Spis treści:
- Szałwia – skąd pochodzi? Najpopularniejsze gatunki szałwii
- Szałwia lekarska i szałwia łąkowa – czym się charakteryzują?
- Szałwia – właściwości i zastosowanie
- Szałwia w branży kosmetycznej
- Zastosowanie szałwii w kuchni
- Szałwia lekarska w ogrodzie
- Szałwia – uprawa i pielęgnacja
Szałwia – skąd pochodzi? Najpopularniejsze gatunki szałwii
Obecnie kwiaty szałwii są uprawiane niemal na całym świecie, jednak nie zawsze tak było. Jej pierwsze przedstawicielki pojawiały się w rejonach Morza Śródziemnego. Początkowo właśnie w takich krajach jak Grecja czy Włochy zajmowano się uprawą szałwii w ogrodzie. Jej łacińska nazwa „Salvia” pochodzi od łacińskiego słowa „salvus”, czyli zdrowy.
Wyodrębniono wiele rodzajów szałwii. Nie sposób wymienić tutaj wszystkich, ponieważ jest ich prawie 1000. Dzikie odmiany możesz spotkać prawie na każdej łące. Gatunki, które zdecydowanie najczęściej goszczą w naszych ogrodach, to:
- szałwia lekarska (Salvia officinalis L.)
- szałwia łąkowa (Salvia pratensis L.)
- szałwia omszona (Salvia nemorosa L.)
- szałwia błyszcząca (Salvia splendens)
Szałwia lekarska i szałwia łąkowa są do siebie bardzo podobne, mają podobne wymagania i właściwości. Fot.123RF.com
Szałwia lekarska i szałwia łąkowa – czym się charakteryzują?
Szałwia lekarska to zimozielony półkrzew, który osiąga do około 80 cm wysokości. Jej znak rozpoznawczy to podłużne liście w kolorze poszarzałej zieleni i fioletowe kwiatostany. Od maja do czerwca pojawiają się kwiaty. Jest rośliną bardzo wszechstronną i znajduje zastosowanie m.in. w kuchni, ziołolecznictwie i kosmetyce.
Szałwia łąkowa uważana była kiedyś za zamiennik szałwii lekarskiej. Niewprawione oko pewnie nie zauważy pomiędzy nimi różnicy. Jednak istnieje kilka drobnych – głównie w budowie i zastosowaniu. Szałwia łąkowa zwykle dorasta do około 60 cm wysokości. Przyciąga dużo pszczół i innych owadów zapylających ze względu na swoją miododajność. Najczęściej rośnie dziko na łąkach kwiatowych, ale możesz uprawiać ją także w swoim ogrodzie.
Szałwia – właściwości i zastosowanie
Szałwia jest rośliną zawierającą wiele wartościowych składników. W jej wnętrzu znajdziesz olejki eteryczne, flawonoidy, garbniki, kwasy organiczne i witaminy z grupy B. Innych ważnych dla człowieka elementów jest oczywiście więcej, ale już w dużo mniejszych ilościach.
Szałwia lekarska wykazuje przede wszystkim właściwości bakteriobójcze. Doskonale radzi sobie z różnego rodzaju stanami zapalnymi. Kto z nas przynajmniej raz w życiu nie płukał gardła szałwią podczas anginy albo zapalenia dziąseł? Ta domowa metoda jest w pełni uzasadniona właściwościami rośliny.
Najczęściej spotykaną formą jest szałwia suszona, to właśnie z niej przygotowywane są kojące napary. Oprócz wcześniej wspomnianych zastosowań antybakteryjnych takie herbatki działają też świetnie na problemy z trawieniem. Dodatkowo pomagają uregulować poziom stresu, a także poprawić zdolność skupienia się i pamięć.
Zdrowotne właściwości szałwii są dobrze znane od pokoleń, ale czy wiesz, gdzie jeszcze stosuje się szałwię?
Przeczytaj również: Pomagają wzmocnić odporność i zwalczyć wirusy. Te zioła to bomba witamin!
Po te zioła warto sięgnąć podczas przeziębienia. Fot. 123RF/PICSEL
Szałwia w branży kosmetycznej
Nie tylko medycyna naturalna wykorzystuje szałwię. Ze względu na dużą ilość składników bioaktywnych stosuje się ją także w produktach kosmetycznych i domowych zabiegach pielęgnacyjnych. Kosmetologia wykorzystuje przede wszystkim to, że szałwia zawiera substancje redukujące potliwość i łojotok oraz ma właściwości odświeżające.
Szałwii używa się w walce z łupieżem, trądzikiem i rozszerzonymi porami. Jest często spotykanym składnikiem kosmetyków do pielęgnacji włosów i cery. Znajdziesz ją w składzie toników, szamponów, kremów, a nawet past do zębów i mydeł. Przyda ci się, jeżeli lubisz kosmetyczne preparaty domowej roboty. W internecie znajdziesz wiele przepisów na sole do kąpieli, maseczki i olejki z szałwią.
Zastosowanie szałwii w kuchni
Suszona szałwia jest znana wszystkim miłośnikom kuchni. W smaku jest nieco korzenna, z nutką goryczy i pikantności. Najpopularniejsze, ale niejedyne zastosowanie szałwii w kuchni to zmielona lub pokruszona jako przyprawa. Jednak robić z nią możesz dużo więcej. Smaż, gotuj, piecz, susz, możesz ją nawet konserwować.
Mówi się, że szałwia jest doskonałym dodatkiem do potraw ciężkostrawnych. Jest to faktem głównie ze względu na jej właściwości usprawniające trawienie. Dodanie kilku listków szałwii do tłustej marynaty sprawi ogromną różnicę. Roślina sprawdzi się przy potrawach mięsnych, ale też przy rybach, warzywach i nabiale. Nada aromatu zupie, sosowi, a nawet alkoholowi.
Pewnie myślisz teraz, że dodatek ten jest zarezerwowany tylko dla dań wytrawnych. Nic bardziej mylnego. Szałwia smakuje równie dobrze w słodyczach. Wypróbuj przepisy na szałwiowe ciastka, konfitury, syropy i wiele innych przysmaków. Na pewno znane są ci również szałwiowe cukierki.
Suszone liście szałwii stosowane są w kuchni jako przyprawa do różnych dań. Fot.123RF.com
Szałwia lekarska w ogrodzie
Szałwia to roślina, której nie może zabraknąć w twoim ogródku ziołowym. Najczęściej wybieraną odmianą jest wspomniana szałwia lekarska, którą wykorzystasz potem zarówno w kuchni, jak i w domowej apteczce. Choć raczej nie jest wybierana jako roślina ozdobna, nie zmienia to faktu, że możesz stworzyć przepiękne kompozycje z jej udziałem.
Szałwia lekarska w polskim klimacie osiąga do około 60 cm i jest rośliną wielosezonową. Ma delikatnie owłosione, długie i kanciaste pędy, które zakończone są niebieskofioletowymi kwiatostanami. Kwitnie przez 2 miesiące (czerwiec i lipiec), a po raz pierwszy dzieje się to już rok od zasadzenia. Uprawiać możesz ją nie tylko w ogrodzie – poradzi sobie również jako roślina doniczkowa.
Szałwia – uprawa i pielęgnacja
Uprawa szałwii lekarskiej nie różni się zbytnio od uprawy innych odmian. Jak większość roślin z ciepłych rejonów potrzebuje słońca. Wymaga też żyznej gleby o pH na poziomie od 6 do 7. Wilgotność powinna być utrzymana na średnim poziomie.
-
Stanowisko
Szałwię lekarską sadź na stanowiskach dobrze nasłonecznionych, z dala od ewentualnych przeciągów. Zadbaj o przepuszczalność gleby w miejscu, w którym ma rosnąć. Połącz ziemię z odrobiną piasku lub żwirku, aby zapewnić roślinie drenaż.
-
Przycinanie
Pielęgnacja szałwii lekarskiej nie jest zbyt trudna, ale o kilku rzeczach musisz pamiętać. Przede wszystkim o corocznym przycinaniu: jeśli pozostawisz ją samą sobie, w bardzo krótkim czasie pędy mogą opaść, a nawet całkowicie zdrewnieć. Dlatego przycinaj szałwię wczesną wiosną.
Szałwię najlepiej podlewać odstałą wodą wczesnym rankiem. Fot.123RF.com
-
Zimowanie
Choć roślina jest określana jako mrozoodporna, to w surowszych warunkach może nie przetrwać. Na zimę warto ją delikatnie przykryć gałązkami, ziemią lub kompostem. Przemarznięte części należy usunąć na wiosnę. Pozwoli to zagęścić pędy i utrzymać zwarty pokrój. Szałwia rośnie około 5 lat. Po tym czasie najkorzystniej będzie zasadzić młodą krzewinkę.
-
Podlewanie
Dbaj także o odpowiedni poziom nawodnienia gleby. W czasie upałów roślinę należy regularnie podlewać, ponieważ wydłuża to okres jej kwitnienia. Warto jednak zaznaczyć, że szałwia lekarska nie lubi zbyt dużej ilości wody, dlatego lepiej ją przesuszyć niż przelać.
-
Zbiór
Ostatnia rzecz, o której musisz pamiętać – podczas pierwszych plonów obchodź się z nią dość oszczędnie i rozpocznij zbiory dopiero w sierpniu. W następnych latach bez żadnych obaw możesz robić to już od maja. Korzystaj z niepowtarzalnych właściwości jej pięknych liści, ciesząc się jej obecnością w ogrodzie.
Przeczytaj również: Te zioła warto uprawiać w ogrodzie. Przydadzą się w kuchni i nie tylko
Część ziół w ogrodzie wygląda bardzo dekoracyjnie. Warto je uprawiać nie tylko dla smaku! Fot. 123RF/PICSEL