Spis treści:
- Z jakich roślin można zrobić gnojówkę?
- Jakie właściwości mają roślinne gnojówki?
- Jak przyspieszyć fermentację gnojówki?
Z jakich roślin można zrobić gnojówkę?
Najczęściej wykorzystywanym surowcem do domowej produkcji gnojówki pozostaje pokrzywa zwyczajna. Jej liście i młode pędy zawierają łatwo przyswajalny azot, potas, magnez oraz żelazo, a także flawonoidy i kwasy organiczne, które wspierają rozwój pożytecznych drobnoustrojów odpowiedzialnych za rozkład materii. Standardowa proporcja – jeden kilogram świeżych roślin na dziesięć litrów wody – pozwala uzyskać wydajny, naturalny nawóz, który po zakończeniu fermentacji wzmacnia rośliny liściaste i poprawia ich odporność na warunki stresowe.
Drugą ważną rośliną wykorzystywaną do produkcji nawozów płynnych jest żywokost lekarski – zwłaszcza popularna w ogrodnictwie odmiana ‘Bocking 14’. Dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu roślina ta pobiera z podłoża potas, fosfor, bor i wapń, tworząc koncentrat składników wspierających zawiązywanie owoców i kwitnienie. Gnojówka żywokostowa – łagodniejsza pod względem azotu niż preparat z pokrzywy – sprawdza się przede wszystkim przy uprawie pomidorów, papryki i drzew owocowych. Stosowana w rozcieńczeniu 1:15, poprawia kondycję liści i ogranicza nekrozy na wierzchołkach pędów, a jej nadmiar z powodzeniem można wykorzystać do aktywizacji kompostu.
Nieco inną funkcję pełni skrzyp polny, którego młode pędy gromadzą znaczne ilości krzemionki – nawet do 7% suchej masy. Krzem ten wzmacnia ściany komórkowe roślin, zwiększając ich odporność na patogeny i redukując parowanie wody. Gnojówka skrzypowa, przygotowywana w proporcji 1 kg na 10 l wody, fermentuje zazwyczaj w ciągu tygodnia i ma zdecydowanie łagodniejszy zapach niż preparaty z pokrzywy. Po rozcieńczeniu w stosunku 1:5 znajduje zastosowanie zarówno jako oprysk chroniący przed mączniakiem na ogórkach i różach.
Na liście roślin przydatnych do produkcji domowych gnojówek ochronnych znajdują się również wrotycz, czosnek, cebula i mniszek lekarski. Wrotycz dostarcza związków takich jak tujon i borneol, które odstraszają szkodniki glebowe oraz mszyce, szczególnie w uprawach jagodowych. Czosnek zawiera allicynę – substancję o działaniu grzybobójczym, wykorzystywaną do ochrony warzyw przed chorobami odglebowymi. Cebula wzbogaca preparat w fitoncydy hamujące rozwój pleśni i patogenów powierzchniowych, natomiast mniszek, choć mniej znany, dostarcza mikroelementów oraz naturalnych cukrów, które pobudzają metabolizm i przyspieszają regenerację roślin.
Dzięki mniszkowi lekarskiemu stworzymy jedną z najlepszych roślinnych gnojówek. Fot. yesphotographers/123RF.com
Jakie właściwości mają roślinne gnojówki?
Gnojówka przygotowana z pokrzywy to jedno z najbardziej popularnych rozwiązań stosowanych przez ogrodników poszukujących naturalnych źródeł azotu. Jej działanie nie ogranicza się jednak wyłącznie do pobudzania wzrostu zielonych części roślin – zawarte w niej związki magnezu i manganu wspomagają syntezę chlorofilu, co przekłada się na intensywniejsze wybarwienie liści oraz szybszą regenerację po cięciu. Stosowana w formie rozcieńczonej poprawia kondycję warzyw liściowych, takich jak boćwina czy sałata masłowa, a jednocześnie wspiera rozwój mikroorganizmów glebowych, co korzystnie wpływa na zatrzymywanie wilgoci w podłożu. Warto jednak pamiętać, że ten nawóz nie sprawdzi się w uprawie roślin cebulowych i motylkowych – nadmiar azotu może u nich prowadzić do osłabienia odporności i zaburzenia symbiozy z bakteriami brodawkowymi.
Inny profil składników oferuje gnojówka z żywokostu, uznawana za jedno z najlepszych źródeł potasu i fosforu w naturalnej postaci. Proporcje NPK w tego rodzaju wywarze wynoszą średnio 0,3–0,1–1,2, co czyni go znakomitym wsparciem dla roślin w fazie kwitnienia i owocowania. Regularne podlewanie – co dwa tygodnie w proporcji 1:15 – ogranicza ryzyko pękania owoców i wspiera ich równomierne dojrzewanie. Zawarte w żywokoście substancje takie jak allantoina i taniny stymulują rozwój drobnych korzeni bocznych, co zwiększa zdolność pobierania wody w warunkach suszy.
Przeczytaj również: Co daje podlewanie roślin nawozem z żelatyny? Przepis na odżywkę i zastosowanie
Gnojówka ze skrzypu polnego znajduje zastosowanie głównie jako preparat wzmacniający struktury roślin oraz środek ochronny o działaniu prewencyjnym. Skrzyp, dzięki zawartości krzemionki, poprawia grubość warstwy ochronnej skórki i kutykuli liści, co utrudnia przenikanie zarodników grzybów. Oprysk stosowany co 10 dni (rozcieńczenie 1:5) ogranicza rozwój mączniaka na różach i poprawia odporność truskawek na szarą pleśń. Co więcej, obecne w roślinie fitosaponiny pomagają zmniejszyć liczebność przędziorków i innych drobnych szkodników.
Odrębną grupę stanowią gnojówki ziołowe, do których zalicza się preparaty z wrotyczu, czosnku i cebuli. Substancje aktywne zawarte we wrotyczu – przede wszystkim tujon – wykazują silne działanie neurotoksyczne wobec owadów ssących, takich jak mszyce czy wciornastki. Czosnek, dzięki obecności związków siarki organicznej, ogranicza rozwój patogenów wywołujących zarazę ziemniaka i infekcje cebulowe. Cebula z kolei wzbogaca preparat o fitoncydy, które zmniejszają presję mszyc na krzewach owocowych, a przy okazji uzupełnia glebę w selen i cynk – mikroelementy, których brakuje na podłożach lekkich i piaszczystych.
Przeczytaj też: Domowy nawóz na bazie orzechów i kurkumy. Najpierw podlewaj siewki, potem sadzonki w ogrodzie
Jak przyspieszyć fermentację gnojówki?
Fermentacja roślinnej gnojówki to proces biologiczny, w którym najważniejszą rolę odgrywają bakterie i drożdże rozkładające tkanki roślinne. Wraz z rozkładem materiału organicznego uwalniają się formy składników pokarmowych przyswajalne dla roślin, m.in. azot i potas. Standardowy czas trwania fermentacji w umiarkowanym klimacie to zazwyczaj 2–4 tygodnie, a jego tempo zależy w dużej mierze od temperatury otoczenia. Optymalne warunki do działania mikroorganizmów mieszczą się w zakresie od 20 do 30°C – dlatego pojemnik z gnojówką warto ustawić w miejscu ciepłym, ale osłoniętym przed bezpośrednim nasłonecznieniem, które mogłoby przegrzać ciecz i zakłócić proces.
Aby przyspieszyć rozpoczęcie fermentacji, zaleca się wcześniej rozdrobnić ziele – przez cięcie, rwanie lub siekanie – co zwiększa powierzchnię dostępną dla mikroorganizmów. Lepsze rezultaty daje też zalanie świeżego materiału wodą o temperaturze około 25°C, najlepiej odstaną deszczówką. Mieszanie zawartości pojemnika raz dziennie nie tylko poprawia rozkład materiału, ale również ogranicza powstawanie warunków beztlenowych, które sprzyjają intensywnym i nieprzyjemnym zapachom.
Przeczytaj również: Zaprawianie korzeni kapusty przed sadzeniem. Na wzmocnienie i ochronę przed chorobami
Ogrodnicy, którym szczególnie zależy na czasie, zwykle stosują 25–50 g świeżych drożdży lub jedno opakowanie drożdży suchych (7–10 g) na 10 litrów nastawu, rozpuszczonych wcześniej w letniej wodzie z dodatkiem dwóch łyżek cukru. Taka mieszanka szybko uruchamia fermentację alkoholową, która w ciągu kilku dni przechodzi w etap rozkładu białek i celulozy – to właśnie wtedy zaczynają się uwalniać związki cenne z punktu widzenia nawożenia, jak amon czy kwasy humusowe. Przy sprzyjającej temperaturze pierwsze oznaki zakończenia fermentacji można zaobserwować już po tygodniu. Metoda ta działa równie dobrze przy gnojówkach z pokrzywy, skrzypu, żywokostu czy ogórecznika.
Najbardziej efektywną, choć nieco droższą metodą przyspieszania fermentacji jest zastosowanie tzw. efektywnych mikroorganizmów, czyli specjalnie dobranych kultur bakterii i drożdży o wysokiej aktywności metabolicznej. Preparaty te – dostępne w formie płynnej w sklepach ogrodniczych – dodaje się do gnojówki w ilości około 100 ml na każde 10 litrów roztworu. Obecność bakterii fotosyntetyzujących i kwasu mlekowego nie tylko stabilizuje proces fermentacji, ale również redukuje nieprzyjemny zapach oraz zwiększa zawartość bioaktywnych substancji, takich jak aminokwasy i naturalne fitohormony.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Chcesz mieć czereśnie bez robaków? Działaj teraz i rozłóż pod drzewami
Mało znana naturalna odżywka na wzmocnienie pomidorów. Regularne stosowanie chroni sadzonki
Harmonogram nawożenia ogórków gruntowych. Kiedy zacząć dokarmianie, by mieć duże i zdrowe plony?