodatkową ozdobą takiej obwódki, od wiosny do lata, będą drobne niebieskie kwiatki.

- miniaturowe formy krzewów iglastych – będą stanowić tło dla innych roślin na cmentarzu. Nie muszą to być wbrew pozorom tylko tuje, ale też jałowce, cisy, kosodrzewina, miniaturowe odmiany świerka.

Rośliny okrywowe:

- irga pozioma - której ozdobą są jaskrawoczerwone owoce;
- funkie
- paprocie

Rośliny o "płaczącym" pokroju: wierzba płacząca lwa;

Rośliny kwitnące: róże, astry jesienne, konwalie, kalle, lilie, bratki, fiołki, niezapominajki, chryzantemy.

fot. 123RF/PICSELL

Zamiast chryzantem - kapusta!

Coraz częściej do przyozdobienia nagrobków wybierana jest… kapusta. Nie taka zwykła, jadalna, a jej dekoracyjny gatunek – kapusta ozdobna (łac. Brassica oleracea). Jest rośliną jedno- i dwuletnią, o rozetowym pokroju. Dorasta do 40 cm. Jej walorem są jej unikatowe kędzierzawe liście, które z wiekiem, z zielonego przebarwiają się na róż, fiolet, odcienie czerwieni, żółci u bieli. Kupić można też odmiany wielobarwne! Co ciekawe, im jest chłodniej na zewnątrz, tym kolory liści są bardziej intensywne. Pięknie wygląda uprawiana na rabatach w ogrodzie, jak i w pojemnikach - na balkonie i parapecie. Z jej zastosowaniem powstają również nietuzinkowe wieńce nagrobne –pięknie komponują się z chryzantemami, marcinkami, wrzosami, starcem srebrzystym i różami. Kapusta jest odporna na mróz. W przypadku „ciepłej”, łagodnej zimy, z powodzeniem wytrzyma nawet do wiosny.