Spis treści:
- Cytryniec chiński - pochodzenie
- Jak wygląda cytryniec chiński?
- Uprawa cytryńca chińskiego
- Właściwości lecznicze cytyńca chińskiego
- Cytryniec chiński — zastosowanie
Cytryniec chiński — pochodzenie
Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) to wieloletnie pnącze należące do rodziny cytryńcowatych, które znane jest ze swoich właściwości leczniczych. Roślina pochodzi z Azji. W środowisku naturalnym porasta górskie tereny i doliny rzek na terenie Chin, Rosji, Korei i Japonii.
Co ciekawe, właściwości owoców cytyńca chińskiego były wykorzystywane w chińskiej medycynie ludowej już ponad 2000 lat p.n.e. Wówczas ceniono je za zdolność opóźniania procesu starzenia oraz oczyszczanie wątroby. Obecnie cytryniec uprawiany jest w naszym kraju głównie jako roślina ozdobna. Jej drogocenne owoce wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym oraz kosmetycznym pozyskiwane są głównie z terenów Dalekiego Wschodu.
Jak wygląda cytryniec chiński?
Cytryniec chiński to dwupienne pnącze, które w ogrodach oplata pergole i altany. Osiąga od 8 do 15 m długości, a jego roczny przyrost wynosi około 1,5 m. Liście tego pnącza są owalne, ciemnozielone i ostro zakończone. Po roztarciu w dłoniach wydzielają przyjemny zapach. W okresie kwitnienia roślina wytwarza małe pachnące kwiatuszki skupione po kilka sztuk, które wraz z przekwitaniem przebarwiają się z koloru kremowego w różowy. Późnym latem i jesienią miejsce kwiatów zajmują małe czerwone owoce przypominające koraliki. Jagody te mają średnicę około 1 cm i efektownie ozdabiają pnącze. Gdyby nie intensywnie czerwony kolor, można byłoby je pomylić z winogronem.
Ciekawostką jest fakt, że nazwa chińska tej rośliny to "owoc pięciu smaków", ponieważ skórka jego skórka jest słodka, miąższ kwaśny, nasiona gorzkie i cierpkie, a ekstrakt słony. Warto mieć na uwadze, że jedno dorosłe pnącze może wydać nawet 5 kg owoców, które świetnie nadają się do przygotowania przetworów. Jesienią liście cytryńca przebarwiają się na złoto i na zimę opadają.
Przeczytaj również: Jagoda kamczacka zdobywa polskie ogrody i działki. Uprawa jagody kamczackiej, najsłodsze odmiany, błędy w pielęgnacji
Uprawa cytryńca chińskiego
Uprawa tego ozdobnego pnącza nie jest wcale trudna. Roślina dobrze odnajduje się w naszych rodzimych warunkach klimatycznych i łatwo o nią zadbać. Najważniejszym aspektem w uprawie cytryńca jest zapewnienie mu wilgotnego podłoża. Na co jeszcze warto zwrócić uwagę, chcąc by to piękne pnącze rozwijało się, kwitło i owocowało w naszym ogrodzie? Sprawdźcie:
- Stanowisko
Optymalne stanowisko dla cytryńca powinno być słoneczne lub półcieniste. Lepiej unikać sadzenia rośliny od strony południowej. Zbyt ostre słońce może spowodować nadmierne przesychanie korzeni. Sadząc roślinę starajmy się wybrać miejsce w miarę możliwości osłonięte od wiatru. W innym wypadku silne porywy mogą uszkodzić pnącze. Roślinę warto sadzić przy płotach, sitkach, pergolach czy altankach. Z czasem pnącze się rozrośnie i będzie pięknie oplatać podpory.
- Podłoże
Najlepiej, by podłoże dla cytryńca chińskiego miało lekko kwaśny lub neutralny odczyn. Ważne jest również to, by ziemia była lekka, przepuszczalna, żyzna i przede wszystkim wilgotna. Od tego, czy roślina będzie miała zapewnioną optymalną wilgotność podłoża zależy to, czy będzie prawidłowo się rozwijać.
- Sadzenie
Najlepszy termin na sadzenie cytryńca to wiosna lub jesień. Wtedy roślina ma największe szanse, żeby się ukorzenić. Przed posadzeniem młodej sadzonki w wykopanym dołku należy umieścić warstwę drenażu. Na samym dole powinien znaleźć się żwir, potem warstwa kory i piasku, a dopiero na koniec żyzna ziemia. Można ją również wzbogacić kompostem. Przed umieszczeniem sadzonki w dole należy zamoczyć jej korzenie, a wierzchnią warstwę ziemi po przysypaniu sadzonki przykryć ściółką. Zapobiegnie to odparowywaniu wody z podłoża.
- Kwitnienie i owocowanie
Cytryniec chiński zakwita wiosną, najczęściej w maju, a kwiaty utrzymują się do czerwca. Jego owoce zaczynają dojrzewać pod koniec sierpnia lub na początku września. Zebrane w grona czerwone i soczyste jagody są niewątpliwą ozdobą w jesiennym ogrodzie. Kupując to efektowne pnącze trzeba jednak liczyć się z tym, że owoce nie pojawiają się w pierwszych latach od posadzenia. Owocowanie pojawia się dopiero po 4 lub 6 latach. Warto jednak uzbroić się w cierpliwość, bo jednej sadzonki możemy zebrać od 1 do 5 kg owoców.
- Przycinanie
Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym w uprawie cytrynowca chińskiego jest przycinanie. Pozwoli to ograniczyć nadmierny rozrost pędów i nada roślinie pożądanego kształtu. Wyciąć należy stare i zaschnięte gałązki, a chcąc pobudzić roślinę do wzrostu, warto zeszłoroczne pędy skrócić o około 15 cm.
Przycinanie cytryńca najlepiej wykonać pod koniec zimy lub wczesną wiosną. Ważne jest, by z cięciem pędów zdążyć, zanim roślina zacznie wytwarzać nowe liście i kwiaty. Jeśli je przytniemy — niestety nie pojawią się na nich owoce.
- Choroby i szkodniki
Cytryniec chiński to roślina wytrzymała i rzadko bywa atakowana przez choroby i szkodniki. Czasem jednak, zdarza się, że jego liście zaczynają brązowieć i zamierać. Oznacza to, pojawienie się antraktozy. Chorobę grzybową można zwalczyć stosując dostępne w sklepach ogrodniczych preparaty przeciwgrzybiczne. Z kolegi szkodnikiem, który może żerować na liściach cytryńca jest przędziorek chmielowiec. Oznakami jego żerowania są pojawiające się na liściach pajęczyny i plamki. Szkodniki można zwalczyć za pomocą chemicznych oprysków.
- Zimowanie
Dorosłe okazy cytryńca chińskiego są w pełni mrozoodporne. Nie zaszkodzi im mróz wynoszący nawet powyżej 30 stopni Celsjusza. Cytryniec odporność przed mrozem zdobywa jednak z czasem. Młode sadzonki w pierwszych trzech latach po posadzeniu wymagają okrycia na zimę.
Przeczytaj również: Przypominają borówkę, ale są bardziej słodkie i soczyste. Co zrobić, żeby świdośliwa Lamarcka miała dużo owoców?
Właściwości lecznicze cytryńca chińskiego
Cytryniec chiński to roślina o licznych właściwościach leczniczych wykorzystywana do wspierania zdrowia już od tysięcy lat. Działanie jego owoców pomaga głównie w leczeniu chorób układu pokarmowego i nerwowego, wpływając na poprawę wytrzymałości fizycznej i psychicznej.
Przeprowadzone badania naukowe wykazały, że w owocach cytryńca chińskiego wykryto substancję leczniczą o nazwie lignan, która działa ochronnie na wątrobę, zapobiega jej uszkodzeniom i przyśpiesza regenerację. Dlatego cytryniec stosowany jest we wspomaganiu leczenia wirusowego zapalenia wątroby czy marskości. Lignany działają również antyoksydacyjnie i eliminują stany zapalne w organizmie.
Kolejną zaletą zawartych w owocach cytryńca chińskiego linganów jest łagodzenie napięcia psychicznego i łagodzenie długotrwałego stresu. Dlatego można go stosować w stanach rozdrażnienia i niepokoju.
Co ciekawe, w swojej ojczyźnie cytryniec chiński uznawany jest za jagodę wiecznej młodości. Wszystko to za sprawą jego właściwości, które przyczyniają się do opóźniania procesów starzenia. W Chinach istnieje przekonanie, że wystarczy przez 100 dni stosować owoce cytryńca chińskiego, by uzyskać:
- młodszy wygląd,
- poprawę wzroku,
- wzrost energii,
- lepsze samopoczucie,
- poprawę potencji.
Obecnie sproszkowane owoce cytryńca chińskiego i jego ekstrakty znajdują się w suplementach diety oraz kosmetykach przeciwstarzeniowych.
Przed zastosowaniem preparatów na bazie cytryńca należy jednak skonsultować się z lekarzem prowadzącym i wykluczyć ewentualne przeciwskazania.
Herbata z suszonych owoców cytryńca chińskiego jest łatwa w przygotowaniu i zdrowa. Fot. 123RF.com
Co można zrobić z cytryńca chińskiego?
Owoce cytryńca chińskiego idealnie nadają się na przetwory. Można z nich przygotowywać nalewki, dżemy, soki i konfitury, a zasuszone owoce wykorzystywać do przygotowywania naparów. Surowe owoce również nadają się do spożycia, jednak w tej formie nie są najsmaczniejsze. Cytryniec nadaje się też do mrożenia.
Kiedy najlepiej zbierać jagody cytryńca chińskiego? Jagody warto zbierać wtedy, gdy zauważymy, że są już intensywnie wybarwione. Świadczy to o tym, że dojrzały.
Przepis na leczniczą herbatę z cytryńca chińskiego:
4-5 łyżek jagód cytryńca przełóż do garnka i zalej 2 szklankami wody i doprowadź do wrzenia. Następnie kontynuuj gotowanie jeszcze przez około 10 minut. Pij lekko przestudzoną.
Przeczytaj również: Jak zmienić kolor kwiatów hortensji ogrodowej? Poznaj skuteczne sposoby