Spis treści:
- Stres cieplny roślin – co to jest?
- Oznaki stresu cieplnego roślin w ogrodzie
- Jak ożywić rośliny uszkodzone przez słońce?
Stres cieplny roślin
W każdym ogrodzie mieszają się rozmaite gatunki roślin kwitnących i owocujących – dobieramy je według rozmaitych kryteriów, dopasowując do własnych preferencji, stylu nadanego przestrzeni, regionalnych warunków oraz do siebie nawzajem. W efekcie co dzień spoglądamy na wyjątkowe kompozycje, ciesząc się tym, jak pięknie wyglądają i jak smakowite owoce nam wydają.
Niestety w obliczu długo utrzymujących się upałów wiele roślin marnieje, plony padają, a kwiaty więdną, smutnie przewieszając się nad rabatą. To efekt stresu cieplnego roślin, czyli dotkliwego zaburzenia równowagi termicznej, wynikającego w tym przypadku z nadmiernej ekspozycji na słońce i generowane przez nie wysokie temperatury. Utrzymująca się długo susza przyczynia się do wystąpienia jeszcze jednego rodzaju stresu – wodnego.
Czym jest stres cieplny roślin? W ich organizmach stale zachodzą różne procesy fizjologiczne i biochemiczne, a ich przebieg uwarunkowany jest rozmaitymi czynnikami. Te pochodzące z zewnątrz potrafią wspierać rośliny, a także skutecznie utrudniać im funkcjonowanie. Przekraczając optymalny poziom, wspomniane czynniki generują stres, a wewnętrzne mechanizmy obronne roślin nie zawsze są w stanie sobie z nimi radzić.
Wiele gatunków nie jest przystosowanych do życia w skrajnych warunkach, a fakt, że muszą zmagać się z nimi i to zwykle bez jakiegokolwiek przygotowania, tylko pogarsza sprawę. Stres cieplny roślin wywiera negatywny wpływ na ich wzrost, kwitnienie i owocowanie, ale pierwsze objawy da się zauważyć już gołym okiem. Rośliny wysyłają bardzo czytelne sygnały, że coś jest nie tak.
Przeczytaj również: Susza na działce wykańcza rośliny? Zrób sam system nawadniania, uratujesz pomidory w doniczkach i drzewka owocowe
Oznaki stresu cieplnego roślin w ogrodzie
Każda z roślin, które masz w ogrodzie, ma specyficzne wymagania – jedne lepiej znoszą wysokie temperatury i krótkotrwałą suszę, inne gorzej. Jednak niezależnie od gatunkowej tolerancji wybranych przez ciebie roślin te, które są przeznaczone i przystosowane do uprawy na naszej szerokości geograficznej, nie zniosą skrajnych upałów i wielu dni bez wody.
Latem roślinom zagraża przegrzanie, gdy temperatury dochodzą do 37–39°C w słońcu. Na skutek takich zmian zwiększa się parowanie z części nadziemnych roślin, a przy ograniczonych zasobach wody w podłożu, działanie to prowadzi do szybkiego ich wyczerpania. Tym sposobem roślina więdnie. Problemem jest też zachodzący u roślin proces syntezy chlorofilu, który przy wysokich temperaturach, ulega zahamowaniu. Jednak najgroźniejszym stresorem roślin jest susza. Zwiększona utrata wody w wyniku parowania oraz jej niskie zasoby w glebie prowadzą do zamierania niektórych korzeni, co jeszcze bardziej osłabia rośliny.
Czynników stresogennych w uprawach jest sporo. Upały i susza to najgorsze z nich, roślinom trudno jest samodzielnie walczyć ze skutkami przegrzania i braku wody. Pomóż im przetrwać - zacznij od rozpoznania i zacznij działać. Fot. fotojv/Apathetic Development/CanvaPro
Przekroczenie zarówno górnej, jak i dolnej granicy tolerancji roślin skutkuje poważnymi objawami stresu. Im są one silniejsze i dłużej trwają, tym trudniej przywrócić roślinie zdrowie i uratować ją przed obumarciem. Jakie są oznaki stresu cieplnego roślin w ogrodzie? Czy wszystkie da się zauważyć gołym okiem? Na szczęście większość z nich widać, jak na dłoni. Oto przykłady.
- Przyspieszone/nagłe więdnięcie kwiatostanów
Ekstremalne upały sprzyjają gwałtownemu odwodnieniu, a roślina przy niewystarczającej ilości wody nie jest w stanie utrzymać kwiatów. Problemem w sytuacjach stresowych jest próba szybkiego ratowania rośliny. Wylewając na nią litry wody, możesz bardziej zaszkodzić niż pomóc, dlatego sprawdź najpierw, jaką technikę podlewania w upały należy stosować w uprawie danego gatunku.
- Żółknięcie liści
Przebarwianie liści na żółto to wyraźna oznaka braku wody. Gdy rośliny nie otrzymają jej tyle, ile potrzebują do przetrwania upałów i nie pobierają jej stale przez korzenie, nie są w stanie utrzymać zdrowia części zielonych. Regularne podlewanie pozwoli roślinie pobierać niezbędne jej składniki z podłoża, transportować je ku częściom nadziemnym, utrzymując ich naturalny wygląd.
- Poparzenie liści
Nadmierna ekspozycja na światło słoneczne może prowadzić do poparzeń liści. Przypalone liście łatwo poznasz po zbrązowiałych, suchych i kruchych czubkach oraz obwódkach. W skrajnych przypadkach spalenia słońcem blaszki liściowe mogą w całości brązowieć i obumierać.
Pamiętaj, że słońce to tylko jeden z czynników ryzyka – przypalenie liści może być też skutkiem osadzających się na nich kropli wody, które działają jak soczewki. Unikaj moczenia powierzchni części nadziemnych, w upały podlewając wyłącznie podłoże u podstawy roślin.
- Niekontrolowane spady (opadanie kwiatów i owoców)
Czytelnym objawem stresu cieplnego jest przedwczesne zrzucanie kwiatów i owoców, nim w pełni dojrzeją. Dzieje się tak, ponieważ ratując się, roślina przekierowuje energię, wodę i składniki odżywcze na procesy pozwalające jej przetrwać okres skrajnego obciążenia. Brak kluczowego wsparcia i odżywienia plonów skutkuje niekontrolowanymi spadami, a te przekreślają marzenia o obfitych zbiorach.
- Zahamowanie wzrostu
Stres cieplny to dla twoich roślin niemałe i niemiłe zaskoczenie. Jego objawy są tak gwałtowne, że wzrost zostaje spowolniony lub zupełnie zahamowany, a priorytetem staje się przetrwanie. Wejście w tryb przetrwania zauważysz po tym, że w okresie, gdy roślina powinna intensywnie rosnąć, zawiązywać pąki kwiatowe lub rozwijać dorodne owoce, na pędach brak oznak rozwoju. W tamtym roku o tej porze była już masa nowych pędów i gęstwina zieloniutkich liści, a teraz trudno ci dostrzec choćby jeden z nich? Możliwe, że to stres tymczasowo „zamroził” aktywność roślin.
Jak ożywić rośliny uszkodzone przez słońce?
Zauważyłeś, że wystąpiło kilka powyższych objawów i roślina potrzebuje twojej pomocy? Podpowiem ci, jak ożywić rośliny uszkodzone przez słońce. Te sposoby wskazał mi kolega przyrodnik, który od lat bada reakcje organizmów zielonych na stres. Ważnym zadaniem jest oczyszczenie roślin z uszkodzonych części. To pomoże skierować więcej energii na wzrost nowych pędów, zdrowych liści oraz dalsze, prawidłowe procesy rozwojowe.
Opadające kwiaty, suche, zbrązowiałe liście to znak, że roślinie brakuje wody, a nadmiar słońca jej szkodzi. Oto kilka sposobów na to, by zapobiec dalszemu rozwojowi stresu cieplnego. Wypróbowałam wszystkie, rośliny odżyły. Fot. akchamczuk/123rf.com
Bardzo istotne jest zapewnienie kwiatom, krzewom i drzewom oraz warzywom w warzywniku optymalnej podaży wody w okresie wysokich temperatur. Podlewanie powinno być dokładne, głębokie i dość obfite, aby korzenie miały szansę wykorzystać zasoby wody w takim stopniu, w jakim tego potrzebują. Długotrwała susza prowadzi do przerostu bryły korzeniowej kosztem masy zielonej, bo rośliny na wszelkie sposoby poszukują wilgoci. Aby temu zapobiec:
- podlewaj rośliny systematycznie tak, aby utrzymana została stale umiarkowana wilgotność podłoża – rośliny nie mogą tkwić w przelanej ziemi;
- podlewaj rzadziej, a bardziej obficie;
- sprawdź, czy gleba odpowiednio nasiąkła – wilgoć powinna dostać się na głębokość nawet 10 cm.
Zwróć uwagę na temperaturę panującą w uprawie. Jeśli jest zbyt wysoka i rośliny cierpią, spróbuj je cieniować, przykrywając np. agrowłókniną (nie używaj folii). Ważne, abyś nie stworzył im puszki, w której brakuje powietrza. Zamiast kłaść warstwę ochronną bezpośrednio na pędach, postaraj się rozłożyć ją ponad rośliną, jak poziomy żagiel lub namiot. W żadnym wypadku osłona nie powinna dotykać uwrażliwionych części, przedłużający się stres jest już dla nich wystarczającym obciążeniem. Te zabiegi powinny pomóc roślinom przetrwać najtrudniejszy moment, a wraz z ustąpieniem czynników stresogennych sprawniej rozpocząć regenerację.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Jak dostać dofinansowanie do deszczówki? Ile wynosi dotacja, co można kupić
Jak często podlewać pomidory, ile wody potrzebuje jeden krzak? Podlewanie pomidorów w upały
Wzmacniająca odżywka do pomidorów i ogórków. Stosuj zwłaszcza w upały
Zasady podlewania lawendy latem. Jakich błędów unikać, aby jej nie zmarnować?