Z artykułu dowiesz się:
- Czosnek w doniczce krok po kroku
- Jak uprawiać czosnek w ogrodzie
- Jakie właściwości ma czosnek
- Dlaczego warto jeść surowy czosnek
Czosnek jest warzywem szczególnie cenionym ze względu na właściwości lecznicze. Dzięki zawartości substancji biologicznie czynnej – allicynie – posiada działanie bakteriobójcze i grzybobójcze. Jest również cenną przyprawą, o specyficznym, ostrym smaku, który nadają mu olejki eteryczne. Wykorzystywany jest w przemyśle mięsnym, rybnym, warzywnym oraz w gospodarstwach domowych.
Znane i polecane odmiany czosnku to:
- Jarus (odmiana jara, o małych białokremowych główkach),
- Arkus (odmiana ozima, polecany do długiego przechowywania, jest długo przydatny do spożycia),
- Harnaś (wytwarza najwięcej ząbków, ma bardzo intensywny smak),
- Mega (odmiana ozima, najbardziej wartościowa pod względem zawartości składników odżywczych),
- Orlik (odmiana ozima, odporna na brak wody i wysokie temperatury),
- Ornak (odmiana ozima, wytwarza duże białe główki osłonięte łuską z fioletowawymi żyłkami, ma delikatni ostry smak).
Jak wyhodować czosnek w doniczce?
Uprawę czosnku można rozpocząć od ząbków lub cebulek powietrznych, wytwarzanych przez odmiany ozime. Jeśli decydujemy się na tę pierwszą metodę, pamiętajmy, że czosnek do zasiewu powinien pochodzić z pewnego źródła, najlepiej ze sprawdzonego centrum ogrodniczego. Wybierajmy cebule zdrowe, nieuszkodzone i typowe dla danej odmiany. Materiał przypadkowy, niewiadomego pochodzenia, może być skażony chorobami i szkodnikami – szczególnie groźnym pasożytem jest niszczyk zjadliwy.
Podobnie jak wiele warzyw i ziół, czosnek nadaje się również do uprawy doniczkowej. Należy jedynie zapewnić mu odpowiednio głęboki pojemnik, ponieważ wytwarza on długie łodygi. Sama pielęgnacja czosnku nie jest trudna.
Czosnek w doniczce krok po kroku
Krok 1: Wydrąż w ziemi niewielkie zagłębienia i umieść w nich ząbek czosnku. Powinny one spocząć na głębokości mniej więcej 10 cm.
Krok 2: Końcówkę ząbka skieruj ku górze (to stąd wyjdzie pierwszy pęd nowej rośliny).
Krok 3: Sadź ząbki czosnku zachowując między nimi odległość przynajmniej 15 centymetrów. Z każdego z nich wyrośnie nowa główka.
Czosnek nadaje się do uprawy doniczkowej. Fot.123RF.com
- Jaka doniczka do czosnku?
Doniczka powinna mieć rozmiar o pojemności przynajmniej 3 litrów. Głębokość doniczki powinna wynosić przynajmniej 25 centymetry.
- Jaka ziemia do czosnku?
Czosnek preferuje glebę żyzną, przewiewną i próchniczną, o pH wynoszącym ok. 6,8. Wybierz taką, która nie zawiera żadnych szkodliwych substancji nawożących. Jeśli chcesz, możesz zastosować naturalny nawóz.
- Stanowisko
Czosnek do prawidłowego wzrostu potrzebuje dużo światła i wody. Dlatego też należy zasadzić nową roślinkę w nasłonecznionym miejscu
- Podlewanie
Czosnek należy podlewać często – ziemia powinna być stale wilgotna. Nie można jednak przesadzić z nawadnianiem, ponieważ roślina może zgnić.
- Ile rośnie czosnek w doniczce?
Aby z ząbka czosnku powstała cała główka, będziesz musiała poczekać ok. 3,5 – 4 miesiące. Niestety, procesu tego nie da się przyspieszyć.
Uprawa czosnku w ogrodzie
W Polsce popularnym sposobem uprawy czosnku jest system pasowo-rzędowy na płask, w odległości umożliwiającej swobodny przejazd ciągników i maszyn podczas zabiegów pielęgnacji i zbiorów. Dzięki temu mechaniczne zwalczanie chwastów jest znacznie ułatwione. Sadzenie ząbków czosnku może odbywać się ręcznie lub za pomocą sadzarek.
Czosnek w ogrodzie można sadzić dwa razy w roku: jesienią, na przełomie października i listopada lub wiosną. W zależności od terminu siewu uzyskane okazy i plony będą różnić się od siebie. Odmiany ozime wypuszczają pędy kwiatostanowe (do których pojawienia się nie można dopuścić) oraz wykształcają większe ząbki.
- Metoda przez ząbki
Na ok. miesiąc przed wysadzeniem do gruntu spulchniamy ziemię w miejscu, gdzie planujemy rozpocząć „plantację”. Główkę warzywa – tuż przed posadzeniem – dzielimy na części, tak aby każda z nich zachowała fragment „piętki”. Tak sprawione cząstki wtykamy w ziemię na głębokość kilku centymetrów, spiczastym końcem do góry. Pomiędzy ząbkami powinniśmy zachować ok. 10 cm odstępu. Najlepiej układać je w rządkach, również rozsuniętych na odległość 10 cm. To stworzy roślinom lepsze warunki do rozrostu
- Zbiór i przechowywanie
Termin zbioru czosnku jest niezwykle ważny, gdyż decyduje w dużej mierze o jego jakości i zdolności do przechowywania. Czosnek jesienny można zbierać najczęściej w lipcu, natomiast ten sadzony na wiosnę — miesiąc później.
Zasychające liście czosnku wytwarzającego kwiatostany, świadczą o jego gotowości do zbioru, natomiast rośliny niewytwarzające kwiatostanów można zbierać wówczas, gdy około 50 proc. z nich ma załamany szczypior. Zbyt późny termin zbioru może pogorszyć jakość warzywa i skrócić jego termin przydatności do przechowywania.
Czosnek — właściwości lecznicze
Czosnek ma szerokie zastosowanie przy wyrobie leków, posiada bowiem: działanie bakteriobójcze, grzybobójcze i przeciwmiażdżycowe. Pomaga w walce z:
- cukrzycą,
- depresją,
- tyfusem,
- nawet chorobomami nowotworowym.
Jest również bardzo korzystny dla układu oddechowego. Skutecznie zapobiega i leczy:
- gruźlicę,
- astmę,
- zapalenie płuc,
- zapalenie oskrzeli,
- katar przewlekły,
- przekrwienie płuc,
- kaszel.
Działa także wzmacniająco i zwiększa odporność. Czy można jeść czosnek? Nawet trzeba. Najzdrowszy jest w postaci surowej, lecz rzadko go w takiej jadamy. Ma to związek z jego specyficznym zapachem i smakiem, nie przez wszystkich akceptowanym.
W lecznictwie czosnek ma zastosowanie w postaci sproszkowanych cebulek, a także wyciągów zawierających różne grupy związków czynnych m.in. allicynę, która jest głównym składnikiem tzw. starego wyciągu z czosnku. Jest on używany najczęściej do produkcji tabletek i kapsułek, a także form płynnych.
Syrop czosnkowy zalecany jest do stosowania przy chorobach dróg oddechowych i grypie. W Polsce czosnek dostępny jest również w formie maceratów olejowych np. w oleju rzepakowym, wiesiołkowym oraz sojowym.
Dlaczego warto jeść czosnek na czczo?
Regularne spożywanie czosnku na czczo:
- obniża poziom ciśnienia tętniczego,
- zapobiega problemom krążenia,
- przyczynia się do poprawy funkcjonowania pęcherza moczowego i wątroby.
- skutecznie zwalcza problemy żołądkowe, w tym biegunkę.
Udowodniono również, że czosnek pomaga z niektórymi problemami nerwowymi, jednak tylko wtedy, gdy spożywamy go na pusty żołądek.
- Lek na infekcje
Okres jesienno-zimowy to czas, kiedy warzywo to powinno na stałe zagościć w naszym menu. Dzięki lotnym związkom siarkowym i olejkom eterycznym czosnek skutecznie zapobiega infekcjom wirusowym układu oddechowego.
Rewelacyjnym sposobem na złagodzenie objawów przeziębienia i grypy będzie ciepłe mleko ze zmiażdżonym ząbkiem czosnku. Taki napój ułatwi odkrztuszanie, zadziała rozgrzewająco, wzmoże potliwość, pozwoli nieco obniżyć gorączkę, a także udrożni drogi oddechowe.
- Specjalny napar na wszelkiego rodzaju choroby oskrzeli
200g czosnku, 700g brązowego cukru i 1l wody. Zagotować wodę razem z czosnkiem i cukrem. Spożywaj 3 łyżki dziennie.
- Ekstrakt z czosnku jest bardzo skuteczny w leczeniu przewlekłego zapalenia oskrzeli
40 gramów czosnku i 100 ml alkoholu. Posiekać czosnek i umieścić go w butelce, a następnie dodać alkohol, szczelnie zamknąć pojemnik. Pozostawić na 5-6 dni, potem przecedzić. Spożywać jedną filiżankę tego środka każdego dnia.
- Ochrona przed zawałem i udarem
Czosnek — podobnie jak aspiryna — znacząco zmniejsza lepkość krwi. Badania wykazały, że jego regularne jedzenie poprawia elastyczność ścian naczyń krwionośnych, dzięki czemu usprawnia się przepływ krwi.
- Wspomaga trawienie
Czosnek działa również zbawiennie na nasz układ trawienny – przyspiesza i nasila wydzielanie żółci, usprawniając przy tym pracę jelit, zapobiegając powstawaniu wzdęć. Jest zatem doskonałym dodatkiem do potraw mięsnych, tłustych i ciężkostrawnych.
Obniża również ciśnienie krwi, działa antynowotworowo oraz odmładza – zwalcza wolne rodniki i hamuje powstawanie nowych, co opóźnia procesy starzenia się skóry.
Zastosowanie czosnku w domu i ogrodzie
Dzięki swoim właściwościom czosnek świetnie znajdzie kilka praktycznych zastosowań w domu. Sprawdzi się jako surowiec do przygotowania domowych środków pielęgnacji roślin. Zrobimy z niego oprysk oraz gnojówkę do podlewania.
- Wywar z czosnku — oprysk
Na co pomaga: choroby bakteryjne oraz grzybicze, przędziorki, mszyce, połyśnicę marchwiankę.
Przygotowanie: Ok. 20 ząbków czosnku (200 g) przeciskamy przez praskę, zalewamy wodą, odstawiamy w ustronne miejsce. Wywar będzie gotowy do użycia po 4 dniach.
- Gnojówka z czosnku — do podlewania
Na co pomaga: połyśnica marchwianka, ogólne wzmocnienie roślin.
Przygotowanie: 8 ząbków czosnku rozcieramy, razem kwiatostanami, łuskami i liśćmi rośliny. Powstałą papkę zalewamy pięcioma litrami wody i odstawiamy do fermentacji na ok. 2 tygodnie w lekko zacienione miejsce. Po pierwszych 2-3 dniach całość należy przemieszać. Przed użyciem ferment przecedzamy i rozcieńczamy wodą w proporcji 1:10.
Podobno warkocz czosnku zawieszony w kuchni chroni przed złymi ludźmi. Fot.123RF.com
Warzywo można także stosować bezpośrednio, bez uprzedniej "obróbki". Jego ząbki zatknięte w ziemię w doniczkach z roślinami domowymi nie tylko zapobiegają pojawieniu się szkodników, ale również zwalczają je w przypadku porażenia.
Autorki: Dominika Gębiś, Aleksandra Kozera