Spis treści:
Kiedy zbierać nasiona warzyw?
Dawne prace ogrodnicze zakładały nie tylko uprawę i pielęgnację wybranych gatunków owoców i warzyw, lecz także pozyskiwanie z nich nasion do uprawy na kolejne sezony. Praktyka ta sprzyjała utrzymaniu bioróżnorodności oraz zachowaniu starych, dobrych, lokalnych odmian. Zapewne dawała też ogrodnikom ogrom satysfakcji, gdy dzięki swojej ciężkiej pracy mogli w kolejnych sezonach podziwiać równie piękne kwiaty, dorodne owoce czy smakowite warzywa, już dobrze im znanych gatunków i odmian.
Moja babcia sama zbierała nasiona do przechowywania i późniejszego wysiewu, gdy raz spróbowała, już nigdy nie kupowała ich w sklepach czy na straganach. W jej ogrodzie latami wyrastały wysiane z własnoręcznie zebranego materiału aksamitki, nagietki, malwy i jeżówki. Delikatne w smaku i pięknie wybarwiające się pomidory, a także pietruszka naciowa, szpinak czy ogórki pochodziły właśnie z takich nasion. Aby pozyskać dobry materiał do uprawy, babcia pozostawiała też na grządce takie warzywa, jak cebule, pory, brukselki, rzepy oraz buraki i czekała, aż wydadzą nasiona.
Kiedy zbierać nasiona do wysiewu? W przypadku wielu gatunków warzyw najlepszy moment przypada pod koniec lata i na początku jesieni, gdy w ogrodzie jest ich mnóstwo. Ilu ogrodników, tyle rad dotyczących czasu zbioru, jednak większość jest zgodna w kwestii pogody – powinna być sucha i stabilna. Kluczowa jest też dojrzałość materiału. Dopiero w pełni dojrzałe nasiona nadają się do tego, by je sensownie wykorzystać.
Przeczytaj również: Namocz nasiona przed siewem, a wykiełkują natychmiast. Trik sprawdza się nawet ze starymi nasionami
Jak zbierać nasiona warzyw?
Ten, kto nigdy nie próbował pozyskać nasion z ogrodu, zapewne wyobraża sobie, że zadanie to jest niezwykle czasochłonne i skomplikowane. Nic bardziej mylnego, gdy ma się podstawową wiedzę, praca przy przygotowaniu bazy do dalszych upraw zajmuje chwilę.
Zebranie, oczyszczenie i wysuszenie nasion nie trwa długo, a satysfakcja przy uprawie warzyw z własnego materiału jest olbrzymia. Fot. nzfhatipoglu/ladywewa/CanvaPro
Pamiętaj o kilku ważnych zasadach:
- nie należy zbierać nasion odmian oznaczonych symbolami F1 i F2 (odmian mieszańcowych), które mogą nie powtórzyć wartościowych cech poprzedniego pokolenia, a także wytworzyć inne, niepożądane;
- nie wolno pozyskiwać z warzyw nasion, które wciąż niedojrzały, ponieważ zielone nasiona nie będą produktywne;
- nie wolno zbierać materiału do uprawy z roślin, które są chore lub zauważyliśmy na nich objawy drobnych infekcji.
W zależności od tego, z jakich nasion chcesz zebrać nasiona, musisz się do tego inaczej przygotować. Materiał można podzielić na suchy i mokry, czyli taki, pozyskany z warzyw lub kwiatów, z których dosłownie się wysypuje lub taki, który wymaga oczyszczenia z resztek miąższu i charakterystycznej, galaretowatej osłonki.
Jak zbierać nasiona warzyw strączkowych? Tu sprawa jest prosta, wystarczy wyłuskać je z suchych strąków. Po krótkim dosuszeniu mogą one trafić do przygotowanych wcześniej, opisanych kopert lub saszetek papierowych. Nieco trudniej będzie ci pozyskać je z ogórków czy pomidorów. Niektórzy uważają, że wystarczy nasiona umyć i osuszyć, jednak ja stosuję inną metodę.
Trzymaj się poniższej instrukcji, a zyskasz wartościowy, nieuszkodzony materiał do długiego przechowywania.
- Sprawdź, czy owoc jest w pełni dojrzały – ogórki powinny być duże, mogą zacząć żółknąć, a szypułka może delikatnie wyschnąć. Najlepszy termin zbioru nasion przypada zwykle na koniec sierpnia.
- Nasiona wydobądź z owocu, ogórki krojąc wzdłuż na dwie połowy i wydłubując nasiona palcami lub małą, drewnianą łyżeczką.
- Wybrane nasiona umieść w szklanym pojemniku (np. czystym słoiku) z taką ilością wody, aby przykryła cały materiał i uniosła go lekko ponad dno (nasiona powinny „pływać”). Pojemnik przykrywamy gazą i stawiamy w miejscu o temperaturze pokojowej na przynajmniej 2, ale nie więcej niż 3 doby. Przez ten czas rozwiną się procesy fermentacji osłonki, którą później łatwiej ci będzie usunąć.
- Oddzielone od miąższu nasiona bez błony ochronnej opadną na dno pojemnika. Wówczas zbierz górny osad, przenieś nasiona na gęste sitko i przelej dwukrotnie zimną wodą, mieszając je przy tym dłonią. Za pierwszym razem zdejmiesz z nich resztki osadu i wybierzesz puste nasiona, za drugim produktywny materiał wypłuczesz do czysta.
- Przyszedł czas na suszenie i tu najlepsza będzie metoda, która jest jednocześnie najprostsza. Umieść nasiona na papierze do pieczenia (nie kleją się do niego) lub czystym papierze kuchennym (wchłonie resztki wilgoci) i zostaw do wyschnięcia. Wystarczy, że przeleżą one kilka dni w dobrze wentylowanym pomieszczeniu, a będą nadawać się do przechowywania – niektóre przez nawet 8 lat.
Wysiew nasion z własnych zbiorów powinien nastąpić wtedy, gdy mają one największą siłę kiełkowania. Jeśli przeczekasz ten moment, może nic z nich nie wyrosnąć. Fot. AwakenedEye/CaronB/CanvaPro
Nie wszystkie nasiona wytrzymają tyle w stworzonym przez ciebie „banku”. Nasiona pietruszki naciowej trzeba wykorzystać już w ciągu 2 sezonów. Z kolei pomidory, podobnie jak ogórki, poleżą bezpiecznie znacznie dłużej.
Suszenie i przechowywanie nasion warzyw
Przygotowując nasiona warzyw do wysuszenia, pamiętaj, że temperatura powyżej 37°C trwale uszkadza wiele nasion, przez co nie nadają się później do użycia. Dlatego też nie należy suszyć ich w piekarniku, na blasze na słońcu czy w innym miejscu, gdzie bezpośrednio padają palące promienie słońca i w krótkim czasie robi się po prostu gorąco.
Prawidłowe suszenie i przechowywanie nasion warzyw pozwala utrzymać materiał "przy życiu", zachowując przy tym najwyższą siłę kiełkowania. Jeśli masz czas i ochotę, przebierz wysuszone nasiona, zostawiając w saszetkach te największe i zdrowo wyglądające. Raczej nie wkładaj cennych zbiorów do metalowych lub szklanych słojów czy pojemników, ponieważ nie mają one odpowiedniej wentylacji i zatrzymują wilgoć, co niestety sprzyja pleśnieniu nasion.
Moja babcia przechowywała saszetki na strychu w temperaturze około 12°C, co jakiś czas sprawdzając ich stan. Równie dobrze zabezpieczone pojemniki z nasionami można trzymać w wentylowanej piwnicy lub w ogrodowej ziemiance. Jednak praktyka pokazuje, że warto trzymać nasiona np. w lodówce, wykorzystując do tego foliowe woreczki i szczelne pojemniki. Niska temperatura, utrzymywana na tym samym poziomie przez cały okres przechowywania, oraz ograniczony dostęp tlenu, wpływają korzystnie na kondycję i produktywność zebranych nasion.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Stratyfikacja nasion w lodówce i na mrozie. Szybciej i lepiej wykiełkują
Uprawa lawendy z nasion. Jak zbierać i sadzić nasiona lawendy?
Jak wysiewać nasiona w rolkach po papierze toaletowym? Prosty poradnik dla początkujących