Z artykułu dowiesz się:
- Co warto wiedzieć o dereniach
- Jakie wymagania mają derenie
- Jakie gatunki dereni polecane są do większych ogrodów
- Jakie odmiany dereni polecane są do małych ogrodów
- Jakie zastosowanie w ogrodzie mają derenie
Derenie — charakterystyka
Derenie ozdobne należą do rodzaju botanicznego Cornus, który obejmuje łącznie ok. 50 gatunków. W stanie naturalnym występują przede wszystkim na półkuli północnej, od Chin po Stany Zjednoczone. W Polsce oryginalnie występowały dwa gatunki, dereń szwedzki i dereń świdwa, ale ten pierwszy niestety już wymarł. Obecnie dwa kolejne gatunki dziczejące stopniowo zadomawiają się w rodzimej florze – to dereń biały oraz dereń rozłożysty.
Ze względu na praktyczność zastosowania w ogrodzie derenie ozdobne są przede wszystkim krzewami, choć w przyrodzie spotkać można gatunki z rodzaju Cornus sięgające nawet 25 m. Te uprawiane w Polsce posiadają z reguły lancetowate liście, które na zimę opadają, odsłaniając dekoracyjne pędy. Obupłciowe kwiaty tworzą wiechy i baldachy, najczęściej białe, a po zapyleniu przekształcają się w kuliste owoce, zebrane w dość atrakcyjne grona.
Derenie – wymagania uprawowe
Oprócz niewątpliwych walorów estetycznych derenie ozdobne cechują się także miłą dla ogrodników niewybrednością. Nie tolerują co prawda podmokłego podłoża, ale dobrze im się powodzi w większości gleb, łącznie z lekko kwaśnymi czy wapiennymi. Powinny być sadzone na słońcu lub w półcieniu, przy czym niestraszne im letnie upały, silne wiatry czy okresy suszy.
Skromne wymagania uprawowe dereni idą w parze z łatwością sadzenia i niewielkim nakładem pracy przy pielęgnacji. Optymalnie jest kupić nieco większe sadzonki w donicach, gdyż przez pierwsze 2–3 lata rośliny rosną raczej powoli. Co więcej, po zasadzeniu poleca się przyciąć wszystkie pędy o ok. 1/3 ich długości.
Większość dereni jest w pełni odporna na mróz i rzadko cierpi na choroby. Mogą być natomiast atakowane przez mszyce, ale zwykle problem można rozwiązać naturalnymi środkami zaradczymi, np. roztworem octu czy szarego mydła.
Przeczytaj również: Krzew o niezwykłych owocach. Dereń jadalny nie tylko zdobi ogród
Dereń jadalny jest rośliną mało wymagającą i prostą w uprawie. Fot.123RF/PICSEL
Derenie – gatunki i odmiany do większych ogrodów
Jeśli dysponujesz większą przestrzenią i zależy ci na roślinach, które staną się dominantą krajobrazu, postaw na większe gatunki dereni. Cornus mas, czyli dereń jadalny, dorasta nawet do 5–9 metrów wysokości, tworząc szeroką, ładnie zaokrągloną koronę. Jego największym atutem są wyjątkowo obfite, czerwone owoce, z których przyrządza się smakowite przetwory oraz nalewki. Odmiana „Variegata” dodatkowo zachwyca wyjątkowym deseniem liści o kremowej obwódce, zaś odmiana „Jolico” posiada wyjątkowo duże owoce i może być formowana jako wysoka, wąska kolumna.
Do wyższych i bardziej rozłożystych gatunków należy również dereń Kousa (Cornus kousa) o wyjątkowo ozdobnych kwiatach z dużymi, białymi podsadkami. Jego eliptyczne liście jesienią nabierają pięknej ciemnoczerwonej barwy, a dojrzała roślina pokrojem przypomina raczej małe drzewo. Szczególnie warta uwagi jest odmiana „Red Lips”, która oprócz uroczych różowych kwiatów posiada liście przebarwiające się do tonów pomarańczowych i czerwonych. Z kolei odmiana „China Girl” wyróżnia się posadkami, których barwa zmienia się w ciągu sezonu od kremowej do ciemnoróżowej, a owoce zawieszone na długich szypułkach są również różowawe.
Wolną przestrzeń doskonale wypełni również dereń kwiecisty (Cornus florida), którego atutem jest wyjątkowo bujne kwiecie o białych, różowych lub czerwonych podsadkach oraz zachwycająco szeroka korona. Odmiana „Rainbow” dodatkowo urzeka listowiem, na którym faktycznie malują się różnorodne odcienie tęczy. Niestety, podobnie jak dereń Kousa, gatunek ten jest bardziej kapryśny i nie toleruje suchości podłoża czy silnych mrozów.
Dereń Kousa zachwyca o każdej porze roku. Fot. 123RF/PICSEL
Mniejsze derenie ozdobne
Do niewielkich ogrodów polecany jest przede wszystkim dereń biały (Cornus alba), który ze względu na swój uniwersalnych charakter cieszy się szczególną popularnością. Krzew dorasta co prawda do 2,5–3 m wysokości, ale można go dowolnie przycinać, zaś tempo wzrostu rośliny jest przyjemnie powolne. Znakiem rozpoznawczym gatunku są białe owoce, które często wydają się wręcz niebieskawe. Odmiana „Variegata” łączy natomiast atrakcyjną, łuszczącą się korę z obramowanymi na biało liśćmi i czerwonymi jagodami. Żółte, bardzo nieregularne brzegi liści posiada za to odmiana „Spaethii”, podczas gdy „Siberica variegata” wyróżnia się czerwieniejącymi wraz z nadejściem jesieni liśćmi oraz pędami.
W mniejszych ogrodach sprawdzi się również dereń rozłogowy (Cornus sericea), którego gałęzie płożą się nisko do boków, a nierzadko spontanicznie ukorzeniają się po zetknięciu z glebą. Największą ozdobą krzewu jest wyraziście czerwona barwa pędów, kontrastująca z zielonymi liśćmi i białymi jagodami. Absolutnym bestsellerem w ramach tego gatunku jest odmiana „Flaviramea”, której pędy są zielono-żółte. Wyjątkowo niski jest natomiast dereń rozłogowy „Kelseyi” osiągający zaledwie 75–80 cm i wyróżniający się zimą czerwonobrązową korą.
Wreszcie, do absolutnie najmniejszych dereni należy Cornus canadensis, czyli dereń kanadyjski. Przyjmuje on postać wysokiej na 20–30 cm krzewinki o eleganckich liściach i stosunkowo wyrazistych białych kwiatach. Co zaś najważniejsze, gatunek doskonale znosi nawet bardzo surowe zimy!
Przeczytaj również: Dereń biały - kwitnie, owocuje i jest piękny, nawet gdy zrzuca liście. Sprawdź, jak go zagęścić
Dereń biały posiada dekoracyjne owoce. Fot. 123RF/PICSEL
Unikalne gatunki i odmiany dereni
Jeśli kuszą cię niepospolite krzewy, rozważ uprawę derenia pagodowego (Cornus controversa). Ten większy, osiągający nawet 6–8 m gatunek, fascynuje przede wszystkim ze względu na szerokość korony, która przypomina dach świątyni. W pełnym słońcu jesienią jego liście stają się żywo czerwone, natomiast owoce przyjmują barwę niebieskoczarną.
Niebanalnym „designem” odznacza się również dereń świdwa (Cornus sanguinea), który najpierw pokrywa się soczysto zielonymi liśćmi, a późną wiosną obsypany jest białym kwieciem zebranym w dekoracyjne baldachy. Jesienią na gałęziach pojawiają się natomiast czarne owoce, które pięknie kontrastują z obnażającymi się powoli czerwono-zielonymi pędami. Na szczególną uwagę zasługuje odmiana „Midwinter Fire”, której kora staje się wręcz pomarańczowa, faktycznie przypominając ogień w środku zimy.
Nieco mniej znany jest natomiast dereń skrętolistny (Cornus alternifolia), który w przeciwieństwie do innych gatunków dereni ozdobnych posiada liście rozmieszczone nie naprzeciwlegle, ale skrętnie, co daje efekt ich większej gęstości. Przez większość sezonu ciemnozielone, jesienią przebarwiają się na ciemną purpurę, a już pod koniec lata pojawiają się wśród nich niebieskoczarne jagody.
Dereń pagodowy osiąga imponujące rozmiary. Fot. 123RF/PICSEL
Derenie ozdobne – zastosowanie w ogrodzie
Dzięki olbrzymiej różnorodności i stosunkowo niskich wymaganiach uprawowych derenie stanowią wszechstronny element krajobrazu zielonego. Przede wszystkim sadzi się je na zagonach ozdobnych jako tło dla niższych bylin. W okresie zimowym, gdy większość gatunków jest niewidoczna bądź nieatrakcyjna, barwne pędy dereni są niebywałą ozdobą ogrodu.
Krzewy z rodzaju Cornus doskonale sprawdzają się również w roli nieformowanych żywopłotów, zarówno jednogatunkowych, jak i mieszanych – np. z berberysem, laurowiśnią czy jaśminowcem. W tej postaci pełnią często funkcję ochrony przed wiatrem. Dereń kanadyjski może być też wykorzystywany jako roślina okrywowa, a ze względu na tolerancję półcienia doskonale prezentuje się wokół pni drzew i wyższych krzewów. Z kolei wyższe gatunki i odmiany dereni mogą być sadzone pośrodku trawników – jako atrakcyjne przez cały rok solitery.